rocne Dekblad voor Nederland Sinds meer dan vj/ftig jaar aan de spits der weekbladen . . . ." ONDER HOOFDREDACTIE VAN G. W. KERNRAMP Redacteuren: H. BRUGMANS, M. KANN EN TOP NAEFF Secretam der Redactie: C F. VAN DAM Uitg.s KV. DE GROENE AMSTERDAMMER KEIZERSGRACHT 333 AMSTERDAM. C Alom verkrijgbaar OPGERICHT IN 1877 No. 2654 ZATERDAG 14 APRIL 1928 Bedreigd Bezit door G. J. STAAL Oud-gouverneur van Suriname T K herinner mij jaren geleden een groot, verlaten gebouw in een plantsoen te Amster dam, een. afgedankten schouwburg. Het gebouw zag er niet bouwvallig uit, het stond niet in, den weg, het hinderde dus eigenlijk niets en niemand. Op een dag keek een jongen er eens naar. Hij begreep niet waarom het leeg stond. Het was heelemaal leeg, daar viel niet aan te twijfelen, en in zijn leegheid had het, ondanks den gaven gevel, een armoedig aanzien. Maar het had glas in de ramen, veel glas. Waarom? Toch niet voor het pleizier van de zon om er in te tintelen:1 Dat was onnoodige luxe, dacht de jongen, en hij raapte een steen op en smeet er een ruit mee kapot. Andere jongens zagen het en zij deden hem na; het was een aardig en opwindend spel, dat lang kon duren, want zooals ik zeide er waren veel ruiten; en zij waren van stevig glas en het gebouw was hoog. Wel, het duurde inderdaad lang. maar het einde was toch. dat alle ruiten waren stuk gegooid. En zóó, zonder glans der ramen, bleef het nog weer jaren staan, nu wezenlijk erg armoedig en vervallen. Toen er eindelijk weer eens werklieden inkwamen. ik geloof om het af te breken. was het van binnen door den regen leelijk gehavend. De herinnering aan dat Amsterdamsehe tafereel herleefde in mij, toen ik bemerkte, dat er weer steunen geworpen werden naar Suriname, ditmaal tegen liet onderwijs. Ik weet zeer goed, dat ik het beeld van den verlaten schouwburg en wat daaraan misdaan werd niet mag gebruiken om zijn goede gelijkenis met Suriname en ik zou niet gaarne de verdenking op mij laden, dat ik degenen, die bezwaren tegen het daar gegeven onderwijs op werpen, vergelijken wilde met die baldadige steenen-gooiers. maar toch kwam dat beeld mij voor oogen. omdat het onderwijs in Suriname in den laatsten tijd het mikpunt is geworden van aanvallen met critiek en van bestormingen met raadgevingen; en daar het een kostelijk en kwets baar bezit is. kostbaar als een groot raam in een enge kamer, dat uitzicht opent naai' de wijde we reld, moest ik denken aan die steunen en wat zij vernielden, buiten en van binnen. De critiek heeft het gemunt op den aard en den omvang van het gewoon lager onderwijs, waarmede Nederland, na de afschaffing van de slavernij, Suri.riine heeft begiftigd, als een hulpmiddel bij deu opbouw van de nieuwe maatschappij. Zij veroordeelt het gemis aa.n aansluiting bij de eischen van het leven, dat na den schooltijd het volwassen kind wacht. Du raadgevingen hebben ten doel het onderwijs in de richting van dat leven te leiden, en dan vooral in eenzijdige richting, name lijk naar den landbouw, uit overweging, dat de landbouw een allergewichtigst bedrijf voor Suri name is. Xu moet dadelijk opgemerkt worden, dat het vraagstuk van een goede aanpassing van het onderwijs aan de practisehu levenseisehen vol strekt niet een specifiek Surinaamsch vraagstuk is. Ik heb er tenminste altijd en overal over ge hoord, in Oost-Indiëevenzeer en zelfs in Neder land. Het zou wel een eer zijn voor Suriname als daar nu eens de oplossing werd gevonden, maar ook een onredelijke eisch om het van Suriname speciaal te vergen. Hoewel. . . . het zou niet de eerste maal zijn, dat ei' iets van gevergd werd, dat nergens anders kan ! l)e bezwaren zijn niet nieuw. In het verslag van de zgn. WelvaartcommisMe van 1911 (de Commis sie- Bos) leest men: ,,Wat nu het onderwijs zelf aangaat, de algemeene klacht, dat het te theore tisch, te weinig aanschouwelijk, te weinig wezenlijk vormend is, schijnt ons juist." Er is toen een proef genomen met ,,handtastelijk"-onderwijs, als ik zonder toespeling op het herstel van de oudtijdsche roeden en wisjes" in de Surinaamsche school het zoo noemen mag; een proef op kleine schaal en niet met succes; later zijn in denzelfden gedachtengang landbouwcursussen ingesteld, schooltuintjes aangelegd. De algemeene aandacht, althans in Suriname zelf, werd weer op het vraagstuk gevestigd dooi de Lezingen over Surinaamsche Problemen (Para maribo, C. Kersten en Co. 1924) van dun heer S. Beek. Naar aanleiding daarvan schreef de Gouverneur eene prijsvraag uit: Hoe moet de volksopvoeding in Suriname worden ingericht om het jonger geslacht zoodanig te vormen, dat het grooter deel daarvan zijn levensberoep in den landbouw vindt en voor een kleiner deel de weg voor andere beroepen wordt geopend en geef f end ?" Daar zijn antwoorden op ontvangen; een tweetal is bekroond, doch niet openbaar gemaakt. Hier te lande heeft de zaak du attentie getrokken door het bekende adres van den Ondernemersraad voor Suriname aan dun Minister van Koloniën. waarin is aangedrongen op ..een grondige her ziening van hut ondurwijssystoum." welke du .Raad ..absoluut noodzakelijk" acht. Hij du gudachtunwissuling van dun Minister met de StatenGeneraal over du Surinaamsche bugrootingun voor 1927 en 192S was hut onderwerp een punt van overleg en bij die; gelegenheid openbaarden zich opvattingen en gevolgtrekkingen, waartegenover schrijver dezes zich verplicht voelt uun woord van waarschuwing te doen lioorun. omdat hij er een gevaar in ziet voor hut onderwijs in Suriname. uen der weinige waardevolle goedurun van du Suri naamsche gemeenschap. Hun gevaar voor afbraak. gevaar van steenuil en gebroken ruiten ! K ven teruggaande tot du lezingen van den heer Beek. moge ur bijzoiulur du aa,nda,cht op gevustigd worden, dat. duzu uitdrukkelijk huurt douii uitkomen du onjuistheid van du bewering, dat du kinderen te vci'l zouden leuren. ..Niet hut onderwijs op zich zelf" zuidu hij ..maai' du wanverhou ding tusschun intullcctuëulu opleiding en arbeidsopvouding en beroepsopleiding draagt du groot u schuld." Ilij wil ur niet organiek iuts a f-nemen. wel iets bij-vougun. om voeling met du behoeftun van het practisuh leven tu verkrijgen un du arbuidsopvoeding (wat niet hetzelfde is als technische opleiding) totmudu-doul van hut algemeen vormuudondurwijs tu maken. Daargelaten, dat in. uun land. waar twee derden der kinduren du bijzondere. belijdende school buzoukun. bezwaarlijk kan worden gesproken van een uitsluitend intellectualistische richting in hut onderwijs, wat. du heer Heek trouwens heel goud wist. huufl hij blijkbaar niet aan den grondslag, dus aan du onderwezen vakken. willen tornen, maar het oog gehad op uun. metde ondurwijsvurschaffing samengaande stuwing naar hut wachtende leven. Ilij tastte du intelluct-uëele vorming niet aan als uun luxe-overdaad in hut onderwijsstelsel, getuige zijn waarschuwing tegen, een bepaalde ..hervorming" van hut onderwijs un zijne pleitrede voor hut behoud van du. totontwijfelbare; schade voor hut opgroeiend Suri naamsch geslacht bij du jongste onderwijsversobering helaas prijsgegeven kleine klassen. Dit is wc! heel iets anders dan de Ondernemers. raad niet een. beroep op den huur Heek aanbeveeltVolgens den Haad zouden, de kinduren worden volgepropt met .. II ollandschu se hooi wijshuid", wel ku meerling niet (u bust klopt met wat <te lieer Heek zelf er van zuide in dezu woorden: ,.\Vie gelegenheid gehad heeft- eens na tu gaan. met wulku schoolwijshuid du kinderen de lagere volksschool verlaten, die zal dat" (mul. dat- zij niet t-e vuul leuren) ,,mou ten toegeven." En hier spreekt iemand met jarenINHOUD: i. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 9. 10. 11. 12. 13. 15. 16 17. 18. 19. 20. G. J. Staal, Onderwijs in Suriname. G. G. van der Kop, Nederland en de Hedjaz. Joh. Braakensiek. Het N. V. V. als klachtenkantoor Aantcekeningen. Dr. W. van Ravensteyn, Een goede raad die geen geld kost. A. Defresne, Nieuwe Verzen L. J. Jordaan, Moskou's agitatie in Japan. C. M. van Hille-Gaerthé, De tuinen op de Londensche tentoonstelling. Dr. Jac. P. Thijsse, Uit de natuur Mr. Frans Coenen, Kroniek. Elis. M. Rogge, Voor Vrouwen. R. M. Buis, Nieuwe Duitselie boeken. Top Naeff, Dram. kroniek J. G. Sinia, Indië. M. de Roode-Heyermans, Portretten van het Paaschcongres. Prof. Dr. W. Martin, Hollandsche Schilderkunst. Jhr. Mr. H. Smissaert, Op den Economischen Uitkijk C. K., Beursspisgel. C. A. Klaasse, Rubber Jordaan, Bioscopy. Dr. P. van Olst, De blanke en zijn zes sUwen A. Plasschaert, Schilderkunst. Charivarius, Geschiedenis des Vaderlands Alida's Croquante croquetjes. Uit het kladschrift van Jantje Melis Stoke, Het cadeaustelsel. Cel 2, Telefoon Charivarius, Charivaria. Omslag: Spelprnblcmen. Bijvoegsel: Joh. Braakensiek, De aanstaande ver kiezingen in Frankrijk, Duischland en Amerika. >e beschaafde smaak Vraag b Bon b ons RINGERS Let op c/en naam langu ervaring, die op allerlei gebied /.uur vele aanrakingen mut de Surinaamsche jeugd gehad heeft, als Hestuuurslid van hut-kinderhuis Saron, van hut Leerlingen-tehuis, e.a. Du l!a,a.(t dout op zi.jnu opmerking volgen: ..in stede van zich tu hupalun tot lezen, schrijven un rekenen" en wekt aldus het vurmoudun. dat er heel wat meel' geleerdheid tot hut luurprogram behoort. Maar ieder, die er va.n nabij mede bekend is. weet wel. dat naast de vakken, waartegen du voorst a.uders va.n ]>raetiscli onderwijs geen. ernstig bezwaar zullen hebben, namelijk: /.ismen, hand werken voor meisjes en (niet algemeen) wat tuckenun en wat natuurkenuis. <le ..geleurde" vakken bestaan 111 uun beetje geschiedenis, een beetje aard"'Jksiiunde. en. wa-t er stellig (och niet at' kan a.!s men hel verworven Ilollandsch karak ter va-n du gumuenscha.p niet wil vernielen. Neder landse!). liet is waar. da.t du Ondurnuinerstviad in liet bij zond er t eiren de \ 'erst rek k i nu' van het t egeiiwi »ordig oiulerwijs a.a.n (Ie immigrant enkinderen, de kinderen der .la.vaiUische arbeiders en kolonisten. te vulde trekt, doch dit maakt zijn advies in mijne oogen dubbel bedenkelijk (.'il guvaa.rlijk. Kr staat- mij nog een moment- van ervaring voor den geest-, dat. mij bijzonder huiverig doel zijn voor uun uitzonderingspositie van du immigranten kinderen. Ik moet denken aan een plaiUa-gu. waar ondanks du onmiddellijke nabijheid van de school. het schi >ol\ er/.uim opvallend uroot wa,s. en waaj' de bi j-omst a-ndigheden mij tle innerlijke overt uiging gaven, dat de kinduren gedurende de schooluren voor arbeid in de pla.ntaigevulden gebruikt werden. Ik kan da?i ook niet anders dan met de meeste beslistheid opkomen tegen du guda.chtu om aan du ,Iavaa.nschu kinduren iets te onthouden, dat aan andure kinderen, de inhuumschu en de liritsehIndischu kolonisten-kinderen (Hritsch Indiërs mut werkcontract zijn er nie! meer'). <le ('hhiees'ehe un Kuropeesche. in een woord: aatn alle andere kituiereii wél wordt- gegeven! Dat mag niet gebeuren! \Vaitrom, - zal ik in liet slot van dit artikel uiteenzetten.