Historisch Archief 1877-1940
No. 2664
DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 23 JUNI 1928
VOOR VROUWEN:
metaal eischt bij zoo'n verkwisting van materiaal
en loon en kracht?
,Heim und Technik"
door Paul Bromberg
i:eii tentoonstelling voor de vrouw te Müncheu
OP een tentoonstelling als deze: ..voor het groote
publiek" is behalve het tentoongestelde ook
het publiek zélf van groot belang. Men wil toch
weten of de opvattingen die er gedemonstreerd
worden ingang vinden, of dus de tentoonstelling
-aan het gestelde doel beantwoordt.
De hoofdschotel van de expositie vormen de
:21 modelwoningen die zonder dak gebouwd zijn.
Men bezichtigt de kamers van een galerij af die over
?de vertrekken heen loopt. Op deze manier tracht
men de beteekenis van den plattegrond voor het
gezinsleven en het huishoudelijk bedrijf duidelijker
:te maken
Wat het publiek ziet
Twee bakvisschen staan op de galerij. Hoe en
'warm hangen ze over de leuning. Drie meter
lager liggen de plafond-looze kamers. Ze zijn het er
?over eens d.at ze geen woning zullen huren voor het
?dak er op zit: 't Zijn nu net daktuinen, inplaats
kamers !"
Een kamer zonder plafond is geen kamer, het is
?een doorsnede, heel interessant voor een zoekende.
maar het blijft voor de massa, wat ook voor de
.massa een doorsnede is van het menschelijk lichaam.
Een kamer zonder plafond toont den zoekende
?duidelijk hoe de indeeling der kamers is. hoe de
meubelen zijn geplaatst, of men er gemakkelijk kan
huizen een gewoon mensch ziet alleen dat 't niet
?leeft en zijn belangstelling gaat niet uit naar doode
dingen.
Stemming blijft afwezig; kleur, belichting, ver
houding, het wezen van een vertrek werd er nog
niet in geschapen. Daarom hadden de bakviss-chen
;gelijk, daarom blijven de woningen slechts een theo
retisch geredeneer, waar het publiek langs loopt.
?onvoldaan, onprettig gestemd, omdat men nieters
ver van alles af moet blijven. Er komt een schilderij
in mijn herinnering waar een bouwmeester door
een engel in zijn eigen kathedraal wordt gevoerd.
ze zweven d.oor de ruimte, ze betasten de ruimte.
ze beleven de luimte. Zóó moet het zijn hier
loopen. de menschen als Sinterklazen over de huizen
heen en wat het meeste opvalt zijn de donkere
;gaten d.er rookkanalen in den schoorsteen.
Een jongen en een meisje staan boven een
comiplex kamers in de woning ..van een geleerde."
Zwarte gordijntjes, grijze verf. zwarte
Thonetstoelen in sappige slingerlijnen, ijzer met riet. Ze
kijken naar de lugubere vertrekken voor een uit
gedroogd wezen die blijkbaar door het cijferen de
zon heeft vergeten. Wel wil men deze idealen, voor
moderne huisinrichting als een wig drijven in het
geestesleven van 't jonge geslacht, maar het gaat
er mee als met spijkers die men in een muur van
steen wil slaan, hoe harder men poogt ze er in te
drijven hoe krommer alleen de spijker wordt. Waar
om niet de voegen opgezocht., die tusscheii de
steenen zitten? daar vindt een spijker gemakkelijk zijn
weg. Waarom niet meer zorg besteed aan de meu
bileering en stoffeering? Dan zou men de voegen
we! vinden. Kr zijn zulke uitstekende gedachten hij
de woning-indeelingen, liet principe om geen ba/.ar
van onze kamers te maken met tallooze prullaria
die we maar meetellen ofschoon niemand er iel s
om geeft, is natuurlijk prachtig: de smaak van
liet publiek wordt er door gezuiverd, maar dan
moet er iets voor in de plaats worden gegeven.
Wegnemen alleen helpt niet. De woningen moesten
met fijne, goed gekozen voorwerpen aangekleed
zijn Dass ist Sache der Bewohner" /.eggen de
architecten schouderophalend, ..uns interessiert
bloss der (irundriss". Maar het publiek interes
seert zich niet voor een ..(irundriss" en vindt
daarom heelemaal niets. Zoo blijft het ver van de
nieuwe strooming die, menschelijker opgediend.
stellig groote sympathie zou vinden en heilzaam
op d.i' smaak der massa zou kunnen werken.
Wat heeft het publiek te maken met die bevlie
ging van sommige architecten voor stalen meubels?
liet publiek volgt hun gedachtengang niet. die be
gint bij machinale genormaliseerde vervaardiging.
eenige buitelingen maakt over technische proble
men en tenslotte neerkomt op metaal omdat het er
zoo echt machinaal gemaakt uitziet, zoo heel anders
dan hout hout ijroeit maar onmogelijk ouder
wet sch principe dat groeien metaal wordt
i/ei/oten, dat is modern, liet publiek volgt
diegedachtencircustoeren niet, maar ziet snijkamer-meubels en
krijgt koude griezels. In de hal vóór de operatie
kamer staat een rieten fauteuil met achterover
huivenden rug van wel veertig centimeter. Deconstruc
tie is zwak en dient alleen voor de poes die er onder
kan schuilen. Hoe past de ,,nieuwe zakelijkheid"
die uit (verkeerd begrepen) zuinigheid.soverwegir'g
Een boer uit Schwabingen, in vol ornaat. Hij is
nogal omvangrijk uitgegroeid, door de gezonde om
geving, beweging en voedsel. Ik zie hoe zijn oogen
het oppervh k meten van de woonkamer beneden
een creatie van een architect uit regenz hij
past er zijn eigen omvang op af en komt tot weinig
bemoedigende inzichten wat de bewegingsvrijheid
in deze id.eaal-flat betreft. Hreede stoelen er
kunnen maar een paar om d,e tafel staan ze zijn
te breed voor n persoon en te smal als two-seater.
Hij draagt volgens 's lands wijs een knie
broekje en alleen een kousfragment om de kuit.
't Is een mensch van de praktijk, zonder knobbel
voor theorie, dus daalt hij van de galerij at en stapt,
doelbewust als een mensch die een scherp omlijnde
taak heeft te vervullen, over de kamerafsluiting
heen, gaat op een anderhalf persoons stoel zitten
en schuift zich met gepast wantrouwen naar de
richting van d.e tafel, want het tafelblad is dik als een
sigarenkistje van honderd, stuks en heeft scherpe
kanten. Onmogelijk d,e bloote knie er onder te
krijgen zonder het solide knievleesch te beschadi
gen. Dan weet de Schwabing genoeg; onder stil
protest verlaat hij de hal met de woningen waar
je niet eens aan tafel kan zitten.
Kr is ongetwijfeld ook in de hal met de
woningen veel te zien wat de moeite waard is,
maar 't is in hoofdzaak een theore tische de
monstratie waarvan de groote beteekenis niet
tot het publiek doordringt. Een woning als
van architect Klein is wat ruimte-indeeling betref t
niet te verbeteren. In een kleine woning tracht men
de gang (die verloren woonruimte is) tot minimum
afmeting te beperken. Veelal heeft dit tot gevolg
dat sommige vertrekken op de gang uitkomen en
slechts te bereiken zijn door een ander vertrek
een nadeel omdat dit de practische boteekenis van
y.oo'n kamer als zelfstandig te gebruiken vertrek
vermindert. In de woning van architect Klein is
slechts n gangetje en niettegenstaande dezen
economischen bouw, monden alle vertrekken hierop uit.
Een typisch voorbeeld van nonchalante meubi
leering zien we in d.e woning van den Weenschen
architect Frank: een woning waarvan het ideale
door vele bezoekers zou zijn begrepen als de meu
bels maar niet hadden bestaan uit café-stoelen
waaraan even een raar verfje is gegeven en voor de
stoffeering maar geen te hooi en te gras bijén
geraapte lappen waren gebruikt. Kr zijn ook wo
ningen die met smaak en plezier zijn ingericht, maar
dan zat er een meubelfirma achter, die (Ie taak van
den architect had overgenomen. Hoeveel meei'liefde
lag in de aankieeding en meubileeririg van ,,de
kleine wereld" (een ideale kinderbewaarplaats
waarvan de meubels werd.en. ontworpen dooi' archi
tect M. Kronenbitter uit Müuehen). De meubelen
zijn ook eenvoudig en zakelijk maar tofii. met
vormbezieling. De kinderen waren er be/.ig eu gingen
op in hun spel en hun. werk; in de bibliotheek zaten
groepjes te lezen, aan de werkbanken stonden, ze te
knutselen en in den tuin knoeiden ze naai- hartelust
in het Weit er. 10 r kwi'.m eeii. onderwijzer, met rugzak
behangen, tusschen d.e ver uitstaande boord.punten
wipte een baardje ge.noegelijk heen en weer. Hij
genoot, hij was dankbaar voor den weerklank d.ien
zijn ..(iemüt" eindelijk had, gevonden op de ten
toonstelling en. toen hij in de muziekkamer een
harmonium ontdekte gaf hij vol gas met de pe
dalen.
De kindertjes liepen samen. ..Wie speelt daar
schoolliedjes?" Kil toen ze voor het harmonium een
rugzak zagen, die enthousiast heen en Weer bewoog,
zetten Inm onbevangen kinderstemmetjes het be
kende wijsje in.
't Was een groot feest ??en 't stond niet eens in
't ofl'ieieele programma.
Müncheii, l ~> Juni 192S.
Wie YOGHURT van
OUD-BUSSEM
eet, wordt oud, maar blijft jong.
KERKSTRAAT 67 _ TELEFOON 37344