No. 2657 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 5 MEI 1928 Voor vrouwen: Anna Maria van ScKurman 4 Mei 1678 op Waltha-state te Wiewerd op 69-jarige leeftijd overleden door H. G. CANNEGIETER "p EN merkwaardige vrouw was het, die 4 Mei 1078, dus gisteren vóór tweehonderdvijftig jaar, is overleden. Anna Maria van Schurman, be zongen door Christiaan Huygens, Jacob Cats en tientallen hunner dichtlievende tijdgenooten, in het Latijn, in het Fransen-, in het Duitsch, in het Italiaansch, in het Hollandsch; Anna Maria van Schur man, bezocht door koningen, stadhouders en prin sen, in voortdurende briefwisseling met de geleerde wereld van geheel Europa; Anna Maria van Schur man, bij het volk voortlevend in legendarische ver halen als dat van de spinnen, die zij op haar boter ham at; de heilige maagd van Waltha-state, wier lijk als mummie te pronk stond in den geheimzinnigen grafkelder te Wieuwerd en wier kunstige knipsels, krulletters, borduurwerken en miniatuur schilderingen nog steeds het middelpunt zijn van het museum in het Franeker stadhuis, zij mag onder de vrouwen in Nederland niet onherdacht blijven. Reeds in haar jeugd behoort zij tot de wonder kinderen, die om hun vroegrijpheid door het na geslacht meer worden beklaagd dan benijd. Nog vóór haar derden verjaardag las zij Bijbel en Catechismus en zoodra zij een pen kon hanteeren, verbaasde zij de omstanders door de sierlijkheid van haar schrift. Grieksche, Arabische, Hebreeuwsche, Syrische en Ethiopische letters teekeiide zij op albumblaadjes, welke door haar schoonschrift waarde kregen voor den bezitter. Als kind van vijf jaar begon zij papieren knipsels te snijden, soms naar het model van een schilderij, maar vaak ook als uiting van haar vrije verbeelding. Bloemen en vogeltjes, kantwerk, vlinders, insec ten maakte zij op minutieuze wijze na in bevallige lijnen. Spoedig gaf haar schaar, zooals een van haar bewonderaars het uitdrukt, ook onsterfelijkheid aan vorsten, vorstinnen en geleerden, wier conterfeitsels zij in sprekende gelijkenis nabootste. Acht jaar oud, verwisselde zij de schaar voor teekenpen en penseel en ook hiermee verwierf zij zich een even groote vermaardheid als welke zij kort nadien met haar beeldhouw- en boetsecrwerk zou maken. In marmer, ivoor en hout grifte haar mes wondergewrochten, welke door niemand minder dan den schilder Gerard Hoiidhorst als kunstwerken werden gewaardeerd. * * * Toen zij elf jaar oud was. leerde zij in drie uren de borduurnaald hanteeren en met den diamant trok zij zwierige figuren, beeltenissen en letters op de bokalen, welke men op deftige gastmalen placht te gebruiken. Zelden is een vrouw zoo veelzijdig begaafd geweest als Anna Maria van Schurman, die, naarmate zij rijpte in leeftijd, zichzelf, veelal zonder stelselmatige leiding, ontwikkelen zou in de verschillende wetenschappen, waarvan letterkunde en godgeleerdheid haar inzonderheid behaagden. Zij stond in onafgebroken betrekking met alles wat de kunsten en wetenschappen harer dagen heeft verpersoonlijkt; niet alleen de dichters reeds bovengenoemd, maar ook schilders als Nicolaas Maes, Ferdinand Bol en de Cuypen wedijverden om haar vriendschap. De Dordtsche geneesheer Johan van Beverwijck, een der vermaardste mannen van Europa, correspondeerde geregeld met haar in het Latijn en het Grieksch. Hij zond haar zijn werken, vergezeld met lofdichten, in den gezwollen trant van zijn tijd. Anna Maria van Schurman moet, getuige bij gaand portret, volstrekt niet den indruk hebben ge maakt van een blauwkous. Zij was geenszins mis deeld van vrouwelijke bekoorlijkheid. Toch is zij levenslang ongehuwd gebleven en de reden, waarom zij de natuurlijke aanvechtingen van de liefde weer staan heeft, was niet gelegen in een overdreven zucht naar zelfstandigheid of geleerdheid, maar in een piëteit, welke naar modern besef ongeoorloofd zou heeten. Haar vader, Frederik van Schurman, een vroom en streng patriciër, beminnaar van de wiskunde, had van den aanvang af een naijverige zorg ge koesterd voor de ongerepte deugd zijner dochter en bad haar op zijn sterfbed, zich van het huwelijk te onthouden, opdat zij zich niet onvoorzichtig in de strikken der wereld mocht wikkelen". Als een gehoorzaam dochter heeft zij dezen wensch ge erbiedigd en sedert nam zij het woord van den kerkvader Ignatius mijn liefde is gekruisigd" tot levensspreuk. «*. In haar later leven zou zij ook haar liefde voor haar kunst en haar wetenschap met die voor den minnaar kruisigen. De devote, ascetische zin, welke reeds uit haar gehoorzaamheid aan den lichamelijken vader spreekt, breidde zich steeds meer uit tot een algeheele overgave aan den in Christus gestalte gekregen hebbenden Vadergod. Het is vooral de vermaarde TJtrechtsche theoloog Gysbertus Voetius geweest, onder wiens invloed zij allengs is ge komen tot een min of meer dweepzuchtig piëtisme. Voetius, die tevens haar leermeester is geweest in het Grieksch, Hebreeuwsch en Rabbijnsch, werd haar tot een geestelijken vader, wien zij even oot moedig leerde gehoorzamen als zij dit haar vlooschelijken vader gedaan had. Grooter invloed dan Voetius heeft echter op haar leven Jean de Labadie uitgeoefend, de Geneefsche, prediker, van wiens volmaakte vroomheid zij reeds zooveel had gehoord door haar broer, die bij hem ingewoond had. Toen Voetius tot Waalsch predi kant te Middelburg was beroepen, sloot zij zich onmiddellijk bij dezen apostel aan. Zij tartte de hoon en den tegenstand, welke, de zachtmoedige man van het grove en spotzieke publiek ter wille van zijn Heiland trotseeren moest. In het kleine kringetje getrouwen, dat zich als een gemeenschap van heiligen rondom Jean de Labadie schaarde, werd Anna Maria van Schur man op den duur een vooraanstaande fisaiur. Toen de meester op een der gemeenschappelijke zwerf tochten te Altona in hare armen was overleden. nam zij, zonder het te willen, allengs zijn leidende plaats over. Op het slot, dat de freules van Aerssen van Sommelsdijk te Wieuwerd in Friesland hadden ge rfd, stichtte de secte der Labadisten een soort klooster, waarvan Anna Maria van Schurman do moeder-overste werd. Onder haar woldadigen in vloed bleef de kleine gemeenschap op Waltha-state verschoond van de uitwassen, welke gemeenlijk de broeikas-achtige vroomheid van zulk een ,.huisgemeente" pleeen te ontsieren; als een non en een heilige verzachtte zij met haar puriteinsche be minnelijkheid de sfeer en zuiverde die louter reeds door haar aanwezigheid. Haar godsdienstige gedachten heeft zij neer geschreven in de Eulderia of Verkiczinr/ van hel 'beste deel, in het Latijn opgesteld en in het Hoogen Nederduitsch overgezet. In dit boek, dat de bekende theoloog ,,vader" Brakel. haar tijdgenoot en vriend .,een der Hoffelijkste bloemen in den hof der Labadisten gekweekt" heeft, genoemd, geeft. zij het verhaal van haar leven en knoopt aan die biografie haar beschouwingen en opvattingen om trent den godsdienst, de kerk en de levenshouding harer dagen vast. Er is van deze begaafde en vrome vrouw, wier begaafdheid en vroomheid steeds het kenmerk van het menschelijke en do bekoring van het vrouwe lijke hebbon behouden, een vèrstrokkonden invloed uitgegaan. Een fleurige middag van Ons H door M. J. WENTHOLT .99 t_I ET doel van de vereeniging Ons Huis" om kinderen eenige uren in de week, buiten den schooltijd om, bezig te houden o.a. met handen arbeid en om ouderen een gelegenheid te geven een avond per week in clubs samen te komen om ver schillend soort van handwerken te beoefenen, het is velen van ons reeds bekend. Dat er in een stad als Amsterdam aan dergelijke instellingen een groote behoefte is, wordt bewezen door het feit. dat nri de oprichting van hot club gebouw in de Rozenstraat, verscheidene andere .,Ons Huis-en" zijn opgericht, zoowel groote als kleine in uiteenliggende wijken. De animo op de clubs is zeer groot en de clubleden worden steeds talrijker, hetgeen niet te verwonderen is, want de geest die er heerscht is vertrouwelijk en prettig. Alle clubs tezamen vormen als het ware n groot gezin, waarvan de leden voor elkaar klaar staan en waarin de vaste leiding gegevea wordt door leid(st)ers, die ten alle tijden bereid zijn om hulp en raad te verschaffen, waar deze noodig mogen zijn. Maar dergelijke instellingen leven niet van de wind. Zoodoende kwam men op de gelukkige ge dachte, als propaganda, een fleurige middag" te organiseeren. Hoeveel zorg en tijd, hoeveel energie en toewij ding de leid(st)ers voor dit werk hebben, is Zater dagmiddag duidelijk gebleken. Want om een dergelijken middag te organiseeren niet alleen, maar tevens zoo vlot van stapel te kunnen laten loopen, daar is behalve een dosis geduld, een oneindig aan tal koeren repeteeren voor noodig geweest. Er werden eenige vertooninkjes gegeven door de clubkinderen. De pakjes en jurkjes ervoor maakten de vrouwen en meisjes op de avondclubs; zoo waren ook de paarden, koeien, eenden, die bij het Hol landsch landschap onmogelijk gemist konden wor den, op Ons Huis vervaardigd. Op deze wijze werden de onkosten tot een. minimum beperkt. Hot was een genoegen den bowusten middag, den 98en April, den Stadsschouwburg binnen te komen. Slechts hier on daar was een enkele plaats onbezet. Welk een roezernoezig. fleurig en enthousiast pu bliek, in hoofdzaak klein grut", in de mooiste f eest jurken gestoken, wuivend en lachend tegen schoolmakkers en vriendinnetjes, met gezichtjes vol spanning wat er komen ging. en genietend van bonbons en chooolaadjes, door meisjes verkocht. in kleurige spanen doosjes, door Ons Huis-ers" beschilderd. De voorstelling zette in met het Voorjaars weitje", door mej. van Asperen van de Velde ge maakt. Dit was, dunkt me, wel hét succesnummer van den middag; klein en groot, jongens en meisjes. deden er aan mee. Wat genoten degenen, die mee speelden, wat genoten degenen, die in de zaal zaten.... Do kleine meisjes, die bloemen v oor stelden, zagen er bijzonder lief uit in hun kleurige bloeinonpakjes; de jongens kwamen met de kleppermarscli op en daarna volgden de jubelende zin gende clubmeisjes met wuivende bloesemtakken. Maar ook de volgende nummers waren buiten gewoon geslaagd, o.a. een zangspel waaraan ruim 30 kinderen meededen, en de reeks volksdansen door oudere meisjes in Hollandscho boerenkleederdraeht ! Aardig dat de stukjes uit vele kleine rolletjes bestonden, zoodat menig ons Huis-ertje zelf de beurt kreeg om iets tot het slagen van den middag bij te dragen. Aan het Ons Huis-symphonie-orkest komt een woord van lof toe. In de pa.u/.e kroeg men bij verkoopsters van allerlei lekkernijen en bij de grabbelton gelegenheid eens extra voor het goede doel te offeren. Kyn nuttige instelling, die onze hoofdstad rijk is ! Koopt U een gouden ring zonder merk? Waarom dan wel boter zonder Rijksmerk ? Hofstede Oud-Bussem" Kerkstraat 67 Tel. 37344