No. 2652 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 31 MAART 1928 Wetenschappelijke Varia Astronautica door Dr. P. VAN OLST /V L is Camille Flammarion dood, zijn fantasie leeft voort in de SociétéAstronomique de France, waarvan zijn weduwe het algemeen secretariaat heeft verkegen, dat haar man bekleedde na stichter en voorzitter geweest te zijn. Er is misschien wel wat rg veel fantasie in de fransche astronomische wereld, maar zoolang het dient om de menschen te interesseeren voor niet-aardsche zaken is dat toch altijd beter dan het tekort aan fantasie dat de meeste ]S"ederlandsche astronomen, bij al hun erkenden wereld roem op zuiver wetenschappelijk gebied, een beetje aan den duffen kant doet zijn waar het betreft hun contact met de leekenwereld. Men geneert zich hier te lande meestal een beetje als men populair moet zijn op sterrekundig gebied, nettegenstaande het illustere voorbeeld van prof. Kaiser, en men ontkent hier liever het bestaan van belangstellende leeken, dan dat men hen tracht te bevredigen. Maar laat ik tot de fransche amateur-astronomen terugkeeren. Een der laatste uitbarstingen van fantasie is, behalve het woord astronautica" zelf, dat wij (naar analogie van aeronautica: luchtvaart) als sterrevaart" kunnen vertalen, de instelling van een Prix Rep-Hirsch en een comitéter beoordeeling van de werken die voor dezen prijs in aanmerking komen. Voor ieder jaar 1928, 1929 en 1930 wordt vijfduizend francs beschikbaar gesteld voor de beste geschriften, die een der vragen tot oplossing brengen, van welker beantwoording het verwezen lijken der praktische sterrereizen afhangt. . . . De naam Rep" in dezen prijs is gevormd uit de initialen van Robert Esnuult-l'elterie, die met AndréHirsch den prijs heeft ingesteld. Als leid draad voor eventueele onderzoekers en mede dingers heeft deze stichter een brochure gepubli ceerd L'exploration par fusées de la tres haute atmosphère et la possibilitó des voyages inter planetaire»", dat als supplement van het tijd schrift ,,1'Astromonie" juist is verschenen in Maart. De 144 formules van dit geschrift zal ik den lezers besparen, en er alleen de essence vut halen, waaruit men zal zien dat de prijs ook wel 5.000.000 francs had kunnen bedragen, vanwege de geringe; kans op uitreiken ervan, of niets, omdat de man die een der besproken moeilijkheden oplost, in minder dan geen tijd milliardair is ! en dan in soliede dollars (en niet in bedenkelijke francs). R. Esnault geeft een zeer lezenswaard overzicht der moeilijkheden, die overwonnen moeten worden om onze aarde bij levenden lijve te verlaten en zonder overdrachtelijkheid naar de maan te gaanv Het bekende project van Jules Verne, om een kogel op de maan te mikken uit een geweldig kanon, wordt geheel verworpen. Wil men de aarde ver laten, die ons met mér dan apenliefde vasthoudt, dan moet men de werking der zwaartekracht over winnen door te reizenmet een snelheid, die een tien tal malen grooter is dan van de snelste kogels die weggeschoten worden. >.Tu heeft een mensch evenals alle voorwerpen inertie, d. w. z. de neiging om in rust te blijven als men eenmaal in rust is, en in beweging te blijven als men eenmaal in beweging is. Ga maar eens na wat er gebeurt met de passagiers als een tram of met een onver wacht groote vaart begint of te snel remt. Zitten er dus menschen in den kogel, zooals bij Jules Verne, dan zullen zij bij het afgaan van het schot, als de kogel plotseling in snelle beweging komt, door hun inertie tegen den kogelvloer ge smakt worden alsof ze van groote hoogte met de zelfde snelheid op den grond vielen, als waarmee de kogel voortvliegt. /ij zijn dus onherroepelijk morsdood. A Is zij 't overleefden, werden zij, als de kogel den loop verlaten heeft en door den weerstand van den dampkring krachtig geremd wordt, dit maal tegen het plafond van den kogel te pletter geslagen, daar zij door hun inertie in beweging bleven toen de kogel vertraagd werd. En stel dat zij ook dit overleven, dan komt, volgens Esnault. buiten den dampkring de alleronaangenaamste toe stand dat de menschen in den voortx liegenden kogel de sensatie krijgen vaneen voortdurenden val in de leege ruimte. Wie eens van zijn leven in een lift zat, die iets te snel begint te dalen, kent deze sensatie, hoewel slechts bij benadering, en den in vloed op ademhaling en hart hierbij. In ieder geval ligt deze sensatie voor ieder voor een fooitje ge makkelijk in 't bereik ! Als men nagaat hoe de beweging van een stampend schip de meeste menschen reeds buitengewoon zeeziek inaakt, is het te begrijpen dat in Jules Verne's kogel, de menschen, die mogelijkerwijze de twee verplet teringen ontloopen zijn, 't nu besterven door de val-sensatie, die dagen duurt. Inplaats van een kogel, die bij den aanvang dadelijk de ontzaggelijke energie moet krijgen voor de verre reis, wil Esnault een vuurpijl nemen, al is 't dan een ge compliceerde vuurpijl. Immers hierbij wordt do beweging verkregen en onderhouden door een voortdurende ontbranding van de lading, waar door steeds een voortstuwende kracht aanwezig blijft en de snelheid toe kan nemen. Op deze wijze is het mogelijk om met een veel geringer snelheid te vertrekken, zoodat de gevaren voor de reizigers ook veel kleiner zijn. Het plan is niet nieuw en verschillende onder zoekers hebben er reeds hun tijd aan gewijd, o. a. prof. Goddard, die op deze wijze een projectiel met magnesium naar de maan wil schieten, om dan door den kijker de vlam bij het inslaan op de Maan te zien, uitsluitend als proef voor mogelijke menschen-reizen. Deze wijze van sterre-reizen is in ieder geval aannemelijker dan met een kogel a la Verne. Maar gemakkelijk is 't nog niet. In de eerste plaats moet men bij het maken van den vuurpijl eraan denken dat de brandstof mee moet gaan. En de berekening leert dat om ten slotte een pro jectiel van l K.G. vrij van de aarde in de wereld ruimte te krijgen de vuurpijl bij het verlaten van den grond 358.5 K.G. moet wegen (volgens Goddard zelfs 602 K.G.? bij het gebruik van de thans beschikbare explosies tof f en. En wat is nu een projectiel van l K.G.? Voor een vervoermiddel van menschen mag men wel 6000 K.(K zetten. Dus een aanvangsgewicht van 358.500 K.G. Te recht zegt Esnault: ,,ik zie nog niet de bouwmogelijkheid van zoo'n projectiel" ! Dit bezwaar is alleen te verhelpen door andere brandstoffen te gebruiken. Esnault denkt aan koolgas (waterstof plus zuurstof) waarbij het getal 358.5 zou kunnen dalen tot 63 ! Of nog liever: aan waterstof in atomen gesplitst, waarvan slechts 10.5 ton noodig was voor een projectiel van l ton. Maai' het is de, vraag of deze atoom-waterstof vloeibaar te maken is en of zij dan misschien niet een afgrijselijk ex plosieve stof is. die niet te hanteeren is, en of zij een tijd houdbaar is. Nog gemakkelijker zou het zijn, als men de energie kon gebruiken, die in. de elementen zelf opgesloten is ei) 15.000.000.000 maal grooter is dan in een even groote hoeveelheid best kruit. Maar zooals gezegd: als iemand 't middel vindt om deze energie uit de stof vrij te maken, dan taalt hij niet meer naar den l'rix. HepHirsch! In de tweede plaats moet men er wel aan denken dat zelfs bij de kleinere snelheid van den gebruikten vuurpijl, deze snelheid toch zóó groot is. dat door den invloed van den doorvlogen dampkring de temperatuur van het projectiel zóó hoog wordt, dat geen levend wezen 't uit kan honden. In de derde plaats: uit welk materiaal moet het projectiel bestaan om niet aangetast te worden door de gloeiende gassen die eruit stroomen met een snelheid van eenige duizenden meters per seconde? De ervaringen met het vlug slijten van geschutloopen. waarvan toch heel wat minder geeischt wordt, zijn niet animeerend voor de oplos sing van dit probleem. In de vierde plaats: de luchtvcrversching en de woonruimte der reizigers, en hot voorkomen van lekkage der onmisbare ademhalingsgassen in de luchtledige wereldruimte. In de vijfde plaats: de voorraad exploslefstofi'en voor den terugkeer. In de zesde plaats: het remmen van den val, niet alleen bij het arriveeren op een ander hemel lichaam, maar vooral ook bij terugkeer op aarde. Esnault denkt over parachutewerking hierbij, maar hijzelf komt toch eigenlijk tot de conclusie dat dit niet praktisch uitvoerbaar is. In de zevende plaats: de moeilijkheden met de temperatuur, die hetzij veel te hoog dreigt te wor den door de zoiine-nabijheid, hetzij veel te laag in de wereldruimte, die in de buurt van het abso lute nulpunt is (?'273°('.). Dan nog, om niet verder te tellen: de moeilijk heid van het besturen van het vehikel, het tegen gaan van een mogelijke draaiing om de lengte-as. Kn zoo gaat het door. AI berekent Esnault den reis duur naar de maan op ruim twee etmalen, toch kan nien na zijn toelichtingen wel gelooven dat hij zelf de mogelijkheid niet inziet der astroKRONIEK Voorbereidsels ter ontwapening 'T* E Génève hebben zij elkaar nog duchtig in de haren gezeten vanwege de ontwapening. Eerst had men het voorstel der Kussen behandeld en dat was al een heele concessie. Maar 't werd natuurlijk niets. De Kussen wilden algeheele ontwapening, maar zij waren niet oprecht. In tegenstelling tot de anderen. De Engelsche gedelegeerde vroeg dan ook listig: zoo gij geen oorlog meer wilt. hoe moet 't dan met den burgeroorlog, dien gij overal bedoelt te ontketenen?" En daarop wisten zij geen antwoord, 't Beste was misschien in dat geval i/ccn burgeroorlog, en allemaal maai' dadelijk bolsjewist worden, meenden zij. Waarna, geloof ik. de IIollands-jhe afgevaardigde hun op 't geweten at' vroeg, of de ontwapening stellig allen oorlog onmogelijk zou maken. Doch dat konden de Russ.'n niet eens garandeeren, zoodat toen verder ieder zich met verachting afwendde. Behalve Duitschland. dat hun bijviel. Maar dit was geen kunst, want Duitsch land is al ontwapend. En beging nu de stoutheid terstond behandeling te vragen van het ontwape ningsvoorstel, dat verleden jaar al gestrand en toen maar veilig opgeborgen was. Men moest nu toch eens ieta doen, meende hij. De anderen meenden dat echter niet en wilden liever verdagen, misschien tot September, of tot nog later, zei de Amerikaansche heer,indien men niet zeker van 't resultaat was. Vooral geen overijlde stappen ! Maar de Duitscher, bepaald iemand van cholerisch temperament, wenschte plotseling het geredekavcl gedaan te hebben en stelde voor ineens maar de echte ont wapeningscommissie saam te roepen. Want dit was nog maai- een voorbereidende commissie van de commissie, die de voorstellen voor de bonds vergadering voorbereid. En de Duitsche lieer zei opnieuw, dat er, in godsnaam, na zoowat 10 jaar toch eens iets gebeuren moest. Natuurlijk bleek Frankrijk daar fel togen. Waarom zou er iets ge beuren? De Franschen 'zijn een edelmoedig volk, die al ontwapend hebben. Dat hebben de Engel schen trouwens ook, zeggen zij, en men begrijptniet waarvoor dan nog ontwapeningsconferenties noodig zijn. /ekere afgezant uit Argentiniëbegreep dat ook niet. Van de heele situatie begreep hij niets meer. zei hij. Zij zijn erg dom in Argentinië. Dat was vóór of nadat Duitschland en Frankrijk elkaar in d" haren vlogen, wijl de Duitsche gedelegeerde niet aan Fransclie edelmoedigheid bleek te gelooven. Waarop de Eranschmau zei, dat een land, hetwelk zoo op deszelfs kop had gehad, wel zwijgen mocht. Kn toen stond een ('hileeii op om bescheiden te vragen of men niet beter deed naar bed te gaan, eer men misschien opnieuw een wereldoorlog ..ont ketende". Gelukkig vonden de anderen, dat ook.En daarmee besloot de Voorbereidende nt wapenings commissie hare werkzaamheden. Ken paar uur na de sluiting kwam er nog een Amerikaansch admiraal hij heette Jon>-s om ook mee te vergaderen. Maar 't hoefde al niet meer. F. C. nautica. a! schrijft hij er nog zoo duidelijk ovei-. In iedei' geval niet binnen de 3 jaar van den I'riv liep-l lirsch. Voorloopig heeft men hier «;/ iturtli' nog ruimschoots gelegenheden om zijn b-vcu kwijt te raken. ('oKliKsi'oxoKNTll-:. - Dr. W. .1. K. \\ . te l'. - /eer veel dank voor uw aanvullend schrijven, niet alleen als teekeu uwer belangstelling, maar ook als nadere uitleg voor mijzelf. Ik wacht toch met interesse Michelson's nieuwe meet-resultaten af. Een vakblad was het wel, n.l. ..Astronomische Xachrichten" van i'2 Sept. I!>27. Schrijver: (iheury de Bray. l', v. O. BRANDBLUSSCHER HOLLANDIA" SPANJAARD&C2 FABRIEK ESPANA UTRECHT