No. 2656 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN'28 APRIL 1928 11 door Prof Dr. H. BRUGMANS LI. Het Vondelpark 1) A MSTERDAM heeft geen omstreken, is al "^^ dikwijls en in zeer verschillende toonaarden geklaagd. Het is maar de vraag, wat men onder omstreken verstaat. Bosch en heide vindt men in, de omgeving der hoofdstad natuurlijk niet; wie zulk natuurschooii zoekt,komt in het Hollandsche polderland bedrogen, uit. Maar wie oog heeft voor het echt Hollandsche landschap van weide en weg, boomen en water in de diffuse atmosfeer van de Hollandsche luchten, die wordt om Am sterdam nooit teleurgesteld. Maar dat neemt niet weg, dat de groote stad /.elf weinig open ruimte bood voor opfrissching van den burger in de vrije natuur en dat van oudsher menige parkaanle-g in en om de stad tot wandelen noodigde. Het is trouwens de vraag, of onze voorouders wel veel wandelden; men krijgt wel eens den. in druk, dat zij het er te druk voor hadden. Xie ik goed, dan komt de behoefte en de gewoonte van het wandelen eerst in de achttiende eeuw; men zal het wel in verband moeten brengen met de kalme rust der toenmalige maatschappij en ook wel niet de neiging tot de natuur, die in de eeuw van Rousseau zeer algemeen verbreid was. In tal van onze steden, waar men van ouds geen bosschen had als te Haarlem en in Den Haag, werden in dien tijd, liefst binnen de wallen, zoogenaamde plantages aangelegd, waar men zieh aangenaam kon vorpoozen. \V)j zullen ook wel eens gelegen heid hebben over de Amsterdamsehe Plantage te sproken. Kerst in de negentiende eeuw is men op dien weg voortgegaan. Amsterdam heeft niet als ('trecht gebruik gemaakt van de gunstige gelegenheid, die de slooping der wallen omstreeks l Si 10 bood, om hier een groenen gordel van plantsoen, om de stad te scheppen. Kr is wel iets gebeurd; er is op het oude Westerhoofd een plantsoen aangelegd, dat door het graven van hot West,i>rkaii.aal weer is verdwenen; er is een Weteringplantsoen aan gelegd, dat wij nog bezitten; dat is vrij wel alles wat wij van onze wallen hebben overgehouden. Er was dus blijkbaar in het midden der negentiende eeuw weinig oog voor de behoefte van het .\msterdamsche mensehdom aan e>pe-n lucht en groen. Dat de behoefte wel bestond, is zeker: wij hooren haast in alle tijden, dat de Amsterdammers, ook die van de smalle gemeente, des Zondags en ook wel op weekdagen naar llaavlem togen om dtv.ir in den Hout te vinden.' wat men dichterbij (.evergeefs zocht. Men kan ev de ('eim. r<i Olutruru op nalezen. Dat was dus in !S:i7. liet zou nog meer dan twintig jaar duven, voordat Amsterdam iets kreeg. dat met den Haarlemmerhout kon worden ver geleken. De Hout was van ouds stadsbey.it. Maar nog na 1800 beschouwd" men in Amsterdam het aanleggen van een park als liggende buiten de. sfeer der bemoeiingen van de overheid, (ielukkig vulde het particulier initiatief aan wat de stad in. dozen te kort kwam. liet was C. P. van Keghen, die het initiatief nam tot het stichten van de Ve-reeniging tot aanleg van een rij- en wandelpark te Amsterdam; men verkreeg daarbij de mede werking, \vel niet van het gemeentebestuur, maar toch van den burgemeester Messchert van Volleiihoven. .Met niet al te veel moeite werd de eerste / Sji.OOO bijeengebracht voor den. e!ersten aanlig; er kon een stuk land worden aangekocht aan den buitensingel buiten de Leidsche poort. Men had bovendien liet geluk zich van de dienst en te kunnen ver/.ekereii \ an den bekwamen 1 uiiKU'chitect. Louis David Zoeher, die inderdaad iets heeft ge leverd van groote beteekenis. naar wien t ei-echt een nieuwe straat lanus het park is genoemd. /eiehe-r werkte in den toen veel geliefden Kngelschen laiidsehapstijl. die geheel den indruk trachtte te geven van de ongerepte natuur en dat feitelijk ook wel deed. Terecht werkte hij ook in dit polder land zeer veel met water, wat praelisch ook groole voordeden had. Ook wist hij door handige greie-peering der boomgroepen het park grooter te doen schijnen dan het werkelijk is. Nog een ander be zwaar, deiilanggerekten vorm, heeft hij meesterlijk weten te markeereïi. M;iar het grootste be-zwaa,r. dat trouwens thans bij de uitbreiding der stad minder klemt dan vroeger, heeft bij niet kunnen meest (u' worden: het park lag met zijn korte zijde naar de bewoonde stad toe en niet met zijn. lange zijde, zoodat het voor de burgerij moeilijker te bereiken was dan eigenlijk noodig ware geweest. In ISli") werd het park, dat toen nog alleen l i.jeii Wandelpark heette, voor het publiek geopend. In ISliT werd Vondels standbeeld onthuld en sedert heet het Vondelpark, of eigenlijk eerst, Vondelspark, met een geheel overbodigen ve-rbineiingse-onsonant. liet ligt nu geheel t\issclien de bebouwde kom der gemeente! en kan dus als af gesloten worden beschouwd. Maai' dal lot deelt het Vondelpark niet zoo goed als alle stadsparken. Ook zoo. in zijn afgesloten vorm is bet Vondelpark in den loop der jaren dooi- den aangroei van het geboomte steeds aantrekkelijker geworden, liet park is een weelde eil een \ erheuging. In a.lle jaar getijden, in de lachende lente, den bloeienden zomer, den bruinen herfst, den koelen winter is het park boeiend in de hoogste ma,te. Wat de bevolking van.\msterdam a-MI het Vondel park heeft te danken, is niet te zeggen-. schatten stellig van gezondheid, levenslust en levensmoed. levenskracht ook. .\msterdam '/.ondel- bet Vondel park is niet meer denkbaar: aan de ing.-logen schoonheid der ovide stad voegt y.ich thans het blijde natuurse-lioon van dit moderne park. \) Jfct Tor't'jc (trlikt'l O/v/.s' ceiïnuinincr te InjoJ (n deze reekx </<'jjJ««<s{. N. V.: J. S. MEUWSEN, HoH. A'dam-R'dam-den Haag; DE BESTE HOEDEN IN HOLLAND TENTOONSTELLINGEN door OTTO VAN TUSSENBROEK Suze Bisschop Robertson en Corry Demmink e Hilversum, in de kunstzaal .Brok, wordt eene tentoonstelling gehouden van nagelaten werken door wijlen mevrouw Sii-c Jiinxr/io/i Robertwm en eeiiig beeldhouwwerk door Corri/ Donmiiil'. In stillevens, landschappen en figunrstukken geeft deze goed gearrangeerde tentoonstelling een voortreffelijk overzicht van het veelzijdig talent eener kun.stenare-s.se: i r ie. hel schildert:» in /iet bloed zilt. Zij onderscheidde! zich te midden van vele minder begaafden door de zware en zwoele klem (waarin zwart soms te welig werd gebezigd) en door den (vaak te weinig gebrcidelden) harts tocht. Doch o'idanks deze bedenkingen: n die hart had en die de dingen groot wist aan te zien en groot te geven. Na al hetgeen reeds over haar werk geschreven. werd, vallen hier geien nieuwe indrukken te; be lichten, doch wél zij nogmaals de erkentenis gedaan elat met haar een waarachtig artlste! werd weg genomen, want zóó sterk e;n tegelijkertijd zóó gevoelig we k valt er (althans etp elit memient/ onder de talrijke schilderessen (noch onder elieeler oudere school, iiocli onder elie- de-r moderne richtingen) ge-en aan te wijzen. . . . Wat Corri/ Dcnnnlnk geeft is met liefde- en toe wijding gedaan. Haar wen-k is echter nog te; sche>e>lseh (ik meen elat zij elen l'rix ele- J'onie- be-haalele-) en te zeer le-elig van inhoud. -Maar zij he-e-ft dan eieik liie-r aan ele! schilderes e-ene! gevaarlijke buur. Mocht ik haar ei-n goe-de-n raad ge-ven, elan ze>u he-t ele-ze! zijn: neem ee-n brok iu\ve-n steen en e-en hamer e-n beitel e-n hak en beuk e-r e>p Ie>s ! Maar laat el<- kle-i te-rzijele. opdat e-r levensdrift groe-ie- !.. . Verkeers-veiligheid-sluitzegels Op initiatie-I' van elen He-er C. Bakker, ('hef van het Bui-e-au ..Verkeerswezen" te Amstereü'.m werd een vijf e-n twintigtal frisse-he e-n fleurige' sluit,zege-ls uitgege-vcn ter bevordering van het ve-iliu verkeer ejp ele- openbare wegen. Ontwerpers ele-zer /.egels (iii /.wart e-n rooel op witle-n ondergrond gedrukt- eloeir ./. //. </<? JJIIXNI/ te .\insterdarn) zijn Slciini Srlilexiityi'i' en (ï. ./. ./. l 'erliei-k. Kerstge-noe-mele (eekende va,li he-t totaal aantal sle-e-hts ze-s exe-mplaren maar hij wint he-t venv van zijn vakgenoot door e-cnvoud van vliik-verdeeling, doe ir bijzemder bese-haafele- vooi'elra,i-ht en ve>eira.I etoeir ele uitermate fra,aie e-n zuivere! bele-1 lering zijner zegels welke, e-lk voor zich, volkomen e-ve-nwieht ig werde-n opge-leist. Ve-rbeek diiare-Mtegeii gaf menigmaal (wellicht omdat hij waarlijk niet ele; gemakke-lijkste opgave te ve-rwerken kree-g waara-an vaak e-e-n overvloed van tekst wei'd toegeveie-gel) een te veel waardoor aan e-e-ne- zekere- ve-rhreikkeling van he-t ge-hee-l niet werd eint kemie-n. Het best geslaagel zijn int usscheii ele ze-gel.s \\e-lke ee-nvouelig bleven e-n waa.ro]) ele hoofelzaak waai het e<m gaat, he-t sterkst e-n elnielelijkst naar voren tie-eelt. Dit is oorza.-ik elat, lV/-,'><r//s ze-gels nn-t ele spe-lenele! kinde-ren te weinig waa,rschu\\ end 11 >( elen. be-se-lie-rnie-i- sj)reken te-rwijl elaare-nte-ge-n zijne- ont werpen met, ee-lle enke'le. se-he-mat ise'lle Ve-rke-e-rsaanwijzing. hier uitstekend aan he-t doe-l be-ant\\-eien-den. Inf iissche-n verdient ele li-ieling van. he-l \e-rke-ersbure-au ten volle ee-ne prijzende- ve-rme-lding veioi ele kunstzinnige wijze waareip zij hare- ]iublieat ieuitgaven (men ke-nt ele hie-rvore-n in eh-n breeele be-s]>roken re-clame-bilje-tt e-n) verzorgt. Dit komt niet allee-)! lie-t veilig verkee'i- maar ook.... de kunst ten goeete.