DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 19 MEI 1928 No. 2659 Muziek in de hoofdstad deo*. CONSTANT VAN WESSEM Nogmaals Jules Verne door HERMAN ROBBERS , -f??3""'" Concertgebottw-jnbÜcumi II f* Huldiginfl van Wülem Kes T_I f?r 4l;-jarig jubileum van het Concertgebouw is thans afgeloopen. De artistieke daad was een ieeks prachtige uitvoeringen vau de glansnumHiers van het Concertgebouw-orkest, waarbij de 9ab symphonie van Beethoven het begin vormde (het ffed. programma behield uiteraard te veel het karajiter van een hommage" aan den Nederlandsschen componist) en Mahler's ,,l)as Lied von $er Brde" hot besluit. Binnen dit kader kregen wij een Kichard Strauss-programma, een Strawinsiy-programma (waarover wij reeds schreven), Mahter's tweede symphonie, een voorloopige 8chu»ert-herdenking en niet te vergeten, een zeer fraai^dein concert door een kamermuziekorkest in de 10. Zaal onder leiding van Mengelberg. Néast -al dit prachtigs, waarover wij niet meer in (ffetail behoeven te treden Mengelberg's directie van de genoemde meesterwerken is hier ter. jplaatse al meermalen besproken (neen, n uitzondering moeten wij maken, voor Schubert's Staiudchen, dat door Ilona Durigo en een klein vrouwenkoor zoo verrukkelijk werd gezongen, en dit zulk een charme had, dat het herhaald moest wordien) gaf nog bijzondere voldoening de hul diging van Kes. B^eds aan het eind van het eerste buitengewone feestiConcert, waarop, als een soort herinnering aan Idie andere uitvoering op 11 April 1888, de 9e symphonie van Beethoven werd gegeven, .was midsen in den storm van geweldige toejuichingen de grijze figuur van den 72-jarigen Willem Kes op het podium verschenen en de storm van applaus barstte toen met vernieuwde kracht los. Deze grootsche erkenning van de verdiensten van hem, die eens de grondlegger is geweest van den roem van bet Concertgebouw, van het orkest en van de geperfectioneerde uitvoering, werd een mooie daad, waaraan een korte toespraak namens het bestuur en een jÈrans nog meerderen nadruk gaven en die door den grijaer» dirigent, arm in arm met Mengelberg, met enthousiasten dank naar het publiek, poignées" aan het orkest en kushandjes naar de dames van het Toonkunst-koor werd beantwoord. Maar het bleef niet alleen bij deze huldiging. Men pffr^erde Kes zelfs den dirigeerstok voor de leiding van Schubert's Unvollendete". Dat was op h&t laatste concert. Waren er velen, die zich Kes' - directie nog herinnerden? Het publiek, dat de Concertgebouw-zaal vulde, is in latere jaren zeer gewisseld. Maar velen, vooral oudere toonkunstenaars en. dirigenten van buiten de stad waren gekomen en voor dezen was het ongetwijfeld e,en opfrissching van oude herinneringen. Kes bleek aan accuratesse van directie, aan fijngevoelige dichterlijke opvatting nog niets te hebben ingeboet en, zijn voordracht van Schubert's symphonie werd een zeer persoonlijke en belangwekkende prestatie, die met hartelijke en langdurige toejuichingen werd gehuldigd. Zoo verliep dit jubileum-feest zeur feestelijk, hartelijk, .niet pompeus, democratisch zou men haast zeggen (evenals de veranderde tijden sinds 1888 t), met een intiem dansje toe en een avond revue Hallo! Concertgebouw", met Mengelberg en pantouffles" - en waarop de eenmaal door de strenge hand van Kes uit de zaal verbannen kellners thans met vliegende vaandels, d.w.z. vliegende presenteerblaadjes, weer binnen mochten komen. DIT Greatest Artista MERK Finest Recordlng IS EEN WAARBORG VOOR ONOVERTROFFEN REPRODUCTIE EN ONGEËVENAARDE AFWERKING. N.V. DUTCH GRAMOPHONE COMPANY. AMSTERD. VEERKADE 22A DEN HAA<? Int. Muziek tentoonstelling Oenève 1927 Hoogste onderscheiding. T K heb een alleraardigste levensgeschiedenis van Jules Verne gelezen en het is mij een behoef te dit mee te deeleu aan mijn mede-vereerders en -vrienden van dien even geestigen als formidabel verbeeldingsrijken schrijver, en hen op te wekken mijn voorbeeld te volgen, liet boekje is geschreven door een achterneef van Yerne: M. Allotte de lii. Fuyc en. verschenen bij Simon Kra te Parijs, liet is boeiend en amusant van begin tot einde ? het geen misschien minstens even/.eer aan het beschre ven leven ligt (een leven zoo levend als maar wei nige !) als aan den, overigens zeer geanimeerdeu "en toegewijden beschrijver. Zelfs de, gelukkig zeld zame, beklagenswaardigen, die Verne nog niet uit zijn boeken kennen, zullen deze biografie van hem met groot genoegen lezen. Hoe allerdwaast is toch het verhaaltje, dat omtrent den schrijver van De Reis om de Wereld" en van Twintig Duizend Mijlen onder Zee" hier te lande de ronde doet ik weet niet welke opper vlakkige journalist het heeft verzonnen om er wat schamele copie viit te slaan ! het verhaaltje dat Verne eigenlijk zijn leven lang een vriendelijk oud heertje zou zijn geweest, een heertje burgerlijkbraaf en geregeld voortvegeteerend als de eerste de beste stadhuis-beambte. De uitvinder van dit klets praatje vond het zeker zoo'n grappige tegenstelling: de schrijver van ,,De Reis naar de Maan" en Naar het Middelpunt der Aarde" een provinciaal dienstdoenertje, die zijn hielen nooit buiten zijn woon plaats zette. ./Pant pis" voor hem, want er is niets van waar ! Jules Verne's hart trok van jongsaf naar r/.ee. Wie zijn eerste horizon" (te Nantes) in dit boekje ziet afgebeeld, zal het zich kunnen begrijpen. Van zijn eerste spaarpenningen kocht hij een boot, de Saint Michel l". Met den Saint Michel III, een funk stoomjacht, in rijker dagen gekocht, bezocht hij Schotland, Noorwegen en Zweden, de geheele Middellandsche Zee, en als een jonge gek hem, den toen al 58-javige, niet in den voet geschc >ten, niet voor goed kreupel gemaakt had. wie weet welke reizen nog ge\ olgd waren. O!raag inspecteerde Verne zelf het terrein van zijn eerstvolgend verhaal. Zijn broer, en dierbaarste kameraad, Paul Verne, was zeeman geworden. Maar ook wie Jules op lateren leeftijd ontmoette, kreeg den indruk een zeeman voor zich te hebben. Verne ontvluchtte graag de wereld, hij was bescheiden, oneerzuchtig, leefde in zijn fantasieën en beminde de beschaafde maat schappij in geeuen deele. Hij bleef daarenboven, bij »1 zijn wetenschappelijke kennis en groote schrijvers gaven, een Kinderlijke grappeauitwier. ^ .. ^ "'ii^eenvoudig vertelt Allotte op blz. 225 van zijn boek je: Mathias Sandorf est uu succes. Claretie et Dumas décident presque leur bon cainarade a pose r sa candidature ;i l'Académie. Il est tenté, puis recule. Faire des visites? Ganter de chevreau ses mains boucanées? Et puis.... est-il réellement un homme serieus l1.... Lu voici qui, en février 1880" (Verne is dan 57 jaar) donna un second bal travesti et s'y amuse normément. L'ne affiche est apposée sur son seuil: Grande suiberge. du Tour du Monde ! Gratuitement a boire, a manavv. a danser !" Behalve het schot in zijn voet heeft Verne in zijn 59e jaar iets zeer smartclijks ondervonden. Zijn biograaf spreekt er met groote discretie over en hijzelf heeft zorgvuldig gewaakt, dat geen snuf f elasri's er het juiste van te weten kunnen komen. ..La mort a coupéIe fil d'une correspondance pr oieuse", zegt Allotte. La Sirene, l'unique sirene, est ensévelie dans Ie cimetière de Corail". Laten \\ U niet indiscreter zijn en begrijpen dat, kreupel ge schoten, 'on. met een wond ook in zijn hart, een zestigjarig schrijver geen sportieve reizen meer maakt en zich liever terugtrekt achter zijn schrijf tafel. Van Verne's tintelende geestigheid en van den zeer gevarieerden inhoud zijner biografie hier een staaltje te geven, ik kan er me niet van terug houden. Als jonge man, in Parijs levend, lyrisch dichter toen, arm aan geld, een Croesus naar geest en fantasie, schreef hij het volgende.... o, niet aan iemand tegenover wie hij met zijn gaven behoefde te eoquetteeren !. . . . schreef hij aan zijn moeder o.a. dit Je t'assure, ma chère maman, que'j'e n'ai point l'air d'un poète lyrique, et que je suis fort bien mis sur les boulevards de Paris. Je ne sais qui a pu te donner de moi cette idee désastreuse. Je n'igrxoie point qu'il y a des chevaux de'bonne familie et des chiens de haute naissance, qui sont mieux habillés que moi, mais il n'est pas donn a tout Ie monde de piaffer devant les calèches ou de coucher dans Ie lit des duchesses. Mais enfin, pour un nomrne, je suis convenablwnent mis, presqa' aussi bien qu'unlaquais du boulevard Saint-Germain. Il est vrai que je dois touföurs t'envoyer un modèle de chemises, avec recommandations corpographiques, car j'en manque. Il m'airive de laisser la manche de l'une d'elles dans celle de mon habit; d'autres sont ornées d'un effilé, qui vaudrait cher au bord d'un chale. J'en possède une qui n'a plus conservéque la part ie supérieure. Je ne sais pourquoi je l'honore du nom de fihemise, ce n'est réellement qu'un faux-ool ! ..Kt l'article bas, ma chère maman ! D'abord mes bas de laine. lis sont morts et enterrés avec les honneurs qui leur sont dus. Ceux que jemettrai l'hiver prochain, sont encore a paitre les vertes plaines du Berry. Les bas de coton que je portc ressemblent a une toile d'araignée dans laquello un hippopotame aurait séjournéplusieurs heures. Mon oncle Prudent, qui est tres remarquable dans ce genre, est loin d'en avoir d'aussi troués. Jamais Ie Ti'ou n'a encore donnéla preuve d'une fécondit pareille. La réalitém'entoure encore Ie mollet, mais je foule Ie néant aux pieds. . . . Et cetera !" Zoo was, en zoo bleef tot in den ouderdom ecu van de beroemdste schrijvers van zijn tijd, Jules Verne, de man wiens werken in twintig talen waren vertaald, die, niet alleen door vele jeugdgeneraties, maar tevens door de grootste schrijvers en geleerden, uitvinders en ontdekkers, die zijn werken kenden, vereerd werd als het genie dat hij ontegenzeggelijk is geweest. Dat ware grootheid meestal samengaat met beminnelijkheid en een voud, zijn leven is er een treffend bewijs van. geweest. Ballets -usses classiques" Zullen wij nogmaals den klaagzang aanheffen der onvoldoende muzikale vertolking bij de bal letten, die door gast-troepen bij ons worden op gevoerd? Ongetwijfeld, een orkest te laten mee reizen op deze zwerftochten wordt voor een im presario een te kostbaar ding. Maar aan den ande ren kant: kon men geen betere samenstelling vinden dan nu voor de muziek bij de voorstellingen der Ballets russes classiques" van Vera Nemchinova en Dolin voldoende werd geacht: een in vele opzichten middelmatig bioscoop-orkes-tje, voor de klankverhoudingen zeer vreemdsoortig bezet (toe gegeven, dat de orkest-ruimte in het Hika Hoppertheater voor een i.itgebreider orkest te klein is --? een der muzikanten zat zelfs in de zaal)? Al had de muziek in de opgevoerde balletten niet dr pretentie speciale' voor het ballet gecomponeerde muziek te zijn, zooals die van het Russische ballet vji.ii Diaghilew, waartoe de muzikale krachten van begaafde componisten worden te werk gesteld en bleef zij meer aanleiding" dan stuwkracht' bij de ballrts-divertisscments, oen eenigszins beschaafde en stijlvolle uitvoering van deze, op zich zelf aan goede componisten ontleende muziek was toch wel een vereischte om een voornaam peil vau. het geheel te kunnen handhaven. In ieder geval had de muzikale vertolking door betere orkestsamenstelling en seriuuse orkestrepeti ties meer voldoening kunnen schenken dan /.ij thans aan de ooren der luisteraars gaf. En. al is er ook een strooming bij de dans-pbilosophen aan het overheerschen, het ballet het meest gebaat te achten met het eere-herstel van liet primitieve tam-tam, en al bezit dit richtsnoer voor de toe komstige ballet-muziek ongetwijfeld een grond van waarheid, speciaal een .,ballet classique" kan voor stemming en stijl niet buiten een kleurig-romantische vertolking der begeleidende muziek, die in dit verband niet te verwaarloozen is.. 21 Hoponlijk zijn wij niet al te ver van den tfjn. ver wijderd, dat een impresario de noodzakelijkheid van. een. goede verzorging der begeleidende muziek bij een ballet zal inzien, beter nog, zal nastreven. Men dient de muziek bij een ballet toch einde lijk anders te beschouwen dan als ei-n noodzake lijk kwaad".