DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 12 MEI 1928 No. 2658 Egypte en Engeland door Dr. JAN ROMEIN i Een onoplosbaar conflict JA LS een Egyptisch nationalist een geschiedenis '?^^ Tan zijn land zou schrijven met de pretentie daarmee een geschiedenis te geven van de wereld, .«ra hijjninder ver van de waarheid verwijderd blijiven dan sommige geschiedschrijvers van beschaaf der rgken die van diezelfde pretentie zijn uitgegaanEr is inderdaad geen land binnen den Europeesohen gezichtskring met een langer geschiedenis dan Egypte, en er is inderdaad geen historisch probleem of het duikt in den een of anderen vorm in die bijkans zesduizendjarige historie op. Van de gebondenheid der beschaving aan geografische omHandigheden in het begin, tot de worsteling der ge kleurde rassen om hun eigen lot weer in handen te nemen in onze dagen. En daartusschen is er geen Sociaal, geen religieus, geen politiek en geen cultu reel probleem of Egypte heeft er mee van doen ge had. Strijd tusschen pharao's en fellah's, tusschen priesters en pharao's, strijd met buitenlandsche vijanden zonder tal, die steeds weer door de uit zonderlijke vruchtbaarheid, van het Nijldal aange; lokt, hi een eindeloozen stroom zich op Egypte stortten om er zich te voeden of er voedsel vandaan te halen. Hyksos, Assyriërs, Perzen, Grieken, Ro-f meinen, Arabieren, Turken, Franschen, tot laatste-;, hjk de Engelschen, die er zich in 1882 hebben vast4 gebeten omdat het land een onmisbare schakel was. geworden in het Britsche wereldrijk. En die er niet vandaan willen, zooals de historie der jongste dagen opnieuw bewezen heeft. Maar die er toch ook niet Zullen blijven, zooals diezelfde geschiedenis bewijst, Als men de klok heeft hooren luiden, is het; dankt me, zoo moeilijk niet, ook te weten waar de, klepel hangt meestal immers hangt die in het midden. Of, zonder beeldspraak: de kern van heb Egyptisch-Engelsche conflict is ook voor buiten-! Staanders duidelijk: wie zal de baas zijn in Egypte? De Egyptenaren of de Engelschen? De aanleiding tot telkens weer een nieuw conflict, zooals wij dat nu telkens weer sinds de nominale onafhankelijk heid van 1922 zien rijzen, is daarbij vergeleken bgzaak. Leerzaam is in die aanleidingen alleen, dat de botsing even scherp blijft, ook al is de aanleiding geringer. De moord op den Sirdar in 1924 was Keer ernstig, de botsing ook, maar de aanleiding van nu is slechts een simpel wetsontwerp ; het conflict is er echter niet minder ernstig om geweest en aan dien ernst verandert niets, dat het ook ditmaal weer door Egyptische gematigdheid is bijgelegd. Want de Egyptische gematigdheid komt uit een begrijpeIqk gevoel van onmacht voor, en een gevoel van onmacht pleegt, wel verre van tot principieel toe geven geneigd te maken, de haat te doen groeien, die op zijn tijd een factor wordt om dat gevoel van onmacht te overwinnen en den strijd tot het uiter ste aan te binden. * * * Wat maakte dan dit keel' het conflict zoo ernstig f Zooals gezegd : een wetsvoorstel. Dat wetsvoorstel, waarvan de jiers nooit den preciesen tekst gemeld heeft, komt neef op drie punton: 1°. het dragen van vuurwapenen door Egyptenaren, 2°. het recht van vergaderen en 3°. de verkiezing van de Omdae, of plaatselijke burgemeesters door de bevolking Niemand kan ontkennen, dat dit bianenlandsche aangelegenheden van Egypte zijn, ook de Engel schen niet. Wanneer de Engelsche regeering zich niettemin tegen de behandeling van dit ontwerp in de Egyptische volksvertegenwoordiging heeft verzet, deed zij dit dan ook op grond van de vier voorbehouden die zij in 1922 gemaakt heeft n.l. : 1°. Engeland zal zorgen voor de veiligheid der ver bindingslijnen, 2°. voor de verdediging van Egypte, 8°. voor de bescherming der vreemdelingen en 4°. Paviljoen Vondelpark" Tel. 24190-27595 Qroote en kleine Zalen voor Déjeunere, Diners, Soupers, Bals en Recepties Huize ZOMERDIJK BUSSINK. voor den Soedan. Dat wil, met andere woorden, zeggen: Engeland blijft tot een nadere regeling Egypte militair bezetten en blijft met al zijn mili taire en politieke hulpbronnen achter de belangen der Engelsche katoenplanters in Soedan staan , waar door het 1°. de controle over het Suez-kanaal en 2°. die over het Nijlwater houdt. Begin April zond Engeland dan ook een nota, die de behandeling van het bedoelde wetsontwerp verbood, als zijnde in strijd mot hetjbovcngenoemd viervoudig voorbehoud. De kwestie werd nog scherper, omdat kort te voren de gematigde premier Sarwat Pasja door Moestafa Nahas Pasja was vervangen en wel juist naar aanleiding van de verwerping door Egypte van een door Engeland voorgesteld nader verdrag ; hetgeen de stemming wederzijds al eenigszins ver bitterd had, gelijk zich laat begrijpen. Nahas Pasja, die van Egyptischen kant het conflict te behandelen kreeg, was dus een nieuwe bezem, die schoener wilde vegen dan die van den ouden Zagloel in zijn na dagen en dus zeker schooner dan die van Sarwat. liet antwoord op de Engelsche protestnota bleef dan ook niet lang uit. De Egyptische regeering antwoordde categorisch en terecht , dat zij de Engelsche nota als een inmenging in de binnenlandsche aangelegenheden van Egypte beschouwde en verklaarde zich ?elf bereid en in staat de vreemde lingen te beschermen, ondanks het aanhangige wetsvoorstel. Daarop bleef nu Engeland het antwoord weer niet schuldig. Op den avond van den SOsten April reikte de Britsche hooge commissaris niet meer of minder dan een Britsen ultimatum over, waarin aan de Egyptische regeering drie dagen tijd gelaten werd om het geïncrimineerde wetsontwerp in te trekken. Zoo niet, dan zou Engeland de maatregelen nemen, die het noodig achtte in verband met zijn verplichting om de belangen der vreemdelingen te beschermen". Gelukkig voor het Britsche Rijk dat er nog zooveel zwakken op de wereld zijn, die bescherming behoeven I En dubbel gelukkig, dat er een Volkenbond is, die deze bescherming aan zulke vertrouwde handen overlaat. JUttWat er daarna gebeurd is, weten wij nog niet precies. Het is niet aan te nemen, dat de Egyptische regeering het als altijd vrij plompe voorwendsel niet zou hebben doorzien. Het is evenmin aan te nemen, dat zij niet zou weten, dat het Egyptische wetsvoor stel in het Engelsche parlement en dus ook in do Europeesche pers, laten wij maar zeggen; eenigszins tendentieus is voorgesteld. Een definitief oor deel daarover dient men op te schorten tot het wets ontwerp in het Engelsch gepubliceerd is. Het heet. dat dit op aandrang der Engelsche oppositie zal gebeuren. Dat zij dit eischt, is echter reeds een vingerwijzing. Maar hoe dan ook, de Egyptische regeering heeft niettemin gemeend bakzeil te moeten halen, zoodra zij te Kaïro het geronk van de motoren der Engelsche oorlogsschepen in de ooren kreeg. Wat haar niet kwalijk te nemen is. Zij heeft ge antwoord, op den Isten Mei te 2 uur ? dus binnen den gestelden termijn. In dat antwoord ontkent zij nogmaals het recht van Engeland, of van eenigen anderen staat, zich te bemoeien met een Egyptische aangelegenheid van zuiver binnenlandschen aard. Wel wil zij aannemen, dat de Engelsche regeering eveneens te goeder trouw is bij het vaststellen van haar standpunt, dat van de zienswijze der Egypti sche regeering zoozeer verschilt. Om nu een conflict dat uit dit verschil van opvattingen kan voort komen, in elk geval te vermijden, zal de Egyptische rcgeering de betrokken wet in deze ziümr/ van het parlement niet meer indienen. Zij verwacht dan echter, dat, tegenover dit bewijs van den goeden wil der Egyptische regoering, de Engelsche ook haar best zal doen om in dea tijd tusschen nu en Novem ber, wanneer het nieuwe zittingsjaar geopend wordt. een compromis te vinden, dat beide partijen zal bevredigen. * * * Zeer vermoedelijk zal Engeland met dit antwoord genoegen nemen, al zal het de Engelsche regeering evenmin als den opmerkzamen lezer ontgaan, dat de Engolscbe eischen er niet volledig in zijn inge willigd. Immers het wetsvoorstel wordt niet inge trokken. zooals geëischt was, maar slechts do beKoninij Foead van Egypte handeling tot een volgende parlementszitting ver schoven. Dat dit gelijk kan staan met een eerlijke begrafenis, is zeker. Even zeker is, dat de Engelsche regeering dit zal hopen, maar even zeker, dat de Egyptische nationalisten het tegendeel zullen hopen. In elk geval, ook al zou dit zoo zijn, dan is de kern van het Egyptisch-TCngelsch conflict daar mee niet opgelost. En geen wonder: dit conflict is een onoplosbaar conflict. Dat wil zeggen, want de historie kent tenslotte natuurlijk geen onoplos bare conflicten, een conflict, dat alleen opgelost kan worden door de volledige overwinning van een der beide partijen. En, als niet alle voorteekenen bedriegen, dan zal de overwinnaar op den langen duur Egypte moeten zijn, hoe paradoxaal dat ook klinken mag voor wie niet verder kijken wil of kan dan noodig is om de momeniecle machtsver houding tugschen de twistende partijen af te wegon. 2-V-28 N. V.: J. S. MEUWSEN. Hofl. A'dam-R'dam-den Haag DE BESTE HOEDEN IN HOLLAND Nieuwe uitgaven T C. S. ADAMA VAN SCHELTEMA, Mei-droom, Een feestelijk verbeeldingsspel. Derde Druk. Rotterdam, W. L. <;n .T. Brusse's uitgevers Mij. C. L. DE LIGT?VAN KOSSEM, De tijd dringt. Over opvoeding, ouders on geschiedenisonderwijs. Arnhem, van Loghum Slaloms' uitg. Mij. Dr. W. J. JOUWEHSMA, De Duüsch-Fransche oorlogscrisis van 1875 en haar voorgeschiedenis. De verhouding tusschen Frankrijk en Duitschland van 1871?1875. Leiden, A. W. Sijthoff. N. HANNA THOMSON. Onze heraenu en on?e persoonlijkheid. Bewerkt door Dr. I', G. Huekers. Zutphen, W. J. Thieme et Cio. HERMAN HEYKKMANS, Op Hoop van %e;/en. Spel van do Zeo in vier bedrijven. Achtste druk. Amsterdam, Em. Querido uitg. Mij. Dr. S. W. VJSSEII. Draaibare Sterrenkaart, voor de tropen, met korte handleiding 4e druk. Gro ningen, den Haag, Weltevreden. J. B. Wolters. BERGT UWEN INBOEDEL BIJ VOORGENOMEN VESTIGING IN DEN HAAG OF IN HET BUITENLAND BIJ DB FIRMA BATENBURG & FOLMER TE 'S-GRAVENHAGE,HuiJGENSPARE22 TELEFOON 11030 EIGEN GEBOUWEN. Bespreking kosteloos 6PEC. BlNNENL. EN INTERN. TRANSPORTEN l