Afo. 2660 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 26 MEI 1928 21 Donkere wolken door G. A. Klaasse RADIO-RUBRIEK: Het jubileum van Telefunken Beurs en Koersniveau MET een variant op het adagium dat het niet alle koks zijn die lange messen dragen, zou men kunnen zeg gen, dat het niet alle profeten zijn die zich omtrent de toekomst uitlaten. Sterker nog: het zijn geen van. allen profeten. Als ik van die waarheid zoo overtuigd ben, behoeft het dan geen verontschuldiging dat ik in de volgen de regelen desondanks iets omtrent de m.i. waarschijnlijke toekomst van het koersverloop aan de beurs wil ten beste geven? Inderdaad zou het die behoe ven wanneer ik niet reeds dadelijk op de betrekkelijke waarde van dergelijke uitingen wees. Ik stel dan ook op den voorgrond dat het uiterst gevaarlijk is zich te wagen aan beurswaarzeggerij. Dit is al het geval' wanneer men zijn oordeel be perkt tot n fonds. En daar is het dan nog mogelijk op grond van insidersinformatie,. _ y art y oorkennis omtrent bepaalde omstandigheden, zijn ver wachtingen te fündeeren. Indien men meer weet dan vele anderen heeft men gegronde redenen om aan te nemen dat het eigen_oordeel.meer waarde heeft, dan dat van anderen. Maar indien men aan zijn verwachting aangaande het vérloop van het algemeene kocrspeil. daarbïj~dtls alle aandeêlen omvattend. uitspreekt, weet men dat vele andere evenzeer' of meer tot oordeelen be voegden een tegengestelde opvatting huldigen. Op elk moment toch staan ter beurze koopers tegenover verkoopers, zoodat steeds evenvele opti misten als pessimisten elkander tege moet treden. Zelfs in tijden van sterk dalende koersen is dat het geval. Wan neer ik dan aanneem dat mijn ver wachting voor de naaste toekomst door evenvelen wordt gedeeld als zij wordt weersproken, dan kan ik concludeeren dat op zijn best genomen die voorspellingen vijftig percent kans hebben met de waarheid overeen te stemmen. En nu ik dit voorbehoud heb gemaakt kan ik rustig, zonder voorafgaand excuus, mijn meening uitspreken, in de hoop dat Fortui!» met mij zal zijn. Dat het koerspeil aan onze nationale beurzen, evenzeer als aan alle andere effectenmarkten van internationale beteekenis in de laatste jaren sterk gestegen is, zal wel niemand willen ontkennen. Om de eenvoudige reden dat feiten zich nu eenmaal niet laten weerleggen. Hoewel het noemen van voorbeelden voor een beschouwing van het koerspeil eigenlijk te veel naai' casuïstiek zweemt, wil ik toch enkele sprekende noemen. Jurgens stegen van Mei 1925 tot Mei 1928 van 90 tot 290. Nederl. Indische Gas van 175 tot 300, Algemeene Nederl. Indische Electriciteits Mij. van 178 tot 320, Philips van 370 tot 780. Nu zijn dat wel de features bij uitnemendheid geweest. maar ook de niet-speculatieve beleggingsaandeelen maakten de stijging mede. Ik moge slechts aandeêlen Amsterdamsche Bank die in die periode van 140 tot 188 en Nederlandsche Handel Mij. die van 126 tot 188 stegen. vermelden. In de Vereenigde Statenis het al evenzoo gegaan. Aandeêlen Baltimore and Ohio Bailway stegen in gemelde periode van 77 tot 118, Atchison Topeka van 117 tot 194, Canadian Pacific van 14H tot 217. Dit voor zoover spoorwegshares betreft. Ook industrieele waarden maakten die beweging mede- American Tel. and Tel. kwamen van 137 en 199, Anacon da Copper van 75 op 142, Bethlehem .Steel van 40 op 60. Ik wil niet voort gaan, lezer, u vizioenen voor oogen te tooveren van hetgeen gij hadt kunnen verdienen, indien gij eenige jaren ge leden of zelfs voor enkele maanden nog die fondsen hadt gekocht. Wellicht hebt gij u laten weerhouden door de meening dat alles al zoo hoog stond". en inmiddels zijn de koersen nog verder opgeloopen. Voorwaar, de pessimisten hebben het tot nu toe niet bij het rech te eind gehad. Zal hun tijd nu binnen kort aanbreken? Dat is de vraag die men zich thans stelt. En het antwoord is geenszins unaniem. Een taxatie yan.-50.pCt. .pro en evenveel contra een op handen zijn de reactie lijkt mij wel ongeveer in overeenstemming met de waarheid. Waarom ik mij aan de zijde der zwartzieners schaar? Om een oordeel te motiveeren moet ik teruggaan tot de oorzaken van de achter ons liggende stijging. Die oorzaken zijn velerlei. Allereerst de hoogere winsten en divi denden, die inderdaad de afgeloopen jaren hebben gebracht. Vervolgens moet ook de algemeene daling van het intrest-niveau op het rendement der aandeêlen een drukkenden invloed hebben uitgeoefend, en daarmede do koersen hebben opgedreven. Tot zoo ver nog geen spoor van aanleiding om een terugslag op de stijging te ver wachten. Velen meenen een genoeg zaam motief voor een reactie te heb ben gevonden door te wijzen op stij ging der koersen, onevenredig met de toename der dividenden. Maar oen daling van den rentevoet is een zeer gegronde verklaring van zulk een algemeene hausse, onafhankelijk var) winstverhooging. Maar - en hiermede kom ik tot de kern van mijn betoog ?elke beweging heeft de tendens zichzelve te overdrijven. Een correctie wordt zoo licht tot een overcompen satie. En ik heb zeer sterk den indruk dat dit verschijnsel zich in den jongsten tijd aan verschillende fondsenheurzen heeft voorgedaan. Ik geloof dat de stijging veel sterker is geweest. dan verhooging der winstcijfers en daling van den algemeenen rentevoet motiveeren. Zulk een aanpassing van het koersniveau aan gewijzigde om standigheden gaat. trouwens uiterst r/eleidelijk in haar werk. De internatio nale fondsenhausse heeft zich in de laatste maanden echter xpronr/gfleirijzp voltrokken. En dat alles kennelijk onder de aanvurende toejuichingen van eenige internationaal opereerende haussiers, die zoodoende overal, maar hoofdzakelijk in Wallstreet en in Ber lijn een optimistische stemming kweek ten. Hiermee is echter niet gezegd, dat er een doelbewust samenwerkend con sortium in de markt was. Wellicht hebben de bijzondere om standigheden in landen als Frankrijk, Belgiëen Italiëde gemoederen mede beïnvloed. Inderdaad was daar tot op zekere hoogte wel aanleiding voor een plotselinge sterke stijging, toen men tot de erkenning kwam dat er een wanverhouding tusschen koers en goudpariteit van vele aandeêlen be stond. Maar dat zelfde principe kan Een kwarteeuw strle radio-indnIN de jonge radio-wetenschap en -industrie kwamen tot nu toe nog geen gebeurtenissen van belang aan de orde, die tot historische be schouwing noopten. De zooveel dui zendste arbeider bij Philips, de uit breiding van de N.S.F, waren slechts aanleidingen bij gebrek aan beter, die tot een zwakken juichtoon in krant en aether leidden. Bij andere, belang rijker, gebeurtenissen, zooals bijvoor beeld het in dienst stellen van Philips korten golfzender, kruisgesprekken over den Oceaan en met Indië, slaakte een schare bewonderaars wel en niet gemeende vreugdekreten. -die men gewoonlijk bij vlotverloopende geboorten pleegt te hooren, om spoedig te verstommen, in af wachting hoe het geheel zich zou'ont wikkelen. Gelukkig is er nu een datum in het zicht, waarbij het niet bij lyrische ont boezemingen behoeft te blijven, maai' waartoe eens in het verleden kan worden gepuurd en waarbij gegoocheld met cijfers en data. Dat is 27 Mei om te beginnen. De bekende radio-maatschappij Tele funken bestaat dan 25 jaar. Do op richting van Telefunken geschiedde op 27 Mei 1903 (van welken datum de snel le ontwikkeling van de Duitsche radio techniek dateert), als gemeenschappe lijke schepping van de Allgemeino Elektrizitaets Gesellschaft en van de firma Siemens en Halske. De nieuwe maatschappij, die tot taak had het onderzoeken en ont wikkelen vanradio-mogelijkheden, het bouwen en verkoopen van radiotoe stellen en lampen, het in bedrijf brengen van radiozenders, legde zich in de eerste plaats toe op de verwe zenlijking in de praktijk van datgene. wat in de uitgestrekte laboratoria werd uitgevonden en onderzocht. Een uit stekend proefstation was de door haar gebouwde groote zender te Nauen. De ontwikkelingsgang van de radio hangt nauw -amen met de geschiedenis van dezen zender, die. op haar beurt, den vooruit gang van Telefunken weerspiegelt. Van lOOfi tot 1909 werd te Xauen gewerkt met Leidsche-flesschen (con densator-batterijen) en open vonkenbaan met een antennevermogen van 10 KW., dan tot l !H(i ..Losehfunken" (bluschvonk) met maximaal 80 KW., van 1911 met machinezender tot 400 KW., waaraan in 1925 nog oen aantal kortegolf straalbundelzenders werden toegevoegd, met een ver mogen van 20 K. W., die den geheelen aardbol omspannen. De in Nauen opgedane ervaringen kwamen tot haar recht bij den bouw der Telefunkenstations voor overzee-ver keer, zooals voor den dienst Neder land?Nederlandsch-Indië(Kootwijk). ItaliëZuidAmerika; enz. en van de groote machinezenders te Madrid. Buenos-Aires en in Japan. De nieuwe kortegolfzenders. zooals deze door Telefunken worden gecon strueerd, veroorloven een 20- tot 24urige, verbinding over de grootste af standen, terwijl een overbrengingssnelheid van 300 woorden per minuut kan worden ontwikkeld. Dit syste,em maakt voorts handschrift en fotoi iverbrenging mogelijk volgens de werk wijze Telefunken - K aroms - Siemens. een vinding, die voor het economisch verkeer van buitengewoon nut is, daar hiermede teekeningen. brieven, cheques, enz. foto-telegrafisch worden geseind. In 1918 werd oen dochtermaatschap pij van Telefunken. opgericht, de Transradio A.G., die zich uitsluitend bezighoudt met den Duitschen overzeeberichten dienst. De relaties, door de internationale radioverbindingen tusschen Telefun ken en buitenlandsche maatschap pijen ontstaan, leidden in 1921 tot een overeenkomst tusschen Duitsche. Amerikaansche, Fransche en Engclsche radio-concerns, waardoor op sommige punten een vruchtbare samenwerking mogelijk werd. De eerste stations, dio in belangengemeenschap werden gebouwd zijn de groote zenders te Buenos-Aires en te Rio de Janeiro. De Duitsche, omroepzetiders. zijn bijna alle door Telefunken gebouwd. zoomedo vele groote stations in het overige gedeelte van Europa. Stations als de Deutschlandsender te Koenigwusterhausen, L/athi (Finland), Budapest, e.a. wekken de bewondering van deskundigen. Sinds 1913 werden door Telefunken ongeveer 5000 lampzenders, hetgeen neerkomt op c.a. l zender per dag, afgeleverd. Millioenen Tclefunken-ont vanglampen, honderdduizenden ont vangtoestellen, maakten den naam Telefunken bekend bij de radioamateurs over do geheele wereld. niet zoomaar toegepast' worden op landen, welker valuta stabiel is ge bleven. liet gevolg van de sterk verhoogde koersen zal m.i. zijn, dat de beurs gevoeliger voor haissemoticven wordt. De technische positie van de markt brengt dat mede. Wel is een gunstige. omstandigheid gelegen in liet' feit dat de houders voor een groot deel krachtige internationale speculanten zijn. die een stootje kunnen hebben, en niet een kleine daling onmiddellijk moeten doen aan/wellen tot een lawine van verkoopen en executies. Hat ge vaar bestaat veeleer wanneer er om vangrijke posities van het groote pu bliek loopen. wanneer ...Jan" in de markt is. Maar die internationale oriënteering heeft ook haar gevaren. Ken nauwer band tusschen verschil lende beurzen wordt gelegd, en een gebeurtenis aan n beurs kan tot een calamiteit voor alle andere worden. Wat kan de factor zijn die de bal op het hellende vlak aan het rollen brengt. Ken terugslag in de conjunctuur, waar van men in do Vereenigde Staten en hier en daar in Kuropa de eerste sporen al meent optemorkoti? Do New-York sche diseoiitoverhooging waarop vele pessimisten hun. hoop hadden geves tigd, schijnt erg weinig te hebhen uit gewerkt. Maar de lus! tot beperking der speculatie hangt nog als een drei gend zwaard boven de hausse-posities te New-York ! De toekomst zal het loeren, wat den eersten stoot zal geven. Of zullen de vijftig procent andersdenkenden het pleit winnen;'