Historisch Archief 1877-1940
roene
eekbladvoor Nederland
Sinds meer dan vfjftig
jaar aan de spits der
?weekbladen . . . . "
ONDER HOOFDREDACTIE VAN G. W. KERNRAMP
Redacteuren! H. BRUGMANS, M. KANN EN TOP NAEFF
Secretarii der Redactie: C F. VAN DAM KEIZERSGRACHT 333
Uitg. : N. V. DE GROENE AMSTERDAMMER AMSTERDAM. C.
OPGERICHT IN 1877
No. 2657
CJoe and^eel
Onverslljtbaar
ZATERDAG 5 MEI
1928
Het Museumtheater'
te Amsterdam
door F. M. WIBAUT
A MSTERDAM heeft behoefte aan een grooten
?^^ schouwburg. Een schouwburg met een paai'
tluizend goede zitplaatsen.
^Deze behoefte is ten deele ontstaan uit de groei
van de stad.
Amsterdam is een groote stad geworden. Niet
«nkel door zijn uitbreiding. Ook door de levens
kracht, die de stad op elk gebied ontplooit. Am
sterdam is een levende stad, middelpunt van
zakenleven, middelpunt van intellectueel leven,
middelpunt van wetenschap, middelpunt van
kunstleven in al zijn uitingen.
De behoefte aan een grooten schouwburg is echter
ook voor een belangrijk deel ontstaan uit het
verblijdende feit, dat vergeleken bij dertig of veer
tig jaar geleden een veel grooter deel der bevolking
en een elk jaar toenemend deel, behoefte toont
aan al de genietingen op kunstgebied, die een
groote en goedingerichte schouwburg kan bieden.
Ook op dit gebied van vooiv.iening in goede
kunstgenieting voor zeer breed e kringen, is in
Amsterdam door organisatie goed weik gedaan.
De Vereeniging Kunst aan Allen'', die dit werk
ter hand nam., telt meer dan 10.000 leden. Ook
vakvereenigingen bevorderen kunstgenieting voor hare
leden. Bij dit goede streven staat voorop dat de
genieting moet zijn van hoogere soort. .Maar er staat
vlak naast, dat ze toch niet veel geld mag kosten.
Conclusie: er is noodig een goede schouwburg met
veel plaatsen. Veel plaatsen beteekerit dan voor
«en deel goedkoope en toch goede plaatsen.
Er is nog een derde oorzaak. Het is de ontwikke
lingvan de inrichting van
tooneelendetooneeltochniek. in verband daarmede de eischen. die in
groeiende mate aan opvoeringen worden gesteld. Do
stadsschouwburg staat op dit gebied het minst ver
af van hetgeen noodig is. Maar aan de nieuwe eischen
van het kunstleven kan zijn inrichting niet steeds
voldoen.'Het gevolg is, dat zelfs daar zekere vor
men van kunstuitingen niet tot hun recht kunnen
komen. Het gevolg is dat belangrijke kunstver
tolkingen, die opkomen uit dezen tijd. groot
opgezette voorstellingen aan Amsterdam voorbij
moeten gaan. Amsterdam is op dit punt ten achter
gekomen bij aantallen steden van gelijke, zelfs
van minder groote beteekenis in het buitenland.
Het gaat in het maatschappelijk leven zóó.
<lat een nieuwe behoefte sterk moet worden ge
voeld, eer initiatief zich aangordt om er in te
voorzien. Zoo ging het ook op dit gebied. De
behoefte bestaat reeds jaren. Zij die van schouw
burgexploitatie iets weten, kenden do behoefte.
Het kwam meer en meer voor dat het kunstleven
in Amsterdam aanwijsbaar te kort kwam, doorliet
gemis aan passende en beschikbare
schouwburguimte.
Op een gelukkig oogenblik ontstond uit deze
toehoefte het initiatief om er in te voorzien.
Het initiatief kwam van de Wagner-Vereeniging.
Ook voor overtuigde voorstanders van bemoeiing
van openbare bestuursorganen op het meest ver
scheiden . gebied is niet alle particulier initiatief
uit den booze. De beoordeeling er van wordt
beheerscht door de zijde van waar hot komt en
door de wijze waarop het zich aandient.
Het initiatief van de Wagnervereeniging kan
allen welkom zijn en sympathiek. Want de
Wagner-vereeniging heeft een goed verleden.
De Wagnervereeniging heeft sedert vele jaren
de muziekdramatische kunst in Amsterdam op
voortreffelijke wijze gediend, door het tot stand
brengen van uitvoeringen van meestal een tweetal
opera's per jaar, die aan zeer hooge eischen van
kunst voldeden. Wie niet weet welk muzikaal
genot een opera-uitvoering kan bieden, kan het
bij de uitvoeringen der Wagnervereeniging er
varen. De Wagnervereeniging is geen onder
neming". Haar mooie prestaties vereischten be
langrijke geld.elijke offers. Zij werden door kunst
vrienden gebracht. Maar deze kunstvrienden
waren zelve met hun werk niet geheel tevreden.
Zij wilden er meer omvang aan geven. Zij
wilden de genieting voor ruimeren kring toe
gankelijk maken. In plaats van twee model
uitvoeringen, vier of mettertijd vijf. Inplaats van
twee voorstellingen van elk, vier of vijf voor groe
pen, die gaarne ookdeze hooge kunstuiting genieten,
doch niet den prijs van lidmaatschap der Wagner
vereeniging kunnen betalen. Er is geen sprake
van. dat dit in dien omvang in den Stadsschouw
burg, toch in Amsterdam het eenige voor deze
vertooningen nog geschikte tooneel, zou kunnen.
Indien de wensch in vervulling moet gaan, moet
er dus een nieuwe schouwburg komen.
Het bestuur van de Wagnervereeniging begreep
zeer wel, dat met, stel twintig avonden per jaar,
stel vier opera's elk vijf maal, een schouwburg
niet is te exploiteeren. Doch het wist hoe groot
in Amsterdam de algemeen e behoefte aan een goeden
grooten schouwburg was. liet had genoeg geloot'
in Amsterdam, om het initiatief tot stichting van
zulk een schouwburg aan te durven. En genoeg
burgerzin om het initiatief te ondersteunen door
beschikbaarstelling van aanstonds een half
millioen gulden ter verwezenlijking van het gedurfde
plan.
Voor het stichten van een grooten schouwburg
is eenige bouwoppervlakte noodig. Het liefst wel ecu
plein. De Wagnervereeniging kwam op de gedachte.
dat er in Amsterdam nog steeds een oppervlakte
is, van welke de bestemming voor een goede
stadsbebouwing nog niet w:as gelegeld. Het was
in Amsterdam gewoonte geworden, deze opper
vlakte een plein te noemen, het Museumplein.
Voor een grooten schouwburg is het goed gelegen.
Het zou goed zijn, dacht de Wagnervereeniging.
den nieuwen schouwburg op dit Museumplein
te bouwen. Men kan het dan noemen
Museumtheater.
Toen nam de Wagnorvereeriiging nog een ini
tiatief. Zij schreef een prijsvraag uit voor een
ontwerp van een schouwburg als stedebouwkundige
oplossing om van genoemde, oppervlakte een goed
plein te maken. Zij vond een representatieve jury
bereid de inkomende plannen te beoordeelen. De
jury bevond, dat een er van een goede
stedebouwkundige oplossing zou bieden.
Sedert is de Wagnervereeniging in bespreking
en in onderhandeling met het Dagelijksch Bestuur
der Gemeente Amsterdam om medewerking te
verkrijgen voor de uitvoering harer plannen.
Medewerking van tweeërlei soort. Medewerking
voor de stedebouwkundige oplossing. Pinancieele
medewerking. Want met de mogelijkheid van
eenig tekort bij de exploitatie van het Museum
theater lijkt althans voor den eersten tijd te moeten
worden gerekend.
Hier echter is het woord niet aan ons,doch te zijner
tijd aan het Dagelijksch Bestuur der Gemeente.
Maar heeft nu iemand in dit initiatief van de
Wagnervereeniging tot stichting en exploitatie
De inhoud staat op pag. 20
van het .,Museumtheater" iets kuimeii bespeuren
van een aanval op ons kostelijke kimstinstituiit
het Amsterdamsche Concertgebouw ?
Dr. Willem Mengelberg. blijkens zijn artikel in
dit blad van 7 April, ziet zulke spoken ! Deze spoken
rijzen op, uit de voorstelling die Dr. Willem
Mengelberg voor zich zelve heeft gemaakt van de
gevolgen van de stichting van een grooten schouw
burg op het Museumplein. Zijn fantastische voor
stelling is.dat dan het Concertgebouw- orkest al maar
door, zij het niet eiken dag, dan toch eenige malen
per week operamuziek zal moeten uitvoeren.
Er is echter in de Wagnervereeniging niemand
die daaiaan denkt. Er zijn zeker in de Wagner
vereeniging personen, die meenon dat voor liet
jaarlijksch klein aantal opera's dat de Vereetiiging
zich voorstelt in het Museum-Theater te geven, sa
menwerking tusschen Concertgebouworkest cii
Wagnervereeniging mogelijk zal zijn. .Mogelijk zal
blijven. Wijl van deze samenwerking, in nog be
perkter omvang, tot nu toe voor het Concertge
bouworkest geen funeste gevolgen aan den dag
zijn getreden.
Maar in elk geval staat vast dat het niet de
\\~au:nervereeniging is, die in deze aangelegenheid heeft
te beslissen. In deze aangelegenheid heeft te he
s-lissen het bestuur van het Concertgebouw. Te
zijner tijd. huilen alles met het ..Musi'Umtheater"
gunstig en voorspoedig loopt, duurt het nog
enkele jaren eer deze beslissing moet worden
genonieii. Het is aannemelijk dat het bestuur van
het Concertgebouw bij die beslissing, aan het
advies van bij uitnemendheid deskundigen volle
waarde zal hechten. Wellicht zal dit eenige moei
lijkheid bieden, indien zulke adviezen tegen
gesteld zijn. Dr. Willem Mengelberg zegt: nooit.
Richard Strauss zegt: gerust.
Maar ten slot te heeft ieder besturend lichaam
zijn eigen zorgen.
Als vaststaand echter mag men aannemen, dat
indien het Museumtheater tot stand komt. voor
de dan in beperkt aantal te geven operauitvoelin
gen de medewerking van oen goed orkest noodig zal
zijn. Van een ander goed orkest, indien artistieke
overwegingen beletten dat die medewerking voor
taan door het Concertgebouw zal worden gegeven.
Aldus gezien, lijkt ons er alles voor te zeggen,
om de vra:xg van de stichting van het
Mnseumtheator te houden buiten een sfeer van \ erineeudo
vijandschap ten opzichte van onze kostelijke'
kunstinstelling het Concertgebouw. Men kan zeer
wel met Dr. Willem Mengelberg van meening zijn,
dat het artistieke gehalte van het'Concertgebouw
orkest nooit mag worden geschaad, en toch over
tuigd voorstander zijn van de stichting van ..het
Museumtheater" te Amsterdam.
Uit de overweging dat het Amsterdamsche
kunstleven die stichting vereischt. En uit de
overweging dat het Museumtheater de oppervlakte,
die ligt tusschen de van Baerlestraat en het
Kijksmuseum, tot een uit stodebouwkundig oog
punt- gezien mooi plein zou maken. Cit een
van uie overwegingen. Of uit beiden tezamen.
\SrciQtgk steeds Bonbons
RINGERS
Let' op den naam