No. 2663 AMSTERDAMMER VAN 16 JUNI 1928 AANTEEKENINGEN ^ ' De Volkenbondsraad heeft zgn vijftigste ^zitting achter den rug, maar hoe mooi ook de proloog geweest moge zijn van den huidigen voorzitter, de Cubaan Aguere y Bethancourt in <le Geneefsche samenleving bekend van wege zijn ajver en talenten op het gebied van verkiezing?- en ?benoemingsmachinaties in den Bond de jubileum voorstelling heeft over het algemeen een slechte pers gehad. Terecht, want de inhoud van het stuk, "vooral van twee der drie bedrijven, waarop men ons vergast heeft, was al even bedenkelijk als het .ten beste gegeven spel der acteurs. Wat dat eerste bedrijf aangaat, hierin kregen -we weer eens de moeilijkheden te zien, die er zich ^voordoen, eer het tusschen Litauen en Polen, iusschen wie het immers maar niet boteren wil, -wat beter zal vlotten. In December had de Baad «tenminste bereikt, dat het niet tot een daadwer-kelijken oorlog tusschen dit tweetal zou komen, «lat zij integendeel door middel van direkte onder handelingen, een aantal geschilpunten zouden trachten uit den weg te ruimen. Het teerste probleem, de vraag wie recht heeft op Wilna, ?dat elk voor zich opeischt, maar dat momenteel *in Poolsche handen is (beati sunt possidentes !), aou voorloopig onaangeroerd blijven. Nu onlangs Litauen er echter toe overgegaan is, in zijn gewij zigde Grondwet Wilna tot zijn hoofdstad te ver^klaren, kon hierover een verwijt aan den Litauschen ?dictator Woldemaras niet achterwege blijven. Maar deze vond zulk een kritische opmerking -ten eenen male ongepast en zette een zeer hoogen toon op tegen den Baad en den rapporteur, Minister Beelaerte, vanwege dat verwijt. En zoo wilde hij ook niets weten van een resolutie, waarin het vertrouwen zou worden uitgesproken dat de be sprekingen tusschen Kowne en Warschau voor ?September aanzienlijken vooruitgang zouden veri-oonen. Na de opmerkingen over Litauen's tegen werking, verlangde Woldemaras, die voor deze ^gelegenheid als Raadslid mee aan de groene tafel zat, aangezien de Baad zich met een kwestie bezig Meld, die zijn land betrof, dat men juist nog eens zou vaststellen, dat de Volkenbondsraad zich leelemaal buiten de bekende tegenstelling over Wilna zou houden, zoodat het m.a.w. den heer "Woldemaras wel degelijk vrij zou staan op dit ge bied de Poolsche Regeering te prikkelen en op stang te jagen. Geen der overige Baadsleden wensen de ook maar een oogenblik op dit denkbeeld in te -gaan en nu belette de Litausche vertegenwoor diger van zijn kant de aanneming der zooeven bedoelde resolutie, waarvoor immers eenstemmig heid vereischt was. Het eind van het lied was hierop, dat men zich later bepaalde tot het simpele besluit, dat in September dit onderwerp wederom ?op de agenda zal prijken. Intusschen heeft men bij <ieze gelegenheid tenminste nog een duidelijke ver maning gericht tot dengene, die haar dubbel en <lwars verdiende. De Raad was hier tenminste niet bang om te zeggen, wat er gezegd moest worden. Maar och arme, wat heeft hij zich allerdroevigst gedragen ten aanzien van de beide andere kwesties, ?die ter tafel kwamen: het geval van de naar Hongarije gesmokkelde machinegeweren, die te Szent Gotthard waren aangehouden en het nu al vele jaren sleepende geschil tusschen Roemeni >en Hongarije in zake het onrecht, dat eerstgenoemd Jand den zgn. Hongaarschen optanten zou hebben Aangedaan. Werkelijk deze twee bedrijven van de jongste ?voorstelling in den Raad geven al heel weinig fraais te bewonderen. Doodsbenauwd om door te tasten, waar zulks moet, heeft hij er de voorkeur aan gegeven de houding van struisvogel aan te nemen. * * * Iedereen weet drommels goed dat de voor Hongarije bestemde wapenzending uit Itali Afkomstig was. Maar de Raad wachtte er zich wel voor, nu een onderzoek, dat uit den aard der -zaak niets positiefs meer kon opleveren, men had toch Hongarije in Januari kalm zijn gang laten ;gaan en zich alleen bepaald tot een onderzoek naar enkele tenslotte waardelooze formaliteiten «ens te informeeren of men soms kon zeggen, wie en onder welke omstandigheden, met welke beidoelingen, de beruchte machinegeweren had af gestuurd. Het Italiaansche Raadslid Scialoja, hoedde er zich wel voor eigener beweging een inlich ting te verschaffen en geen der andere leden van <len Raad scheen het aan te durven hem op den De Volkenbondsraad en de Wapensmokkelkwestie man af te vragen, of men .er wellicht in zijn land iets meer van af wist. De dader lag op het kerkhof. Ais er nu maar ten- Teekening voor ,^eGroene Amsterdammer" door Joh. Braakensiek minste een regeling getroffen ware om in de toekomst herhaling van dergelijke oveitredingen, althans van een niet on middellijk daaitegen in grijpen van Volkenbondswege te voorkomen. Zeker, er is daarvoor van Fransche zijde geijverd, doch het verstandige denkbeeld om het nemen van conservatoire maat regelen mogelijk te ma ken, vond geen doorgang. Men bepaalde er zich toe te besluiten, dat de Se cretaris-Generaal onmid dellijk, als er van wapensmokkelarij, die een onderwerp van bespre king in den Raad zou gaan uitmaken, sprake zal zijn, het betreffende land verzoeken zal, de stappen te doen, noodig om een eventueel later in te stellen onderzoek door of namens den Raad, werkelijk effect te laten hebben. Het blijft echter bij een verzoek, van een bevel is geen sprake. Stel u voor, hoe ware dat ook te rijmen met de toch vooral te eerbiedigen souvereiniteit van de leden van den Bond! In zijn wezen moge de Volkenbond, wil hij tenminste wat beteekenen, wel degelijk inperking van die souve reiniteit met zich mee j.': juli T? _ moeten brengen, in de J.^'J-laatste jaren is er echter helaas weer een heel sterk streven ontstaan om als het u belieft het heilig domein der staten-souvereiniteit niet te wiUen betreden. Meer en meer ziet men met het oog daarop het bordje ..verboden toegang" uithangen. oi'id Italiëen Hongarije: Hij ziet niets!" Is het ook alweer dat vasthouden aan de oude en voor een deugdelijke rechtsorganisatie tusschen de volkeren funeste nationale souvereiniteitsopvatting, die den doorslag geeft bij de door den Raad al te zeer ontziene gedragslijn van Roe meniëten opzichte der reeds vroeger in. deze kolommen behandelde kwestie t.a.v. de Hongaarsche optanten. Deze hadden zich gewend tot het gemengd scheidsgerecht te Parijs, bestaande uit een Hon gaar, een Roemeen en een Zweed als voorzitter. ten einde daardoor te laten uitmaken, op welke vergoeding zij aanspraak hadden op grond van de door een nieuwe Roemeensche wet tot stand gebrachte, onteigening van hun goederen in het Zevenburgsche. dat tegenwoordig tot Roemeni behoort. De heeren in Boekarest trokken echter hun arbiter terug, saboteerden de arbitrage, omdat dit college volgens hen niet bevoegd was in de/.e aangelegenheid een uitspraak te doen. Volgens het verdrag van Trianon diende nu feitelijk de Volkenbondsraad een nieuwen arbiter in plaats van den teruggetrokken Roemeen te benoemen. Nadat hemel en aarde bewogen is om dit te voorkomen, nadat Roemeniëook geweigerd heeft toe te stem men in een andere samenstelling van het scheu'sgerecht, waaraan men nl. twee ex-neutralen wilde toevoegen om dan door het aldus in meerderheid neutrale college eerst omtrent het competentievraagstuk te doen beslissen, zou men zoo zeggen, dat thans dan toch eindelijk de Jiaad het zijne zou doen om den weg voor een arbitralen uitspraak to banen. Want duidelijker dan ooit is het geworden dat men van Hoemeensche zijde gewoonweg ver tikt zich bij een onpartijdige beslissing neer te leggen. De slimme Titulescu, die voor den zooveel sten keer in de salie vitree den degen met den niet minder uitgeslapen ,,grand oldman" vanHongarije, met Apponyi kruiste, bleek bereid tot arbitrage, echter. . . . door iemand van wiens voor zijn land gunstig oordeel hij van tevoren zeker was. terwijl bovendien nog als rechtsregels moesten gelden zekere beginselen, die geheel en al in Roemenië's kraam te pas kwamen. Scheidsrechterlijke beslissing best, ,,aber nur wenn man unsren Willen tut." Daarop komt het Roemeensche standpunt neer, dat dus geheel en al past in het kader van hen, die aan eigen souvereiniteitstriomf boven een xich neerleggen bij een be slissing van onpartijdigen de voorkeur geven. Waarlijk, de Volkenboiidsraad heeft, door leukweg te constateeren, dat hij het nu maar aan partijen overliet om het met elkaar eens te worden en door te verklaren dat er voor hem geen optan tenkwestie meer bestond leve vogel stvuis zwaar gezondigd tegen datgene wat Gerieve hoog hoort te houden: het E echt boven eigenrichting. Maar misschien laat hij zich in de toekomst nog eens van een beteren kant zien. als Hongarije terugkomt en «lat zal liet. zoo verzekerde Apponyj. BRANDBLÜSSCHER SPANJAARD *C2 FABRIEK ESPANA UTRECHT