Historisch Archief 1877-1940
D£ GROENE AMSTERDAMMER VAN 2 JUHI
No. 2661
De psychologie van het huwelijk
door Dr. Joh. G. Salomonson
De Bestrijding van den Echtelijken Afkeer.
Een bijdrage tot de studie der psychologie
van het huwelijk, door Dr. Th. H. van
de Velde. Leidsche
UHgeversmnatschappijLeiden.
Het zal niet ieder gemakkelijk vallen, voet
stoots aan te nemen, wat bij het schrijven van dit
tweede deel van Van de Velde's Trilogie over het
Huwelijksgeluk" als axioma is aangenomen: het
bestaan van een afkeer van man voor vrouw en
van vrouw voor man, welke inhaerent is aan het
eerbiedwaardige instituut van het huwelijk en
die zich, in meerdere of mindere mate, onafwend
baar, te eeniger tijd aan elk der deelgenooten komt
opdringen.
Men behoeft niet meer tot de idealistische
huweüjkscandidaten te behooren, noch ook reeds
verstijfd te zijn tot een onwrikbaren peiler van
onze geordende maatschappij om wat verzet te
voelen opwellen tegen het zakelijke cynisme, dat
in de bittere samenkoppeling
echtelijke afkeer" ligt opgesloten.
Men zal de uitersten grif erken
nen en onmiddellijk bereid zijn,
de woorden te onderschrijven waar
mede Galsworthy, in de inleiding
van zijn Forsyte Saga de strekking
van zijn monumentale werk te
zamen vat: , the very simple
truth, that underlies the whole
story, that, where sex attraction
is utterly and definitely lacking
in one partner to a union, no
amount of pity, or reason or duty,
or what not can overcome a
repulsion, implicit in nature...."
Zelfs zal men, diep de tragiek
gevoelend, die gelegen is in het
gedwongen samenwonen van slechts
voor de wet tezamen hoorenden, in
de opstandigheid van Irene Heron
tegen Soames Forsyte of, als men
wil van Anna Karenina tegen haar
vingersknakkenden echtgenoot, een
soort van compensatie ontvangen
voor den aanslag, die zulk een
weerzinwekkend huwelijksleven op
ons gevoel voor moraliteit doet.
Maar me ar moeite zal men heb
ben om den auteur te volgen in
de psychologie der minder scherp
gestelde conflicten. Want de schrijver zou niet
de arts Van de Velde zijn, wanneer hij niet, de
gevallen zonder remedie erkennende, den blik
mér gericht hield op de gelukkig breede marge,
waar de verhoudingen of liever de wanverhoudin
gen n inder ab?oluut zijn en de problemen nog voor
oplossing vatbaar blijven. Want, immers, op dit
terrein zullen juist wél nog verstandelijke overwe
gingen, plichtsgevoel, medelijden desnoods en
vooral ook inzicht in staat zijn uit een chaotische
verwarring een misschien aanvankelijk wat
karakterlooze, maar uit een maatschappelijk oogpunt
zeer gewenscht-ordelijke sfeer te scheppen, waarin
'ien tweede bloei van de teeie plant der echtelijke
liefde niet tot de onmogelijkheden zou behooren.
Il En tot het verkrijgen van zulk een inzicht
is het kennis nemen van den inhoud van deze
interessante studie uitermate geschikt.
Wij worden in medias res geplaatst door een
helaas wat mager literair product uit 's schrijvers
archief: een geval van echtelijken afkeer met
complicaties. Gewoonlijk hebben dergelijke be
kentenissen voor den verzamelaar van zulk
mateDr. Th. H. van de Velde
Fietstochten
Het Doorzitten bij Wielrijden, een door
de zon verbrande Huid, Schrijnen en
Smetten verzacht en geneest men met
Doos 30,60, Tube 80 et.
PUROL
riaal mér beteekenis dan voor den, niet door
persoonlijk contact zoo geïnteresseerden en even
min zoo maar op re vol verschoten en melodrama
ingesteldeu lezer, die bovendien elders ik
noemde hierboven reeds enkele voorbeelden
de materie voor dit soort van conflicten in een
vorm heeft zien gieten van zoo grooto allure en,
naar inhoud, van zoo hoog gehalte, dat hij ,,dra
matische schetsen" als deze gevoegelijk kan
missen of in ieder geval door het blauwe potlood
van den auteur wat minder schappelijk behandeld
zou wenachen te zien.
p Dit boek wil gelezen worden welk boek wil
dit niet? waarschuwt, in een noot onder de
inhoudsopgave, de schrijver ons: het is geen
naslawerk als het zoo zeer verguisde eerste deel
van de Trilogie, geschreven ter versterking der
macht, die de echtgenooten tot elkander trekt".
Het is dit maal gewijd aan het behoud van het
huwelijksgeluk door het bestrijden, dat is dus
in de eerste plaats door het doen kennen van de
afstootende krachten, die het bedreigen.
10 Hoofdstukken in 2 Af deelingen, in logisch
verband geschakeld en in vlotten,
helderen betoogtrant geschreven
dienen hiertoe, ongeacht het Woord
Vooraf, een Intermezzo van 35
aphorismen, een Bijvoegsel, sen
Besluit, een Naschrift en een Aan
hangsel van 43 afbeeldingen naar
het leven en naar kunstwerken ter
illustratie van hoofdstuk 13, dat
over de keuze van een echtgenoot(e)
handelt.
Men vreeze echter niet een in
digestie.
Met bijzondere vaardigheid han
teert de schrijver het ongelijksoor
tige en uiterst samengestelde mate
riaal voor deze studie, (iezien de
feitelijke onbegrensdheid van de
stof moet men ongetwijfeld de
bondigheid bewonderen, waarmede
hij ons medevoert door de gebieden
der echtelijke psychologie.
Zoo zien wij in het eerste deel de
duistere machten aan het licht ge
bracht, die volgens de ervaring van
den schrijver in den strijd tusscheii
de aantrekking en afstooting, bij
de meeste paren in het tweede
vijfjarige tijdvak van het huwelijks
leven tot een crisis voeren.
Met de ontleding van het wezen
van deze aantrekkende en afstootende krachten, die
de huwelijksvaart, midchannel" en kort daarvoor,
een wat bewogener karakter geven, wordt de geheele
Eerste Afdeeling gevuld. Wij loeren het ontstaan
en de verschijnselen kennen van een primairen
oorspronkelijken, veelal onpersoonlijken en een
secundairen, verkregen echtelijken afkeer. Van de
Velde gaat van de veronderstelling uit, dat alle
driften zoo goed als alle psychische phenomenen
onafscheidelijk met hun tegendeel verbonden
zijn en dat afkeer en begeerte de twee polen zijn,
waartusschen al onze lust- en onlustgevoelens
heen eii weer slingeren. Secundair is slechts die
afkeer, welke door omkeering, sublirneering of
verdringing uit de toenaderingsdrift ontstaat.
Primair is die, welke de schrijver, in analogie met
verschijnselen uit het dierenrijk, iri
gelijkgeslachtelijke aaneensluiting waarneemt, berustende op
een volkomen asexueelen gemeenschapsdrang, een
behoefte aan gezelligheid, die dierlijken wezens is
aangeboren. Uit den aard der zaak kunnen wij
deze slechts dan duidelijk waarnemen, wanaeer,
om de een of andere reden, de anders sterk
overheerschende geslachtsdrift wat op den achtergrond
treedt. Van beiden geeft Van de Velde belangwek
kende voorbeelden. Zijn beschouwingen met
betrekking tot de oude vrijsters, de preutschheid,
de mannen- en vrouwenhaters mogen in dit ver
band genoemd worden.
Onder het hoofd, Do tegenstelling tusscheu
mannelijk en vrouwelijk" komt de schrijver daarna
tot het, naar onzo meening, belangrijkste gedeelte
van zijn werk. Hi-jr wint men dadelijk de over
tuiging, dat een eerlijk, uiterst ervaren en scherp
zinnig man aan het woord is. In eenvoudige,
heldere gedachten uit Van de Velde zich over
een onderwerp, waartoe in elk tijdsbestek, tallooze
en steeds weer verschillend gestemde schrijvers
zich aangetrokken hebben gevoeld. Vele dikke
boeken vooral uit do latere, den menschelijkeu
geest meedoogenloos ontledende tijdon zijn or
om dit te bewijzen. Ik wil hier niet de kenmer
kende mannelijke on vrouwelijke eigenschappen
noemen en ze hiermede noodzakelijkerwijze uit
het logisch verband lichten waarin zo den
zorgvuldigen lezer, n voor n, klaar voor oogen
komen te staan, en die, tezamen, ons het bestaan
van een afkeer, die in onze maatschappij een
echtelijke mag genoemd worden, aannemelijk
maken. Slechts moge hier aangestipt worden, dat
do origineele beschouwingen over de ten onzent
zoozeer in zwang zijnde lange engagementen,
ons in hooge mate getroffen hebben als raak en
het overdenken alleszins waard.
In de Tweede Afdoeling worden voorkoming
en bestrijding van den echtelijken afkeer behan
deld. Hier heeft do schrijver zich wel een heel
moeilijke taak gesteld. Na een warm ple:dooi
voor het huwelijk de animo zou wel eens wat
bekoeld kunnen zijn wordt de keuze van 0011
echtgonoot(e) behandeld. Vooral bij de karakter
ontleding en bij de verschillende constitutietypen
wordt lang stil gestaan. Zelfs waagt de auteur
zich, met behulp van een aantal fotografieën naar
de natuur en naar bekende kunstwerken, aan een
klasseering, die een leek op dit gebied eenige
moeite zal geven o n te volgen en die den
huwelijkscandidaat, voor wiea dezo leiddraad toch zeker
in de eerste plaats bedoeld is, misschien wel
radeloos zal maken. Vooral wanneer hem
duidelijk wordt, dat do vrouw zijner keuze
oen schizothyme inplaats van oen
pycnischcyclothyme is en dus de kansen op oen rustig
on weldadig huwelijksleven, gezien zijn eigen
leptosoom- schizothymen aard, niet al te ^root
zijn. Want, hoe wonschelijk het uit een theore
tisch oogpunt misschien ware, dat in deze tijden
van nivelleering der geslachten" de
huwelijkskeuze getoetst werd aan do ervaringen van do
bevoegden inzake karakter- en constitutietype
-gezwegen nog van ander© gewichtige elementen ,
olk jong geslacht vertoont nu eenmaal een eigen
gereidheid in deze aangelegenheden, die elko
prophylaxe volkomen illusoir maakt. Van meer
practischo waarde zullen zeker de eenvoudige
en dikwijls zeer voortreffelijke raadgevingen zijn
waarmede do schrijver tenslotte in de laatste drie
hoofdstukken tot het einde van zijn besprekingen
komt. Uit den aard dor zaak zijn deze in hoofdzaak
voor gehuwden bedoeld.
Van de Velde heeft met dit tweede deel van zijn
trilogie gemaakt dat wij met spanning naar het
binnen kort verschijnende dorde doel uitzien.
Mogo hot hem gegeven zijn de waardeering; to
vinden, die hem ten volle toekomt.
VEBZOEKE ALLE STUKKEN VOOR DB REDACTIE
IN TE ZENDEN AAN HET SECRETAEIAAT VAN ,,D B
GROENE AMSTERDAMMER" KEIZERS
GRACHT 333, AMSTERDAM.
Kon. Meubeltransport-Maatschappij
DE GRUYTER 6 Co.
cxs G<> cxs DEN HAAG Cvs <? s^>
AMSTERDAM - ARNHEM
Internationale Transporten