Historisch Archief 1877-1940
No. 2660
DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 26 MEI 1928
ii
I. II I. Xemchiiiova en Dol i u
WAT bij het laatste bezoek vau
de Diaghilew-balletten reeds
te vermoeden viel, werd door Yera
Nemchinova's vier dansavonden in
het Rika Hopper-theater bevestigd:
/.ij is, onder de weinige belangrijke
jonge balletdanseressen, die wij ken
nen, de belangrijkste. Het
Diaghilewballet heeft in zijn rangen nog enkele
veelbelovende talenten men denkt
allereerst aan Danilova in
Pawlowa's groep merkte men enkele
namen op, waarvan de toekomst
belang inboezemt en wat Rusland
en het Milaneesche Scala verborgen
houden is ons niet bekend; maar Nem
chinova's veelzijdige gaven doen ons
toch allereerst in haar de ster dei'
komende jaren zien, en, wat van niet
minder belang is. een danseres uit de
zuiverste klassieke school.
Pawlowa's sfeer is zonder twijfel
doorzichtiger en ijler, haar meester
schap verfijnder; de enkele seconden
van haar grootste oogenblikken schij
nen langer, eeuwiger van duur
maai1 Nemchinova heeft de jeugd aan
hare zijde, en bij haar forscher on
spontaner stijl, de vele mogelijkheden
van de toekomst.
Wat zij, en haar groep, ons brachten.
gat' overigens een volledigen triomf van
den klassieken stijl te zien. Tot dien
stijl mag men Petipa's ,.Lac des
C'ygries", zijn pas de deux uit ..La
Helle au Bois Dorruant" en min of
meer, Pokine's ..Sylphides" rekenen;
het moderne element van het reper
toire ,,La Rhapsodie en Bleus", ,.\M
Kroniek van den dans
door J. W. F. Werumeus Buning
Rossignol et la Rose", beiden met
choreografie van Dolin. voldeed veel
minder. Wat in dezen klassieken stijl
groot blijft is de zuivere dans, de dans
van louter figuren. Het dramatisch
element, de balletvorm en zijn
inhoud is evenzeer verouderd als welke
halfsleetsche opera ook: het kinderlij
ke decor - liet zwaantje uit ,,Le Lac
des Cygnes", de zwartfl-iweelen
prinsen met hun kruisbogen, de booze
toovenaar en de vage historie, is niet
meer dan stoffig en overbodig com
mentaar bij de restende fragmenten
van Petipa's groote choreografie.
Hoezeer de choreograaf, de
darisdichter, van belang is blijkt uit ver
gelijking met wat er in de Rupsodie
en Bleus" en ,.Le Rossignol et la
Rose", moderne en
romantisch-moderne balletten, op dit gebied te waar
deeren valt. In beide balletten is de
dans onsamenhangend, kort van adem,
brokkelig en grillig van gang: hij
beweegt in schokken en stooten, en
geenszins in het voortgaande, zelf
standig levende rhythme van Petipa's
en Fokine's balletten.
Het is van belang daarop de aan
dacht te vestigen: het bevestigt ons
het vermoeden dat een aanknoopen
bij deze klassieke choreografische tra
ditie van meer belang is dan Vele
experimenteele po
gingen, en dat. be
halve het voortle
ven van het klas
siekeballet in enke
le schaarsche dan
seressen, het voort
leven der klassieke
choreografie een
der levensvoor
waarden van het
ballet is, waaraan,
voorzooverre het te
heoordeelen .*' valt,
ook bij de
Diaghilew-groep weinig
aandacht wordt ge
schonken.
Vera Xenichinova
zal ongetwijfeld
binnen afzienbaren
tijd haar
verrukkelijken dans nogmaals in Amsterdam
zien laten, dat zich ditmaal te laat
van haar grootheid bewust werd.
Maar nu de aandacht voor het ballet
weer blijkt te zijn toegenomen mag
rnen tevens op de bressen in deze oude
burcht der danskunst wijzen: noch
Xemchinova, noch l'awlowa bracht
balletten van modern gehalte wier
vorm gelijkwaardig is aan dien van den
klassiektin meester IVtipa, of aan hun
eigen danskunst: men zal een aan
staand bezoek van Diaghilcw moeten
afwachten om de laatste modern;'
pogingen met dit oude repertoire te
vergelijken. Het valt onderwijl weder
op dat de balletdans daar zijn
zuiversten vorm vindt, waar hij vrij is
van alle dramatische elementen en
louter als dans in zijn absolute sfeer
leeft: een variatie als de pas de deux
uit ,,La Belle" staat verre boven alle
experiment der andere richting. Ge
heel vrij van dramatische elementen
is deze dans tenslotte toch niet:
er is bijv. in dezen pas de deux. ge
transponeerd in andere sfeer, maar
desalniettemin toch aanwezig in dr
essence dezer danskunst, wel degelijk
een groote ontwikkeling: een inleiden
de figuur, een toenemende vervoering
van samendansen. een spanning, een
slot. een bouw. kortom, dien men.
als in de muziek.
niet mag belasten
met ceiiig zwaar
wichtig commen
taar, maar die.
als onnaspeurlijke
arabi'ske van
da.ii.sfigureii. er het
geheim en de
beteekeiiis van in
houdt : herkenbaar.
als een bloem
aan haar geur,
als de edelste
mogelijkheid v» n
deze.ii klassieken
dans.
Wellicht bewon
deren wij hier
liet laatste leven
van e.en vooraf
gaand tijdvak: ook
liet ballut. hoezeer het in zijn
techniek de groote traditie hand
haaft, beleeft een de grondvesten
omwoelende verandering van vormen.
en nu zijn levenskrachtige elementen
blijkbaar weer algeiiieener erkend wor
den, mag men den critischen toestand
niet verheelen. waarin het verkeert :
Dolin's athletische en acrobatische
dansen doen zien hoe gevaailijke ele
menten in deze vernieuwing reeds
worden betrokken.
De balans van dit alles moge een
andermaal opgemaakt worden. Voor
eerst rest ons de jaarlijksche verlang
lijst at' te sluiten: tot. een volledig
os'erzicht mankeert ons nog de kennis
van Diaghiltiw's recente balletten van
moderne ricliling. die wij hopen
da,t een volgend seizoen ons brengen
zal.
Kn dan ware het:, tot beier begrip,
uiterst gewenscht indien er eens een
demonstratie van balletdans te geven
ware. waarop de voornaamste figuren
en principes verklaard en benaantd
werden: het is tot beter begrip van
den toeschouwer dringend iioodig
dat men teiiminst.' de taal van liet
ballet eenigszins leert verstaan en hel
blijft hoogst' twijfelachtig of van een
zaal toeschouwers meer dan tien
weten wat een jeté. een fouetté. een
a.rabesque. een attitude, een pas de
ehat etc. is. Zoo goed als de toe
hoorder bij de muziek eenig begrip
del' eenvoudigste elementen noodig
heeft om beter Ie hooren, wordt
dit bij den balletdans noodig om
beter te zien: een demonstratie in
dezen zin schijnt thans wel /.eer
aan de orde.
TOEGEPASTE KUNST
door Jan D. Voskuil
Een nieuw at'ticlio.
Ter gelegenheid van het zestigjarig bestaan van
het ,,Koninklijk Nederlandsch Gymnastiek Ver
bond" heeft Louis Heymans voor de 21e
bondsuitvoering, welke van 25 tot 29 Mei te Utrecht
gehouden wordt, een affiche ontworpen. Tiet is
jammer, dat de ontwerper van deze plaat geen
krachtiger product gemaakt heeft. Een popperige
moderne Venus, die in theatrale houding de handen
smeekend ten hemel heft, lijkt mij allerminst
waardig het feest van de stalen spieren aan te
kondigen. Het is al erg genoeg, dat er zulke juf
frouwen rondloopen en we doen verstandiger ze.
niet met zooveel geestdrift op den voorgrond te
plaatsen, zooals Heymans dit op zijn biljet deed.
De letters en cijfers zijn niet alleen van hetzelfde
hout gesneden, maar daarbij is ook de eenheid
zoek. Alles werd angstvallig netjes .,ontworpen"
doch we missen het leven.
SCHILDERKUNST
door Mr. M. F. Hennus
l'li. llu£iirnnt van <lt'
Mol-tcc !><?!? linan
I.inden lii.j
Wie zijn best doet om van dit schilderwerk de
waarde te bepalen komt in een moeilijk parket.
Het zou goed zijn als elk genre goed was behalve
het vervelende. Want dit werk is niet vervelend.
Het heeft zelfs een zekere charme. Maar de charme
die vast zit aan alles dat onverwacht, onvoorzien.
ongecontroleerd en oncontroleerbaar is. Ge moet
vooral niet trachten deze schilderijen te ontleden.
niet naar de compositie, niet naar den vorm en niet
naar de kleur. Met is een samenraapsel van toeval
ligheden. De auteur laat' zich gaan en schildert.
11 ij schildert bloemen omdat bloemen alle kleuren
hebben en alle vormen. Ken enkele maal noemt, hij
een naam; rhododendroiis. gladiohissen: meestal
niet. Hij schildert of teekent een complex van
kleuren in zekere orde gerangschikt en door zekere
lijnen bepaald. De lijnen hebben weinig beteekenis
maar in de samenvoeging der kleuren kan eenige
bekoring zijn. dezelfde fragiele teedere bekoring
die eigen is aan de kleuren van bloemen, /ulk een
stuk is een bloemstuk. Is het decoratief;' .Daarvoor
is het te naturalistisch. Is het naturalistisch':
Daarvoor is het te decoratief. In elk geval is de
Kunstzaal VAN LIER
ROKIN 126 AMSTERDAM
Van 18 MEI tot 3 JUNI
teekeningen en aquarellen
door RO KEESER
maker meer een dec.orateur dan een schilder, /ijn
werk heeft, een sterk uiterlijken en sierlijken ka.nl.
I Ie innerlijke concent ral ie is gering, debravourgi t.
&; Dat bewij/,en ook de landschappen,
romanl ische oorden met sterkbewogcn luchten en onder
worpen aan hevige lichteffecten. Als de sc.hilder
jong is kau hem veel vergeven worden: is hij dal
niet, da.n vergeve hij het ons als wij aan /.ijn
roepingtwijfelen.
VAM HELLES
TABAK