P)e Groene Amsterdammer fec_/WêekbIad voor- Nederland Sitids meer dan vijftig j&&r a.an de apita der weekbladen . . . ." ONDER HOOFDREDACTIE VAN G. W. KERNRAMP Redacteuren: H. BRUGMANS, M. KANN EN TOP NAEFF Secretaris der Redactie: C. F. VAN DAM KEIZERSGRACHT 3 3 3 Uit.: N.V. DE GROENE AMSTERDAMMER AMSTERDAM. C. Dun, tóch ijzersterk OPGERICHT IN 1877 No. 2665 ZATERDAG 30 JUNI 1938 Het Trojaansche paard van het Westen door Dr. Hendrik Willem van Loon Kuropa eii Amerika HET was een Duitsche boot en wij waren een dag in zet-. De mannelijke passagiers van deze Arke Noachs hadden zich juist de haren laten scheren (of knippen: het was moeilijk. dat uit te maken) -/.oodat zij er uitzagen alsof zij juist een week te voren uit het spinhuis ontslagen waren. Zij verklaarden dat deze tonsuur een nood wendigheid was voor alle lieden die naar de Vrije Republiek trokken. Want Amerika (zooals de heele wereld toch zeker wist) was een land waar men slechts met de praktische zijde der dingen rekende en waar men geen minuut verliezen mocht. wilde men niet opvallen als een lanterfanter en luiaard. Daarom hadden zij zich dusdanig laten toetakelen, want nu behoefden zij minstens zes maanden lang niet meer naar een barbier te gaan en zij waren er zeker van dat de Amerikanen deze offerande op het altaar der Efficiency op hoogen prijs zouden stellen. Daarop verdwenen zij in hunne kajuiten en kwamen terug met petten, waarop men lezen kon dat de bezitters ervan lid waren van de Starnberger /.cil-vereeniging en van de ?Spreewalder roei-club. I >at had ook weer een diepere beteekenis. De Amerikanen, zoo werd mij uitgelegd. wisten dat' men in het moderne zakenleven een. stalen zenuwstelsel noodig had om het hoofd te kunnen bieden aan alle concurrentie. Kwam men nu in Amerika aan en verkondigde men onmiddel lijk» dat men ook sport ..dreef", dan was men y.eker van een hartelijk welkom. Anders werd men wellicht voor schilders o,f kunstenaars aangezien en voor dergelijke tijd verkwisters was er in do groote Republiek geen plaats. Nadat zij zich aldus hadden uitgedoscht. lieten deze vroede lieden zich neer in vele ongemakkelijke. gemakkelijke stoelen, snauwden de stewards af wanneer het bier niet op de juiste temperatuur geserveerd werd en verdiepten zich negen dagen lang in dikke boeken waarin de weldaden van Henry Ford en wijlen den heer Taylor (van het bekende systeem) on van wijlen Andrew Carnegie (van het fraaie vredes-paleis) zoo nauwkeurig werden beschreven dat men, indien men maar hard genoeg werkte, misschien wel een tipje van den sluier zou kunnen oplichten, waaronder de geheime formules van Henricus Magnus tot nu toe verbor gen hadden gelegen. * * * Maar ziet. wat gebeurde er. toen men eindelijk in de stad van den IIoogEdelGestrengen Heer Petrus Stuyvesant aangekomen was:1 In plaats van met vreugde te worden ontvangen, werd meri als een soort ongevaarlijke gekken beschouwd. als menschen zoo volkomen van hun verstand beroofd, dat zij louter uit liefhebberij naar Detroit trokken en niet omdat zij er- nu bepaald iets te maken hadden. In stede van hel welkom, dat wel eer den kruisvaarders wachtte als zij na jaren lang zwerven eindelijk voor de heilige muren van Jerusalem stonden, zag men allerwegen een onver schillig schouderophalen en hoorde men dikwerf een kwalijk verholen gelach, alsof iemand zoo juist aangekondigd had dat hij zijn zomer-vacantie. in Dokkum wilde gaan doorbrengen. Maar het ergste kwam den daaropvolgenden Maandag, toen hetzelfde schip dat de Europeesche pelgrims naar het Westen had gebracht, zich gereed maakte naar het Oosten terug te keeren en toen het tot den nok gevuld raakte met onderdanen va.n den Grooteii Witten Vader die als kinderen zoo blij waren dat zij voor eenigen tijd het stof van het Paradijs. Amerika genaamd, van hunne voeten mochten vegen en dat zij voor een korte pooze naar een ander deel van de wereld mochten trekken, waar het geboorte-cijfer van kinderen toch nog altijd iets hooger was da.n het geboorte-cijfer van Eordwagentjes. Of om hetzelfde in minder bloemrijke taal nog eens te herhalen: terwijl Europa zich sedert vele jaren de oogen blind tuurt op de vermeende voortreffelijkheden van de Amerikaansche kuituur. is het denkende gedeelte van Amerika (en dat gedeelte bestaat, het bestaat werkelijk) er sedert even vele jaren van overtuigd dat men in de (iroote Republiek op den verkeerden weg is en dat men. als men niet oppast, zeer spoedig het punt zal bereiken waar de meiisch ophoudt een meiisch te zijn en een Robot wordt. Xiet dat men zon ontkennen dat de moderne technische wetenschappen veel gedaan hebben om het lol van Homo Stultus een voel dragelijker avontuur te maken, (ieens'/.ins. Men stelt de machi ne op prijs en wenscht niet terug te keeren tot de dagen van den tredmolen en de olie-lamp. Maar men ontkent dat de machine het begin en einde is aller dingen en wacht er zich voor de groote industrieele leiders tot Ersatz-Heihgen te promoveeren. Men schen als Ford en Kdison en Carnegie hebben en hadden zonder eonigen twijfel hun nut. Hetzelfde kan en kon men echter zeggen van trouwe dienaren van den (iemeeiite-Keiiügings-Dienst. Maai' waar om, xoo begon, men zich in Amerika moor on meer af te vragen, zou men hun daarom toestaan zich als voortrekkers van een nieuwe beschaving te beschouwen en hun eigen opvatting op te dringen aan een publiek dat er niet van gediend waslj Laat men mij nu niet verkeerd begrijpen. Kr is in het groote Amerika buitengewoon voel te loeren voor allen, die. zich de moeite getroosten eens over den Atlantisclien waterplas te trokken. ik spreek nu niet over de polyglotte achterbuurten, die thans drie vierden van alle steden tot miniatuurPolentjes on -lerlandjes en -Sicilietjes gemaakt hebben. Ik spreek over de oudere ingezetenen, de afstammelingen van die stoere aartsvaders die in de voorhistorische dagen van de zeventiende on achttiende eeuw met heel hun bezit op lutn rug de wildernis intogen en in minder dan geen tijd een woestenij in een vruchtbaar akkerland deden veranderen. Maar juist do jongere generatie van die oude generatie is in open. rebellie tegen do meodoogenlooze en ziellooze tyrannie van hen die dat Land van Belofte tot óno groote en eentonige werkplaats willen, degradeeren. waar de meiisch even voel /.al tellen als een mier of een. wesp, en waar de persoonlijkheid bijna nog minder zal worden gerespecteerd dan dat reeds nu het geval is in het liefelijke gemeenbest van wijlen Letiin. Met den moed der vertwijfeling hoeft deze jongere generatie den oorlog verklaard aan een beschaving die weliswaar den naam draagt van ..Amorikaansch". maar die geen enkelen trek moei1 gemeen heeft mot den staat die zich weerspiegelt in de ..Artikelen van de Constitutie", die de wereld zouden doen zien wat werkelijke geestelijke en okonomische vrijheid, in de handen van geestelijk on ekonomisch vrije menschen. kon bet eekenen. De/.e jongere generatie vecht niet met bommen. /ij gebruikt andere wapenen, die echter op den DE GROENE AMSTERDAMMER P r ij s per jaargang ? 10.?bij vooruitbetaling. Per No. 25 Cent Advertentiën ?0.75 per regel. Postgiro 72880, Getn.-Oiro G 1000. INHOUD: l. Dr. H. W. van Loon, Het Trojaansche paard van hel Westen 2. Mr. H. Giltay, Albert Schweitzer H Middendorp, Boekbespreking. 3. Aanteekeningen joh. Braakensiek, Het voor stel van Kellog. 4. Mr. R. H. Dijkstra, Wet op de naamlooze ven nootschappen 5 Spreekzaai A. Plasschaert en Mr. M. F. Hennus, Schilderkunst L. J. Jordaan, Duitsclie kabinetsgymnastiek. 6. Dr R. Feenstia. Tikblaadjes. 7. Dr. Jac. P. Thijsse, Oceaanvlnchten Mr. Frans Coenen, Kroniek. 9. Elis. M. Rogge, Voor Vrouwen. 10. Dr. Annie Posthumes, Noorsche letteren. 11. Jan Voskuil, Kunstnijverheid op de Nenijto. 12. H. Middendorp, Nieuwe uitgaven. 13 .!. Oderwald, Hospitaal-kerkschip ,.De Hoop" 15. C A. Klaasse, Suiker Jantje's Kladschrift. 16. L. J. Jmdaan, Bioscopy C K-, Beursspiegel. 17. Alida Zevenboom's Croquante croquetjes Charivarius. Geschiedenis des Vaderlands. 18. Melis Stoke, Een merkwaardig man: Een pre statie aan de Noordpool. 19. Dr. W. van Bemmelen, Het hemelsche «/as. 20. Cel 2, Telefoon Charivarius, Charivaria. Omslag: Spelproblemcn. Bijvoegsel: Joh. Braakensiek, Stahilisalie van den franc. sfezds Bonbons VINGERS £el~ op den naam duur nog gevaarlijker zijn. /ij schrijft (on schrijft /.oor rake dingen). Zij toekont. 7,i.j componeert. Op elk gebied van den menschelijkeu geest stelt zij zich tot taak langzamerhand ook do meerder heid van het volk voor hot idee te winnen dat oen alleen-heerschappij van. onbezielde ..Dingen" teil slotto slechts tot n einde kan \oeren: onverschil ligheid, stagnatie on don dood. Ik begon dit vriendelijke se.rmoontje op Duitscheii bodem. Ik eiridiu' liet op llollandsch papier. En ik eindig hol met een enkel woord van waarschu wing. Kr g.'beuren daar in dat verre en vreemde land op allerlei intellektueel on litterair en weten schappelijk en muzikaal ori artistiek gebied buiten gewoon interessante dingen. Daarvan schijnt men in Europa niets te hebben bemerkt of. als men het al eens bemerkt hoeft, dan heeft men liet over hot hoof il gezien om de volle aandacht te wijden aan .\merikaanscho toestanden, die de denkende ge meente van Amerika reeds twintig jaar geleden begon te wegen en sedert oen half dozijn jaren, als voel te licht bevonden, over boord heeft geworpen. (iaat de vrijwillige Amerikaniseering van Kuropa op dezelfde wi.jze dooi' als thans, dan zal Europa op een goeden dag ontwaken en bemerken dat wat uiterlijk op oen onschuldig Eordje geleek. in werkelijkheid oen modern Paard van Troje was, waaraan men zelf onverbiddelijk te gronde zal gaan. tenzij men het diertje nog tijdig voor kachelhout gebruikt. Wie ooren heeft orn te hooren. die. hoore. want hot lieve beestje staat al reeds met zijn voorpootjesr midden in de oude wereld. En wat nog veel erger is: de schaduw ervan werpt zich reeds dreigend over de lage landen, die in officieelo bescheiden aangeduid worden ais Hot Koninkrijk der Nederlanden.