18 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 12 MEI 1928 No. 2658 De Hollandsche film Joris Ivens ,.De Brug". Filmliga. Aafjes. Handelsblddfilm''. Tuschinsky en Filmliga. r\ e gedachte aan een oorspronkelijke Hollandsehe filmproductie is niet nieuw. Herhaalde malen heeft men getracht-, iets dergelijks in het leven te roepen: Holland is zoo pittoresk, heette het dan. en verleidelijke droomen van een lovendigeri export naar het zwaar-betalend Amerika zullen aan die po gingen wel niet vreemd zijn geweest. Helaas het wilde niet. De Hollandsche molentjes en klompen bleken hun aantrekkelijkheid verloren te hebben. dank zij Cook en de concurrentie. De Amerikanen immers maakten in Hollywood Yolendammer binnenhuisjes, nog veel snoeziger en opzettelijker, dan de krampachtig bewaarde origineelen. Het is waar wij hadden onze prachtige, onnavolg bare Amsterdamsche grachten, maar per slot van rekening bezaten wij geen filmspelers van beteekenis. Zelfs met de primitieve begrippen van die dagen voelde men, dat de heftig gebarende schim van een Louis Bouwmeester en de lenende gigant, twee totaal verschillende dingen waren. Er werd wat geëxperimenteerd met de weinige Hollandsche tooneelspelers, die zich niet al te zonderling erv bevangen voor de lens gedroegen, maar het eind van het lied was toch, dat men de zaak maar opgaf. na heel wat goeden wil, energie en kosten verspild te hebben. Wij hadden geen filmspelers en geen geld om daverende super-films te maken en daarmee ver dwenen de filmplamien. Nu wij geen HoUandseheii Jannings of een Volendammer Pola Negri op de menschheid konden loslaten, deden wij het best er maar heelemaal met filmen uit te scheiden. Aan den filmdichter, den cineast, dacht niemand. Het is tcckenerid voor den keritereiiden geest dis, tijds, dit de jonge Hollandsche filmkunstenaars, die nu voor het eerst weer met oorspronkelijk werk voor den dag komen, van een gansch ander stand punt uitgaan. Zij hebben er niet aan gedacht, al vorens hun arbeid aan te vangen, zich de mede werking te verzekeren van een tooneelspelend heermet-karakterkop, of van een winkeljuffrouw met volmaakte beenen. Zij voelen daarbij Holland niet meer als het land van Eerelman en Mauve maar als het land van Berlage en de Klerk. En zoo werd ,,De Brug" van Ivens niet het rus tieke middelpunt van een operett.e-libretto'tje. maar een filmische visie van de nieuwe bef brug over de Koningshavon te Rotterdam. Het mag stellig een belangrijke gebeurtenis genoemd worden, wan neer een jong cineast den moed heeft met werk voor den dag te komen, dat geen enkel uitzicht opent op aangename finantieelo perspectieven, noch zelfs op een bescheiden ,,bioscoop"-succes. Want het staat wel vast, dat zoomin de heer Jan Publiek, als die pers, welke uit puren, gezonden eenvoud, naar en ddör Z.Ed.'s oogen ziet, eenige belangstelling, laat staan waardeering zullen betoonen voor een film zonder moord of slotkus. Eerst veel later, wanneer het almachtige gjtal ziüh achter dit streven zal hebben geplaatst. INNIEUWCVORhCN KAN UW INTERIEUR MET ZELFDE DOELI1ATIGE,DU5TIGVOOC NAME HEBBEN DAT WJ WAARNEMEN IN DE DEGEL'JKE OUD lïOLLANDSCHE BINNENHUIZEN VRAAGT VOORLICHTING AAN ON7EN BINNENHUIS ARCHITECT ANTON W3J i MEUBEL =f=ABRlEI"v PARKSTQAAT]/^ DEN HAAGlVJ zullen de loftuitingen in frisschen overvloed los komen. Aan ons de eer, reeds nu een woord van hulde en respect te uiten vuov deze zuiver idealistische daad. In aanmerking genomen, dat n Ivens. n Aafjes met eerstelingen uitkomen, is het verwon derlijk, hoe buitengewoon goed beide debutanten geslaagd zijn. Wanneer ik Tvens' werk boven de ..Hande!sblad"-film stel, is dit wel in hoofdzaak. omdat mij .,T)e -Brug" als conceptie moediger en zelfstandiger lijkt. In strenge zelftucht toch. kiest Ivens zich een onderwerp. d:it door geen opdracht gesteund en bepaald, uit eigen vrijen wil en over tuiging van alle convent ioncele aantrekkelijkheid afstand doet. Immers hij had ook film" kunnen maken in den zuiveren vorm, door liein nagestreefd. wanneer hij lichter aansprekende motieven had. gebruikt. Ik denk b.v. aan het oude Amsterdam. Maar neen hem trekt nu eenmaal de zeer zware en ondankbare opgave, die hij zich gesteld heeft: De Brug'' te herscheppen gelijk hij haai' ziet. ,,l>e Brug", het logische wonder het klare mysterie. liet monumentale monster, dat uit nietige potloodcijfertjes werd geboren, het logge gevaarte, dood, inert en niettemin tot geheimzinnige bewe ging in staat. De cineast klautert onder den buik van dezen ichtyosaurus-in-staal-en-beton, hij verzinkt in holen van duisternis, door lansen van licht doorkliefd. Hij hangt aan de ijzeren bogen, die het geheel overspannen en ziet beklemd en verrukt, hoe de ontzaglijke kaken van het monster splijten en zich openen, traag en onweerstaanbaar als de muil van een alligator. Hij raast met den trein over de spiegelende rails, verblind door do voorbijschie1-ende silhouetten der steunspanten: felle slagen van zwart in een fonkelend-witte stilte, een zicht baar geworden rhythme. . . . zwart. . . . wit. . . . zwart. . . . wit. . . . zwart. . . . wit. . . . En tusschen al deze mechanische- onverzettelijkheid, wonderlijk grillig en bekoorlijk, het wemelend beweeg van het water, de warme, levende expressie van een menschengezicht. Het goedkoope kinamo-toestelletje draait draait. . . . om den overstelpenden vloed van indrukken te verwerken. En als de roes van het opnemen voorbij is, trekt de cineast zich terug in de stilte van de studio om te keuren, te verwerpen, te schikken eii te ordenen. Hij gooit den boel uit elkaar en begint opnieuw te componeeren. wanhopig tegenover de grootheid vau zijn onder werp, maar vastbesloten niet af te laten, om althans iets van zijn taak terecht te brengen. En wanneer wij dan eindelijk, in den kleinen kring, die zich voor dit streven openstelt, de resultaten aan onze oogen zien voorbijtrekken, gaat onze warme sympathie uit naar den jongen werker. Onze sympathie en i mzp waardeering ! De ,,Handelsblad"-tïhn, door den operateur Aafjes voor de ,.Polygoon" te Haarlem vervaar digd, presenteert zich uiteraard rustiger en zake lijker, dan de koene daad van Ivens. Hier gold het de positieve opdracht, om een modern krantenbedrijf in film vast te loggen. Kekbaar begrip overi gens en gevaarlijk in zoov-erre als velerlei deraillementen mogelijk waren. Maar goddank de ordi naire reclamefilm bleef ons bespaard. Geen honderd meter drukkerij, honderd meier administratie en vijftig meter expeditie-auto's -- afgewisseld door de portretten vau zenuwachtige en verlegen glim lachende i'edactieled'.-ii. Geen gelegenheidsdrama vau deu lieer, die dom' een abonnement op hel ..Handelsblad" van een wissen dood werd gered - of van de juffrouw, die om dezelfde reden tot een. gelukkige en voordeelige echt verbintenis komt. De ,,llandelsblad"-film is de voortreffelijke syn these geworden van een uitgebreid modern bedrijf klaar, evenwichtig. instructief met goeden smaak en uitnemend vakmanschap gecomponeerd. Daarmee werd aan den eersten eiscli: doelmatigheid, beantwoord. Maar evenals het ar tistieke affiche door zijn doelmatigheid artistiek en door zijn artisticiteit, doelmatig wordt, is de efficiency van de/.e reclamcfilm bereikt door een onmiskenbare kunstzinnigheid. De constructie. de tjroc.':. als het ware van het bedrijf uit zijn elementaiie componenten: drukkerij, redactie, administiatie is met zorg ontworpen en streng volgehouden. IJe beeldafwisseling is boeiend, het tempo straf en de compositie intelligent af en toe zelfs geestig. Als film het best geslaagd zijn de opnamen van het Muziek in de hoofdstad door CONSTANT VAN WESSEM Jasz-dansspel; Kuban kozakkenkoor De romans, die in bars voorvallen, koos Milhaud reeds tot onderwerp van zijn Boeuf sur Ie toit", op een e.rmtinuo van Braziliaausehe tango's. Wilhelm (irosz' ..Baby in der Bar", grotesk dansspel van Be.la Balacz herinnert eenigszins aan dat oudere werk. Hier ook een ja.zzband-milZK'k en een dans op jazz-rythmen. Doch Gro.«z' partituur zoekt uitdrukking te geven aan de nostalgie der bars. waar jazzbands een muziek spelen, die ons ge makkelijk in melancholiek»; en vroolijke droomen ka-.i doen geraken, terwijl Milhaud een ..onafhan kelijke" mu/.iek schreef,'die louter een beweginq'sachtergrond. zouder voor d" handeling expressieve doeleinden, wil zijn. Bij Grosz is de dans handeling en verbeelding der muziek, houdt er rythmisch en melodisch een streng verband mee. Het is jazz en aa,n jazz verwante beweging, evenals de mu/.iek het timbre en de stem der jazz weer geeft met behulp van een sober jazz-orkest in kleine bezetting van twee piano's, een paar strijkers en de gebruikelijke blazers met hun schorre en huilend weemoedige melodieën. De aardig bewerkte parti tuur werd niet al te voortreffelijk uitgevoerd door het gelegenheidsorkestje, da,t Grosz zelf leidde op den dansavond van Yvonne Georgi en Harold Kreutzberg in het Hika Hopper-theater. In datzelfde theater kon men het Kuban-kozakken-koor hoorcn, dat onder zijn leider den gewezen officier Wladimir Prigailo een Europeesche tournee maakt. Wij kennen het Don-kozakken-koor. De eigenschappen van dit zingen waarin hooge solo stemmen door orgelende bas-stemmen worden be geleid als door een orkest, vinden wij ook bij die Kuban-kozakken-koor terug, nog rijker gescha keerd, nog gedisciplineerde!1, nog pitterig in de be geleiding (zooals de trom- en marsch-imitaties in Orloff's Marsch-Sei'onade). DIT Greatest Artists MERK Fin est Reeording IS EEN WAARBORG VOOR ONOVERTROFFEN REPRODUCTIE EN ONGEËVENAARDE AFWERKING. N.V. DUTCH GRAMOPHONE COMPANY. AMSTERD. VEERKADE 22A DEN HAAO> Int. Muziek tentoonstelling Genève 1927 Hooeste ondorseheidinar. machinale bedrijf, als compositie en inventie de rubriceering van de krant. Buitenland, binnenland. kunst en wetenschappen, gemengd nieuws. . . . het is alles raak en toch met vlotten, lichten toets neergezet. Keu voorbeeld van reclame-kunst ! * * * Zoo blijkt het. dat in Xederland een filmkunst wil opbloeien, zich voorshands uitende in den stillen, ernstigen arbeid van twee jonge kunste naars. Ken arbeid, die eveiiver afstaat van. de blournbollen- en molentjes-pantomimen, als van de onnoozele sterret jeswichelarij der ta.llooze Truus van A alten-aanbidders. Maar een arbeid, die de hoop doet leven in het hart van ieder, die twee belangrijker vindt dan honderdduizend ! De laatste dagen van St. Petersburg" Roxy-theater Even voor het ter perse gaan van dit nummer zag ik in t rade-show de/.e nieuwe film van l'udowkin. den regisseur van de beroemde Moeder", l'hcnomenaal werk, waarop ik volgende week uitvoerig terugkom. Steeds klemmender doet zich de vraag voor, wanneer de tijd aanbreekt, waarop deze ruige kunst - deze hartstochtelijke, bloedige ernst eindelijk eens zal wol-den onttrokken aan de amuseinentst'abriek: de bioscoop r Fairbanks uit de hand gekleurd" ???- l'ola versch gestucadoord en Haranovskaja. . . . het is beschamend !