Historisch Archief 1877-1940
No. 2663
AMSTERDAMMER VAN 16 JUNI 1928
AANTEEKENINGEN
^ ' De Volkenbondsraad heeft zgn vijftigste
^zitting achter den rug, maar hoe mooi ook de
proloog geweest moge zijn van den huidigen
voorzitter, de Cubaan Aguere y Bethancourt in
<le Geneefsche samenleving bekend van wege zijn
ajver en talenten op het gebied van verkiezing?- en
?benoemingsmachinaties in den Bond de jubileum
voorstelling heeft over het algemeen een slechte
pers gehad. Terecht, want de inhoud van het stuk,
"vooral van twee der drie bedrijven, waarop men
ons vergast heeft, was al even bedenkelijk als het
.ten beste gegeven spel der acteurs.
Wat dat eerste bedrijf aangaat, hierin kregen
-we weer eens de moeilijkheden te zien, die er zich
^voordoen, eer het tusschen Litauen en Polen,
iusschen wie het immers maar niet boteren wil,
-wat beter zal vlotten. In December had de Baad
«tenminste bereikt, dat het niet tot een
daadwer-kelijken oorlog tusschen dit tweetal zou komen,
«lat zij integendeel door middel van direkte onder
handelingen, een aantal geschilpunten zouden
trachten uit den weg te ruimen. Het teerste
probleem, de vraag wie recht heeft op Wilna,
?dat elk voor zich opeischt, maar dat momenteel
*in Poolsche handen is (beati sunt possidentes !),
aou voorloopig onaangeroerd blijven. Nu onlangs
Litauen er echter toe overgegaan is, in zijn gewij
zigde Grondwet Wilna tot zijn hoofdstad te
ver^klaren, kon hierover een verwijt aan den Litauschen
?dictator Woldemaras niet achterwege blijven.
Maar deze vond zulk een kritische opmerking
-ten eenen male ongepast en zette een zeer hoogen
toon op tegen den Baad en den rapporteur, Minister
Beelaerte, vanwege dat verwijt. En zoo wilde
hij ook niets weten van een resolutie, waarin het
vertrouwen zou worden uitgesproken dat de be
sprekingen tusschen Kowne en Warschau voor
?September aanzienlijken vooruitgang zouden
veri-oonen. Na de opmerkingen over Litauen's tegen
werking, verlangde Woldemaras, die voor deze
^gelegenheid als Raadslid mee aan de groene tafel
zat, aangezien de Baad zich met een kwestie bezig
Meld, die zijn land betrof, dat men juist nog eens
zou vaststellen, dat de Volkenbondsraad zich
leelemaal buiten de bekende tegenstelling over
Wilna zou houden, zoodat het m.a.w. den heer
"Woldemaras wel degelijk vrij zou staan op dit ge
bied de Poolsche Regeering te prikkelen en op
stang te jagen. Geen der overige Baadsleden wensen
de ook maar een oogenblik op dit denkbeeld in te
-gaan en nu belette de Litausche vertegenwoor
diger van zijn kant de aanneming der zooeven
bedoelde resolutie, waarvoor immers eenstemmig
heid vereischt was. Het eind van het lied was
hierop, dat men zich later bepaalde tot het simpele
besluit, dat in September dit onderwerp wederom
?op de agenda zal prijken. Intusschen heeft men bij
<ieze gelegenheid tenminste nog een duidelijke ver
maning gericht tot dengene, die haar dubbel en
<lwars verdiende. De Raad was hier tenminste
niet bang om te zeggen, wat er gezegd moest
worden.
Maar och arme, wat heeft hij zich allerdroevigst
gedragen ten aanzien van de beide andere kwesties,
?die ter tafel kwamen: het geval van de naar
Hongarije gesmokkelde machinegeweren, die te
Szent Gotthard waren aangehouden en het nu al
vele jaren sleepende geschil tusschen Roemeni
>en Hongarije in zake het onrecht, dat eerstgenoemd
Jand den zgn. Hongaarschen optanten zou hebben
Aangedaan.
Werkelijk deze twee bedrijven van de jongste
?voorstelling in den Raad geven al heel weinig
fraais te bewonderen.
Doodsbenauwd om door te tasten, waar zulks
moet, heeft hij er de voorkeur aan gegeven de
houding van struisvogel aan te nemen.
* *
*
Iedereen weet drommels goed dat de voor
Hongarije bestemde wapenzending uit Itali
Afkomstig was. Maar de Raad wachtte er zich
wel voor, nu een onderzoek, dat uit den aard der
-zaak niets positiefs meer kon opleveren, men
had toch Hongarije in Januari kalm zijn gang laten
;gaan en zich alleen bepaald tot een onderzoek
naar enkele tenslotte waardelooze formaliteiten
«ens te informeeren of men soms kon zeggen, wie
en onder welke omstandigheden, met welke
beidoelingen, de beruchte machinegeweren had af
gestuurd. Het Italiaansche Raadslid Scialoja,
hoedde er zich wel voor eigener beweging een inlich
ting te verschaffen en geen der andere leden van
<len Raad scheen het aan te durven hem op den
De Volkenbondsraad en de
Wapensmokkelkwestie
man af te vragen, of men
.er wellicht in zijn land
iets meer van af wist. De
dader lag op het kerkhof.
Ais er nu maar ten- Teekening voor ,^eGroene Amsterdammer" door Joh. Braakensiek
minste een regeling
getroffen ware om in de
toekomst herhaling van
dergelijke oveitredingen,
althans van een niet on
middellijk daaitegen in
grijpen van
Volkenbondswege te voorkomen.
Zeker, er is daarvoor van
Fransche zijde geijverd,
doch het verstandige
denkbeeld om het nemen
van conservatoire maat
regelen mogelijk te ma
ken, vond geen doorgang.
Men bepaalde er zich toe
te besluiten, dat de Se
cretaris-Generaal onmid
dellijk, als er van
wapensmokkelarij, die een
onderwerp van bespre
king in den Raad zou
gaan uitmaken, sprake
zal zijn, het betreffende
land verzoeken zal, de
stappen te doen, noodig
om een eventueel later
in te stellen onderzoek
door of namens den
Raad, werkelijk effect te
laten hebben. Het blijft
echter bij een verzoek,
van een bevel is geen
sprake. Stel u voor, hoe
ware dat ook te rijmen
met de toch vooral te
eerbiedigen souvereiniteit
van de leden van den
Bond! In zijn wezen
moge de Volkenbond, wil
hij tenminste wat
beteekenen, wel degelijk
inperking van die souve
reiniteit met zich mee j.': juli T? _
moeten brengen, in de
J.^'J-laatste jaren is er echter
helaas weer een heel sterk
streven ontstaan om als
het u belieft het heilig
domein der
staten-souvereiniteit niet te wiUen betreden. Meer en meer
ziet men met het oog daarop het bordje ..verboden
toegang" uithangen. oi'id
Italiëen Hongarije: Hij ziet niets!"
Is het ook alweer dat vasthouden aan de oude en
voor een deugdelijke rechtsorganisatie tusschen
de volkeren funeste nationale
souvereiniteitsopvatting, die den doorslag geeft bij de door
den Raad al te zeer ontziene gedragslijn van Roe
meniëten opzichte der reeds vroeger in. deze
kolommen behandelde kwestie t.a.v. de
Hongaarsche optanten.
Deze hadden zich gewend tot het gemengd
scheidsgerecht te Parijs, bestaande uit een Hon
gaar, een Roemeen en een Zweed als voorzitter.
ten einde daardoor te laten uitmaken, op welke
vergoeding zij aanspraak hadden op grond van
de door een nieuwe Roemeensche wet tot stand
gebrachte, onteigening van hun goederen in het
Zevenburgsche. dat tegenwoordig tot Roemeni
behoort. De heeren in Boekarest trokken echter
hun arbiter terug, saboteerden de arbitrage, omdat
dit college volgens hen niet bevoegd was in de/.e
aangelegenheid een uitspraak te doen. Volgens het
verdrag van Trianon diende nu feitelijk de
Volkenbondsraad een nieuwen arbiter in plaats van den
teruggetrokken Roemeen te benoemen. Nadat
hemel en aarde bewogen is om dit te voorkomen,
nadat Roemeniëook geweigerd heeft toe te stem
men in een andere samenstelling van het
scheu'sgerecht, waaraan men nl. twee ex-neutralen wilde
toevoegen om dan door het aldus in meerderheid
neutrale college eerst omtrent het
competentievraagstuk te doen beslissen, zou men zoo zeggen,
dat thans dan toch eindelijk de Jiaad het zijne
zou doen om den weg voor een arbitralen uitspraak
to banen. Want duidelijker dan ooit is het geworden
dat men van Hoemeensche zijde gewoonweg ver
tikt zich bij een onpartijdige beslissing neer te
leggen. De slimme Titulescu, die voor den zooveel
sten keer in de salie vitree den degen met den niet
minder uitgeslapen ,,grand oldman" vanHongarije,
met Apponyi kruiste, bleek bereid tot arbitrage,
echter. . . . door iemand van wiens voor zijn land
gunstig oordeel hij van tevoren zeker was. terwijl
bovendien nog als rechtsregels moesten gelden
zekere beginselen, die geheel en al in Roemenië's
kraam te pas kwamen.
Scheidsrechterlijke beslissing best, ,,aber nur
wenn man unsren Willen tut." Daarop komt het
Roemeensche standpunt neer, dat dus geheel en al
past in het kader van hen, die aan eigen
souvereiniteitstriomf boven een xich neerleggen bij een be
slissing van onpartijdigen de voorkeur geven.
Waarlijk, de Volkenboiidsraad heeft, door
leukweg te constateeren, dat hij het nu maar aan
partijen overliet om het met elkaar eens te worden
en door te verklaren dat er voor hem geen optan
tenkwestie meer bestond leve vogel stvuis
zwaar gezondigd tegen datgene wat Gerieve hoog
hoort te houden: het E echt boven eigenrichting.
Maar misschien laat hij zich in de toekomst nog
eens van een beteren kant zien. als Hongarije
terugkomt en «lat zal liet. zoo verzekerde Apponyj.
BRANDBLÜSSCHER
SPANJAARD *C2
FABRIEK ESPANA
UTRECHT