DE RÖENE AMSTERDAMMER VAN 7 APRIL 1828 27 Muziek in de hoofdstad door CONSTANT VAN WESSEM Een muziek-htstorische datum van 40 jaar geleden t 11 Apiil 1888 T N 1888 kwam het nieuwe Concertgebouw ge_reed, welks bouw in 1883 was aanbesteed en dat de bouwmeester Van Gendt had ontworpen in Weener renaissance-stijl met toepassing van zand en bak-steen". Dit gebouw voorzag inderdaad in een dringende behoefte. Het jaar 1888 leek aan vankelijk voor het Amsterdamsche muziekleven een critiek jaar te zullen worden. Ten eerste ver dween, door verkoop van het gebouw, Felix Meritis", welke concertinstelling de laatste jaren trouwens alleen nog maar kamermuziek-soirée's gaf; het orkest van het Paleis voor Volksvlijt, dat klassieke concerten" gaf onder Joh. M. Coenen, dreigde eveneens wegens financieele moeielijkheden op te houden te bestaan, hoewel de contracten der musici tot Mei 1889 door liepen, en Wedemeijer's ..Orkest-vereeniging" werd ontbonden. Daartegen over stond de nieuw opgerichte Wagner-vereeniging van Mr. Henri Viotta, die toen nog alleen concert uitvoeringen gaf, en nu, in 1888, de nieuwe muziekinstelling de N. V. Het Concertgebouw". Met moeite was het benoodigde kapitaal, ruim 1\ ton, voor den bouw bijeen gebracht en men zegt, dat verscheidene Amsterdamsche maecenaten zich groote financieele opofferingen hebben getroost. Het gebouw zelf lag aan de toenmalige Houbrakenstraat, buiten Amsterdam, d.w.z. op het gebied van Nieuwer-Amstel, welks grens net vóór het gebouw langs liep. Het had geen andere verbinding met de hoofdstad dan door de v. Baerlestraat, het Museumterrein en de omgeving was toen nog woest en ledig" en pessimisten zagen in de slechte toe gangswegen een bezwaar ook voor den voorspoed van de nieuwe instelling. Toen op den avond van 11 April 1888 de feestelijke inwijding" zou plaats vinden, was de bestrating alleen voor drie van de vijf ingangen gereed en daar de gasleiding nog niet verder dan de v. Baerlestraat door liep, moest voor die gelegenheid het gedeelte van de Houbrakenstraat vóór het gebouw door petroleum-lantaarns verlicht worden. Het speciaal versterkte politie-korps van Nieuwer-Amstel moest uitrukken om het verkeer te regelen, nadat reeds in de dag bladen een reglement van orde voor de rijtuigen was afgedrukt: op den inwijdingsavond reikte een file van 422 rijtuigen van het gebouw door de v. Baerlestraat, P. C. Hooftstraat langs de Stad houderskade tot voorbij de Galerij, en daar dit de eenige berijdbare verbinding met de hoofdstad was moesten al de 422 rijtuigen den weg door de P. C. Hooftstraat weer terug I Eindelijk !", schreef het Handelsblad" in het avondblad van 12 April. Nadat een kleinere annonce op 8 April de deel nemende zangers en zangeressen, gerecruteerd hoofdzakelijk uit de Wagner-vereeniging en Excel sior, tot de laatste koorrepetitie had bijeen geroepen in Maison Stroucken, kondigde een groote adver tentie het Groot vocaal en instrumentaal concert" aan, waarmede op 11 April de N. V. Het Concert gebouw feestelijk zou worden ingewijd. Het concert had echter uitsluitend het karakter van een inwijding van het gebouw: een Concert gebouw-orkest bestond nog niet. DIT Greatest Artista MERK Finest Recording IS EEN WAARBORO VOOR OIMOVERTROFFEN REPRODUCTIE EN ONGEËVENAARDE AFWERKING. N.V. DUTCH GRAMOPHONE COMPANY, AMBTERD. VEERKADE 22A DEN HAAO Int. Muziek tentoonstelling Genève 1927 Hoogste onderscheiding. Het inwijdingsconcert, dat in de annalen van het Concertgebouw tevens als openingsconcert geldt, was toevertrouwd aan Mr. Henri Viotta. Deze had een programma samengesteld, waaraan mede werkten 500 zangers, een gelegenheidsorkest van 120 orkestmusici, de sopraan-zangeres E. Harlacher (uit Karlsruhe), de alt-zangeres Chr. Veltman, de tenor Rogmans, de bas Messchaert en de solo-violist Jos. Cramer (van het Paleis-orkest). Nadat namens het bestuur van het Concert gebouw, bestaande uit de heeren P. A. L. van Ogtrop, H. J. de Marez Oyens, J. A. Sillem, D. H. Joosten en Mr. R. van. Rees (die den heer Cnoop Koopmans verving l) de heer Joosten de openings rede had gehouden: Zoekt gij hier ideale vreugde, dan komt gij hier en zij het ons gegeven u nog duizend en duizend malen welkom te heeten". beklom Viotta onder fanfares het voor dien tijd zeer groote podium (dat berekent was op 180 orkest musici en 500 zangers; het liep te hoog op en gaf acoustiek bezwaar, wat men later onderving door het podium te verlagen) en voerde het orkest, dat opgesteld was vóór een draperie, die de plaats ver hulde waar later het orgel zou komen, aan bij de Einzug der Gaste" (uit Tannhauser), Het verdere programma bracht het Haleluja uit Haendel's Messias", ,, der Herbst" uit Haydn's Jahreszeiten", 3 deelen uit Bach's d-dur suite en tot besluit Beethoven's 9de symphonie met slotkoor. Inderdaad een grandioos concert, zoowel wat de muziek als de opkomst van het publiek betrof. In de pauze werd een geanimeerde receptie op het podium gehouden, men nam de inrichting van het nieuwen gebouw in oogschouw, men vond de corridors breed, de zaal comfortabel, de vestiaires ruim, de foyer alleen werd afwisselend groot en te klein gevonden en miste volgens het oordeel van sommigen, die aan de traditie der gezellige" con certen bleven hechten, de gewenschte behagelijkheid. Deze mopperaars zouden later nog boozer kijken toen al bij de eerste abonnemenstconcerten de kellners uit de zaal werden geweerd en de laat komers, door sluiting der zaaldeuren, geen gelegen heid meer kregen om onder de muziek nog binnen te komen. Voor de beoordeeling der artistieke prestaties verwijst de berichtgever in het Handelsblad naar den rnuziekverslaggever. Doch deze weet niet veel meer tn zeggen dan de acoustiek te roemen en op zijn beurt weer naar den berichtgever te verwijzen Het muziektijdschrift Caecilia" schrijft, dat de uit voering over het algemeen uitmuntend was, ofschoon er bij de uitvoerenden iets was, als waren zij niet zeker van het effect, dat ze in de zaal maakten door de hoogte van hun plaatsing". Toch was het belangrijkste van het inwijdings concert op 11 April niet zoo zeer de opening van de nieuwe Concertzaal" zooals het gebouw ge noemd werd, doch wel het veel belangrijker feit, dat wat in de voorrede van. het programma een wensch werd genoemd: een vast, eigen concert, inderdaad in vervulling ging, zij het da:i ook eerst eenige maanden later. Nadat Viotta tot teleur stelling van velen, zich alleen uitsluitend voor het inwijdingsconcert beschikbaar bleek te hebben ge steld, vond men in Stumpf's gewezen concert meester Willem Kes den man, die de leiding van het orkest op zich wilde nemen. Wedemeijer werd onderdirigent. Men weet hoe Kes zijn taak heeft opgevat en, hoe hij de grondvester is geweest van de hechte grondslagen waarop het orkest vooral in artistiek op zicht is opgebouwd. Om het orkest van nieuwe goede krachten te kunnen voorzien, wist Kes gedaan te krijgen dat er in 1891 aan het Conservatorium van Toonkunst ook een orkest-school werd ingericht waar hij zelf, met Wouter Hutscheiiruyter en Bernard Zweers les gaf. En toen Willem Mengelberg op het concert van 27 October 1895 de dirigenten leiding van Kes overnam, bleef hem, wat het orkest betrof, nog alleen de final touch". 1) Directeur-gerant was Willem Stumpf, de vroe gere leider van het Park-orkest. Wanneer de natuur nieuw leven geeft! is dat dan niet een wenk voor U om ook Uw huisgenooten met een nieuw instrument te verrassen? Om zelf muziek te maken is DE PIANO het voornaamste en volmaaktste instrument van den tegenwoordigen tijd, voor alle muziek geschikt en noodig tot opvoeding der kinderen. HET ORGEL voor gewijde- en koraalmuziek Het instrument bij uitnemend heid voor huiselijke zang en GODS DIENSTOEFENING; mag in geen enkel Christelijk gezin ontbreken. DE GRAMOFOON om de stemmen van de groote zange-s en zangeressen van het heden en verleden weder te hooren. Com plete Koren, Opera's en Concerten. DE RADIOPHON waarmede men de geheele wereld omspant, waarmede men hoort wat in Oost en West, Zuid en Noord gesproken, gezongen en gespeeld wordt. VRAAGT SPECIALEN CATALOGUS No. 83 VAN HET INSTRUMENT UWER KEUZE Franco_levering Jarenlange Garantie Betaling naar keuze r lPEPERSTRAATJ'8-10:'Afdeeling'GRAMOFOONS. EN'RADIO j]j |VOORSTRAAri8-40:' ,, ^P1ANO'S_EN J3RGELS Toonzalen. 't ? DEN HAAG, Prinsestraat 36-38 l HAARLEM. Kampervest 23 Fred. Hendrikl. 295 | HOENSBROEK, Akerstraat 74