No. 2651 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 24 MAART 1928 15 PUBLIC UTILITIE door C. A. KLAASSE Epidemie tot Indische waarden overgeslagen NDER de aandeelensoorten die reeds geruimen tijd, afgezien van korte onderbre kingen die der beurs eigen zijn, in het brandpunt van de belangstelling van het beurspubliek staan, nemen de aandealen der beide Nederlandsoh Indische gas- en electriciteitsbedrijven een emi nente plaats in. Zulk een feit zou natuurlijk op zichzelf nog niet bijzondere aandacht behoeven te trekken, ware het niet dat do koersbeweging van deze fondsen een terugslag is van een sedert ?eenigen tijd aan alle beurzen waar te nemen opti mistische stemming voor z.g.n. public-utilityuvaarden. Het koersverloop van deze papieren is dus een weerkaatsing van de stemming voor soortgelijke waarden in het buitenland. Inder daad is reeds voor eenige jaren de vloedgolf van haussebeweging voor public utilities in de "Vereenigde Staten begonnen, en sedert dien heeft deze zich geleidelijk over alle voornaamste beurzen uitgebreid, totdat ook ons land verleden jaar daardoor werd aangetast. Als hoedanig is nu de Amerikaansche hausse, die in deze de aanvankelijke stimulans was, op te vatten? Was die slechts toe te schrijven aan het feit dat men ter New-Yorker beurze na het opdrijven van spoorweg- en motor waarden tot ongekende topkoersen, een nieuw ?object voor hausse-speculatie zocht, of ligt aan do koersstijging een leëele basis ten grondslag? De waarheid zal wel in het midden liggen. De eerste ?factor mag ongetwijfeld niet geheel verwaarloosd worden, maar aan den anderen kant moet worden toegegeven dat in de public utilities muziek" zat. meer dan er voorheen was uit gehaald. Het behoeft allerminst verwondering te baren dat men in -aandeelen van gas-, electriciteits-, waterleiding, tele foon- en soortgelijke bedrijven iets geheel aparts ging zien, en meende die waarden, naar eeu bij zonderen maatstaf te kunnen waardeeren. De hooge koersen van spoorweg- en in nog meerdere mate van motoraandeelen, wai on gebaseerd op de oogenblikkelijken afzet en winstcapaciteit. Alen weet dat te eeniger tijd een omm'-keer komt en men na eenige jaren op daling van de winst of wellicht zelfs op verlies moet rekenen. Deze aandeelen, vooral de laatstgenoemde, yjjn specifieke conjunctuurpapieren. Na do invoe ring van de afbetalingsfinanciering moest men de afzet van duurzame vorbruiksgoederen als automobielen, wel zeer sterk aan de wdvaartsjichommding onderhevig achten. Ook de afzet van electrieiteits-maatschappijen, die onder de public utilities de voor naamste plaats innamen, is tendeele onderhevig aan de schommelingen van hoogconjunctuur en ?depressie, voor zoover namelijk krachtstroom voor industrieele bedrijven betreft. Doch er is onge twijfeld een zeker fond, dat betrekkelijk onver anderlijk is. De stroomafnam» voor huiselijke doeleinden is in veel mindere mate; aan golving onderhevig. De vraag naar diensten of goederen van gemeennutsbedrijven is in wetenschappelijke termen gesproken weinig elastisch, en dus tamelijk stabiel. In sterke mate komt dit b.v. ?ook tot uiting bij waterleidingen. Daarbij komt nog dat in de laatste decennia het debiet van gasen electriciteitsondernemingen zich sterk heeft uitgebreid. Men is het product dier bedrijven gaan toepassen in richtingen, die voorheen niet bekend waren. De electiificatie is zeer sterk voortge schreden, zoowel voor licht- als krachtdoeleinden. De bouw van kleine electromotoreii heeft het afzetgebied in de industrie en in hot huishouden aanmerkelijk vergroot. Niet alleen in de diepte doch teven in de breedte heeft de activiteitssfeer zich dus uitgebreid, en daarin ligt juist de kracht. Door ommekeer in de conjunctuur wordt wel de diepte dor uitbreiding. maar meestal niet de breedte aangetast. Allereerst omdat het daarbij voor een belangrijk deel gaat om lichtstroom zie het bovenstaande inzake de constante vraagcurve en vervolgens omdat, moge al de afzet in de nieuw ontgonnen gebieden verminderen, zij toch niet verdwijnt, zoodat men niet terugvalt tot het oude stroomleveringsniveau van vóór de uitbreiding. De bijzondere positie die de onderhavige maatschappijen uit dezen hoofde innemen, wettigt dus wel een uitzonderlijke waardeering der aandeelen. Allerwege zijn dan ook die fondsen, favoriet geweest. Voor de Vereenigde Staten noem ik: de Cities Service-groep, die zich enorm, wist uit te breiden, en waarvan verschillende obligatiesoorten hier werden geïntroduceerd. Chado en Sidro zijn concerns, waarvan de aandeelen aan vele beurzen van hand tot hand gaan, en waarvan de naam eiken speculant be kend is. In Parijs wisten de aandeelen der jonge SociétéHydro-Electrique de la Cère de aandacht te trekken, terwijl te Brussel de Loewenstein-belangen waaronder de Chade en enkele andere Spaansche maatschappijen de belangstelling gaande hielden. Geen wonder dat in deze internationale stroom de ANIEM en de Indische Gas Mij. werden mee gesleept. Gedurende het geheele jaar 1927 was de stemming voortdurend vast en de koersen liepen op van ongeveer 220 tot 280 pCt. voor ANIEM en van 200 tot 220 pCt. voor Nederlandsch Indische Gas Maatschappij. Sedertdien echter is oen, althans voor de laatst genoemde soort, nog voel scherpere stijging gevolgd. Spoedig kwam aan het licht dat voor buitonlandscho rekening belangrijke posten van beide soorten waren en werden aangekocht. Het voortzetten van die aankoopen gesteund dooi' speculatieve aankoopen voor binnenlaiidsehe rekening, deed do koersen nog verder oploopen. Aandeelen AXIKM kwamen boven '510 pC't. on aandeden Xederlandsch Indische Gas boven 2SO pCt. De beide maatschap pijen vonden aanleiding maatregelen te treffen om hot nationale karakter dor ondernemingen m besobeiming to nomen. Do AN1 KM stichtte daartoo de X.Y. Nationaal Bezit van Aandeden. AXIKM on bracht daarin ruim f'2 millioon uit ka-pit aalsvorhooging stammende iiandodon in. waartegen deze N.V. y.olvo eigen aandeden ondel' het publiek plaatste. Door middel V;I,TI prioriteitsaandeden behoudt het Host uur in belangrijke mate de macht. Do Indische Gas Maatschappij koos den moor directeii weg der oligarchische clausule. Kort daarna werd liet waas van. geheimzinnigheid, dat over de buiteiilandsche geïntresseerden hing. gebroken door de oprichting te Brussel van do Kloet i'o-Trust, waarin, werd ingebracht een optie op ?5 millioon. aandeelen AM KM, ? 1.2,10.000 aandeelen Nationaal I5ey.it AN1KM on ?2 millioen aandeden Nederlaiidscho Indische Gas Maat schappij. Daarmede was de jongste hausse-bewe ging voor oen belangrijk deel verklaard. De Electro Trust bezit van het kapitaal der laatst genoemde maatschappij ongeveer oen vijfde dool, van dat der ANIEM aanzienlijk moor. Ware hot niet dat van het kapitaal der ANl KM ad ? 11.250.000, oen deel n.l. ? 2.1(iT.OOO zich in handen der N.V. Nationaal Bezit bevond, dan zoude het concern de meerderheid bezitten. J Iet spreekt wol vanzelf, dat, hoewel thans de ANIEM zich heeft beschermd tegen ,,Uberfromdung", de Eloctro Trust een zeer grootc macht kan uitoefenen op de gestie van het bedrijf. De rest van liet kapitaal toch zit verspreid on is waarschijnlijk grootendeels niet georgani seerd. Men schijnt dan ook op vertegenwoordiging van de Belgische groep in don. raad van commis sarissen te kunnen rekenen. En wat is nu do naaste toekomst der aandeden l' Men mag aannemen dat de Belgische groep een doel van zijn kapitaal weer aan don man wil brengen, waarvan overigens hot nut voor het publiek twijfelachtig is (waarom zou men aandeden van een holding oompany knopen op ecu tijdstip, dat de waarde dor holding juist iu hooge mate is opgedreven), l'it dien hoofde kan m"n nog eenigen tijd koorsstoun Verwachten, maar in bevoegde kringen is men van mooning. dat uit een oogpunt, van rendabiliteit- de koersen rijkelijk hoog zijn opgeschroefd, zelfs indien men het aantrekkelijke karakter van public utilities in oogeiisrhouw noemt. POLROGER&C LE CHAMPAGNE EN VOGUE JAGER-GERLINGS HAARLEM Keurs-spiegel Donderdag 22 Maart 1928. ^J ADAT gedurende eenigen tijd de New-York sche beurs van een wankeler stemming heeft blijk gegeven, is plotseling een opleving ingetreden die de omzetten opvoerde tot een peil dat ge durende de gunstige perioden die in 1927 voor kwamen ongekend bleef. Nadat op Zaterdag J O Maart gedurende slechts twee beursuren 2.198.000 transacties werden afgesloten, \\erd op Maandag 12 Maart een cijfer van 8.909.000 be reikt, waardoor het record van 3 Maart 1926 zooals ook elders is het voorjaar te New-York bij uitstek de periode voor actieve haussebewegingen met ruim 100.000 werd geslagen. De koersen wisten in korten tijd aanzienlijk te monteeren en voor enkele specialiteiten waren de stijgingen zelfs bijzonder hoog. YMO werd voor de hierna te noemen aandeelen het volgende koersverloop geregistreerd : 3 Maart 20 Maart General Motors 144 1715 Seaboard Airline 12| 18|U.S.Stecl 140 145 Kadio Corporation 94 l,5:5i Ook verschillende andere tpeculatiefondsen als Baldwin. Du Pont do Nemours, Westinglumse Electric konden flinke koersavances boeken. Het New-Yorksclie boursbestuur heeft in de onge breidelde koopbeweging zelfs aanleiding gevonden oen enquête in te stellen naar do positie in Kadio Corporation. De plotselinge ommekeer van de weifelende stemming in oen niet to remmeii golf van optimisme wordt, voor een belangrijk doel toegeschreven aan oen psychologische factor n.l. de modo1.leding van Yoimg, den president v,in do Federal iieservo Board, d'it men zich niet bezorgd behoefde te maken over de orodioton welke waren verleend aan beursmakelaars, want dat voorheen nimmer a'in handel en industrie eeu erediet ge weigerd behoefde te worden, omdat de beursspeeulatic zulke omvangrijke bedragen in beslag nam. Deze uitlating werd beschouwd als antwoord op do in het Congres voor oredietrestrictie opge gane stommen. Indien men de nerveuze stemming te New-York voor het ptiblicooron v;in dey.e verklaring realiseer). d;ui is het zonder moor duidelijk dat /.ij oen diepgaande uitwerking moest hebben. Nadat toch voor korten tijd de reservebanken haar disconto hadden verhoogd en aller wegen werd beweerd dat het doel van. dien maat regel was de makelaarsleeningen to besuoeien, terwijl het gerucht ging dat do federale reserve autoriteilcnplannon koesterden om indien daaruit niet voldoende succes voortvloeide, langs andere wegen restrictie van die crodiolen te forceeren, moest on wol realisaties plaats vindon. Hot voor beeld van Berlijn, dat in Mei van liet vorige jaar werd gegeven had uieu nog te veel voor oogen, dan dat men zulk een bedreiging langs zich hoen kon laten gaan zonder een deel van zijn posities te liquideeren. lii Februari wa.s dan ook eeu vrijwel algemeen koersvorlies te rogistroeren. * * De koersstijgingen hadden nimmer in die mate kunnen plaats vinden indien niet omvangrijke bedragen aan de beurs ter beschikking waren. gestold. Om een koersstijging van circa :!0 pCt. en circa 20 pCt. zooals die heeft plaats gevonden voor een. aantal der belangrijkste fondsen der industrieelo eu spoorweggroepen. t o kunnen financieren, zijn belangrijke bedragen noodig. vooral indien men in aanmerking neemt dat in een haussetijd vele fondsen uit do handen van kapitaalbezitters in die van speeula.nt en overgaan, die meer met geleend geld werken. Toen in den /.omer van 1027 het disconto werd verlaagd van l tot 8-J- pCt. heeft dit dan. ook op do beurs een. belangrijken invloed gehad. Do vraag is of de thans ingezette stijgende beweging /.al a'Mxhoiiden. C. K. N. V.: J. S. MEUWSEN, Hofl. A'dam-R'dam-den Haag DE BESTE HOEDEN IN HOLLAND