Historisch Archief 1877-1940
No. 2660
DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 26 MEI 1928
Past op de zakkenrollers!
door J. F. Zeehandelaar
MEESTER CORNEL1S
Tekst en teekening door J. G. Sinia
ALS straks de Olympische Spelen
gehouden worden zal hier, gelijk
met de belangstellenden en
sportbeoefenaars, een bende lieden komen.
die met hun eigen geweten en met de
beurzen van anderen, het niet 7,00
nauw zullen nemen. Hoe goed de
Amsterdamsche politie op haar hoede
is, zij zal niet kunnen verhinderen.
dat prostitutées, valsche spelers, op
lichters en zakkenrollers bij tientallen
zullen trachten hun slag te slaan.
Over deze laatste categorie, die de
gluiperigste en de gemeenste soortvan
misdadigers vertegenwoordigt, willen
wij bij dezen iets mededeelen. Te
recht vergelijkt men in de
politiewereld den zakkenroller met een jak
hals. Heeft een roover soms medelijden
met den ouderdom of met gebrekkigen,
de zakkenroller kiest bij voorkeur
zijn slachtoffers onder hen, wier aan
dacht of kracht onder den last der
jaren of door ziekten is afgesleten.
Nu beteekenen de Nederlandsche
zakkenrollers over het algemeen niet
veel. In de Warmoesstraat, nabij de
Oude Kerk, kon men vroeger van die
clubjes van twaalfde rangs krachten
aanschouwen. Een bedenkelijk ver
schijnsel voor de kwaliteiten dier
heeren was reeds, dat ze een bij-vak
beoefenden als souteneur, valsche
speler en beroover. Wel een bewijs.
dat het zakkenrollen hun niet genoeg
geld opbracht.
Als de beste zakkenroller de
internationale benaming is
soppenfeller geldt de Pool. De geschiedenis
der internationale zakkenrollers wijst
als voormannen op dit gebied een
groot aantal suspecte lieden aan. De
bekendste onder hen, Sinak Galinski.
Oberman, Behr, Predetski en Spector
waren Polen en zij stonden letterlijk
voor niets. Wanneer men in de
politieliteratuur leest, waartoe» Galinski bij
voorbeeld, iri staat was. slaat men de
handen met verbazing in elkaar, /ij
wier namen hierboven opgesomd zijn.
waren zuivere professeurs des volts a
la tire, lieden, die zich niet waagden
aan sommen beneden de vijf duizend
gulden en die voor vermogens hebben
gerold. In Parijs bestond vroeger een
restaurant, waar het obscure gezel
schap bijeenkwam: dat was Maisori
Pellacoeur en het is gebeurd, dat de
heeren hier kwamen binnenwandelen
met bedragen van om en nabij de
honderdduizend gulden in hun zak.
Keu soppenfeller, die zichzelf res
pecteert, is in uiterlijk en manieren
een heer. Hoofdvereischten zijn:
eengoed observatievermogen, ijzige
kalmte en vingervlugheid. Zijn be
hendigheid mag zeker niet onder doen
voor die van een goochelaar, die zijn
kunsten in het publiek vertoont.
handgrepen, welke men wel kan ver
moeden, doch niet kan coristateeren.
He grepen van den zakkenroller zijn
dan ook eigenlijk niets bijzonders.
\Vel bijzonder is de durf, dit' hij ten
toon moet spreiden.
Het observatievermogen geldt het
slachtoffer, of, zooals dit in het zakken
rollers jargon heet, den ,,vrijer." Ken
goed soppenfeller zal zich nog wel eens
bedenken iemand te behandelen, die
zelfbewust en veerkrachtig over de
straat loopt. Liever kiest hij een
bejaarden kaslooper. rentenier oC een
gebrekkige, die gelaten hot leven over
zich Iaat heen gaan.
Het observatievermogen komt in
de tweede plaats te pas om af t (i
leiden, waar het geld zit. Immers.
het is een opmerkelijk verschijnsel, dat
iemand, die een kapitale som bij zich
draagt, zonder het te weten en schier
onmerkbaar de plek aanwijst, waar
hij het bankpapier verborgen heeft.
Ken geruststellend klopje, het leggen
van de hand op den zak waarin de
portefeuille steekt, is voor den
loerenden soppenfeller reeds genoeg.
Nerveuse zakkenrollers brengen het
niet ver en evenmin zij. wier vingers
niet gelijk zijn aan de voelhorens
van een slak. Het is meestal een kwes
tie van aanleg.
En zoo moet ik het verhaal, dat
zakkenrollers zich oefenen op een pop
met belletjes, naar het rijk der fabe
len verwijzen.
Een zakkenroller trekt er nooit
alleen op uit. Het is een club, die te
zamen opereert en van wie ieder eeti
aparte functie vervult. De man die
bepaaldelijk rolt" is de marwieger"
of de wiskie zooals hij in het Kussisch
heet. Om hem heen spieden en
opereeren de zgn. ..toetsers''. /ij brengen
door middel van teekenen de rap
porten over. De marwieger zal zich
nooit in een bankgebouw posteeren om
zich te vergewissen of iemand geld in
ontvangst neemt. Dat is zuivel' hel
terrein van den handlanger. 11 el
aanwijzen van den ..vrijer" gebeurt
onopvallend: het teekon echter, soms
het even oplichten van dori hoeden
het strak turen met de oogeii naar hel.
slachtoffer, is voor den ..ina.rwieger"
duidelijk genoeg.
Het zijn verder de toetsers, die liet
slachtoffer, laten we zeggen. op oen
trambalcori, in een bepaalden stand
plaatsen, /ij scheppen dan. y.ooa.ls
dat heet, de ..position" en zetten hem
op een plek. waar de eigenlijke roller
de meeste kans heeft. Kleine duwtjes.
het laten vallen van voorwerpen, het
bemorsen met asch. enz. /.iju alle
maal kleine trucs, die aangewend
worden om den vrijer" vlak voor den
..marwieger" te brengen.
De marwieger zorgt er voor. dat
het slachtoffer op bet psychologische
moment zijn eigen borst niet kan zien.
Daarom heeft hij soms een jas over
den arm, een aotetasch of een slap
pakje in de hand. Mij zorgt er voor.
dat deze voorwerpen niet te hel van
kleur zijn, daar zij anders onwille
keurig den. blik van het slachtoffer
tot zich zouden trekken. Hoeft hij
oen pakje in do hand, dan kan hij doen
alsof hij bang is. dat hot gekreukt.
wordt on het oonigszins in do hoogte
houden.
Intusschen hooft zijn andere hand
vrij spel. Juist op dit moment gaat do
toetser zijn gezicht. ..verkoopeii".
Dat wil zoggen, dat hij do aandacht
van don ongelukkigoii vrijer gaat
trekken. Meneer, u wordt geroepen,
of kijk, daar wordt iemand aangereden
of weet u, dat er asch aan uw mouw
zit, zijn opmerkingen, die onder zulko
omstandigheden bij voorkeur geplaatst
wordon.
Galinski liet met speeksel werken.
Ken zijner toetsers spuwde ongemerkt
op don schouder van den vrijer.daar
bij zorgende, dat het niet de schouder
was aan don kant waar de porte
feuille stak. De kerel hielp dan ijverig
mot afvegen en in dien tusschcntijd
sloog de marwieger z'n slag. Dozo truc
is in do zakkonriillerswerold bekend
a.ls: het spmigjo van Gnlinski.
Wanneer ik aan Mr. Cornelis terugdenk is het niet in de allereerste plaats
hei vriendelijk plaatsje zelf, dat aan mijn geestesoog voorbijtrekt, maar zijn het
de uitgestrekte sawahvlakten, welke ten Oosten daarvan in laaiend zonlicht laf/en
te blikkeren. Menig ziveetdruppeltje hel) ik daar verloren, maar ook menig vroolijk
moment beleefd als wij langs Kramat lontar sembilan en al die andere punten
niet sprookjesachtige namen, oprukten methet'Mc Bataillon om\daar tenslotte slaags
te raken met het garnizoen uit Air. Het was in l!)0(i en wij oefenden ons druk
in, liet gevecht legen den Balie r, traarbij dan het garnizoen uit Mr. Cornelis in
den i-egel den vijand voorstelde en ons uit een of anderen kampongmnd gillend
en xclireeutrend en zwaaiend met lange bambocstaken -- die stelden lansen voor
besprong. Hun el a n mts in den regel zeer groot, zoo groot, dat zij elkaar ver
drongen o// de mnalle. glibberige galat/gans en menige dappere op minder prettige
irijzc, in/ia/' tot groot rrniiudk run ons, met het modderige saicalnrcitcr kennis
maalde.
Daar hot zou kunnen gebeuren, dat
de toetser niet op do seconde af in
staat zou zijn de gewonschte voorraad
speeksel te producooron. liet Galinski
van een soort, lijm een imitatie spuugjo
maken, hetwelk <ian <ip iemands
kleeding werd gebracht.
Ken goede zakkenroller, die tuk is
op een port eleuille.welke in de binnen
zak van een vost gestopt is. maakt
slechts twee. hoogstens drie knoopen
los. /it het bankpapier los in do por
tefeuille, dus niet in zij vakjes, dan
..sopt" hij hot el' uit en laat de porte
feuille zelve op baar plaats.
Oogenblikkclijk na. de daad geeft
liij liet gc.stolene over aan een anderen
toetser, die hot soms weer aan oen
('.orde ovorroikt of er mee op den
loop gaat.
I )e ongelooflijkste verhalen van
belicndigheidsboeveri zijn omtrent
Galinski on Oberman in omloop. Het. is
meermalen voorgekomen, dat /.ij van
iemand, die bijvoorbeeld op een
postkantoor gold stond te tellen, do middel
ste biljetten wegstopten, /.onder dat
de vrijer hiervan iets merkte. Of van
dasspelden. die /.ij met behulp van
den rand van bun stijven hoed uit
iemands, das wipten, kwasi doende
a.lsol' zij zieb met hun hoed koelte
toewuifden. Schroefjes a.aii den achter
kant wa.ren geen beletsel: hun vlugge
vingors hadden deze in oen oogwenk
losgedraaid.
Dikwijls gebeurt hol, dat na bot
bemerken van bet misdrijf de ver
denking valt op den toetser, die zijn
gezicht verkocht heeft. Wordt deze
gearresteerd, dan is er voor do bende
nog niets verloren, bewijzen zijn er
l och niet ti' leveren.
l.osgetornde voeringen in de ja.ssen
van de soppent'ellefs zijn /eer in trek.
Hei is een n Ima.al regel, want voor
het zeldzame geval, dat oen zakken
roller gesnapt zou worden, kan bij hel
gestoleiie op straat laten glijden en
toch den dans ontspringen. Kr zijn
e.onige gevallen bekend, waarbij, dank
/.ij dezen maatregel, oen zakkenroller
/ieh voor de ona.angena.me g'evolgen
van zijn daad wist te vrijwaren.
Dat hot soppenfolloti dos zomers
gemakkelijker is dan des winters.
wanneer men dikke overjassen en
omslagdoeken draagt, spreekt vanzelf.
liet dragen van een portefeuille a.an
een ketting is geen. afdoende bevei
liging, want de musketon wordt in
dat geval op het leder afgedraaid.
Porternonnaies iri achterzakken vra
gen weer oen speciale tactiek. Meestal
ki unen deze gevallen voor in
doschouwburgen in het buitenland. De marwie
ger zorgt er ilan voor. dat hij oen der
handen in de onmiddellijke nabijheid
hooft vati don rochtorelloboog van het
slacht of fel-. Want. als do benadeelde
onraad merkt zal hij oen onwille
keurige beweging maken, met don arm.
die liet dichtst bij zijn achterzak is.
dati is dus den rechterarm. Horloges
daarentegen rolt men onder zijn eigen
elleboog door. daarbij zorgende dat de
punt van den elleboog vlak bij don
maagstreek van het- slachtoffer is.
In tijd van nood kan men den vrijer
daarmede even ..af houden" en do
rollende band terug (rekken.
De Italianen hebben een voorkeur
voor snijden, /ij gebruiken een klein
vlijmscherp mesje dat met ringetjes
aan wijs- of middelvinger bevestigd is.
waarmede zij de kleeding aan den
buitenkant opensnijden.
Wanneer men bovenstaande trucs
leest of hoort vertellen, kan men
zich niet goed indenken, dat zij in
werkelijkheid met succes kunnen wor
den uitgevoerd. Kn toch zijn zij sche
ring en inslag en het pleit wel voor de
vakkenis van den soppenfeller dat
zoo zelden arrestaties plaats vinden.
Daarom: past op de zakkenrollers !