16 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 30 JUNI 1928 No. 2665 Een extra-variéténummer L.J1 Dagover bij Tuschinsky EHALVE een Hawaiïan-duo en een paar Indiaansche koorddansers kre gen we bij Tuschinsky deze week een extra-nummer: Huldiging en causerie van de Nederlandsche filmkunstenares Lil Dagover. Naar mijn smaak was dit huldigingsnummer ongetwijfeld aardiger en amusanter ______ dan do Hawaiïan-jammer, hoewel gedecideerd mindsr dan de kleur rijke, knappe prestatie van de Amerikaansche acro baten. Maar dit tusschen haakjes ik verklaar mij te dezer zake volkomen onbevoegd en laat een goed gefundeerd, deskundig oordeel gaarne over aan mijn. collega's van de dagbladpers. Intusschen heeft de zaak ook een filmischen kant van voldoende belang, om het komkommer-zwijgen een oogenblik te verbreken. Hier wordt voor den derden keer in korten tijd de Nederlandsche film kunst" in het geding gebracht en het schijnt mij niet geheel overbodig omtrent deze welluidende, maar ietwat eufemistische benaming met ons ge weten in het reine te blijven. De beide vorige ge legenheden betrof het de Nederlandsche film kunstenaressen" Lien Deyers en ruus van Aalten. De Internationale Tentoonstelling op Filmgebied in den Haag was op den, voor een serieus bedoelde onderneming, eenigszins zonderlingen inval ge komen de jeugdige Ufa-sterren aan het vaderlands lievende publiek voor te stellen, om van hun cirieastische inzichten kond te doen. Het was een beetje belachelijk en een beetje pijnlijk deze onschuldige kinderen, wier aardige prof ieltjes en goedgevormde beenen in de requisietenkamer van een Duitschen regisseur zijn opgenomen, naar voren te zien schui ven als de pionniers eener jonge Hollandsche film kunst. En het was ook een beetje compromittant immers het is heelemaal niet prettig voor de bona fide-belangstellenden, dergelijke onnoozelheden als ernstige propaganda te zien doodverven. Maar overigens liep het nogal los: de vertooning was te absurd en behalve een paar interviewende journalisten vloog niemand er in. Met de zaak' Dagover echter staat hot eenigszins anders. Lil Dagover is niet de eerste de beste. Haar naam is verbonden aan de glansperiode der Duitsche productie: in Caligari" en ,,Der müde Tod" ver vulde zij op intelligente wijze de vrouwelijke hoofd rol. Dit zijn belangrijke antecedenten, die haar figuur legendair gemaakt hebben en aan de misleidende voorstelling, als zouden wij hier tegenover een film kunstenares en nog wel een Nederlandsche ? staan, meer dan een schijn van waarheid verleenen. En nog eens, voor de zooveelste maal, dit ma<j niet zijn, terwille van de filmkunst, die wordende is. Om te beginnen laat ons voorzich tig zijn met het toekennen van den kunstenaars naam. Heeds voor jaren (?Pilm-fétichisme" Gr. Amst.", Sept. 1024) is te dezer plaatse den strijd begonnen tegen don kinderachtigen heroworship der massa, die het creatuur voor den schepper den falrn-acteur voor den cineast aan ziet. Een strijd, die nog altijd voortduurt en tot steeds scherper conflicten leidt, daar de moderne; film zich vrijwel geheel van de centrale helden"figuur afwendt, terwijl het groote publiek hardnek kig aan den cultus van zijn geschminckte en gegri meerde lievelingen vasthoudt. Ik heb bij de be spreking van ,,Vader" (The way of all flesh) uitvoerg aangetoond, hoe zelfs een groot reproduceerend talent als Emil Janrdngs, zonder den scheppenden, levenwekkenden adem van den cineast, op den duur verstart in den clich vorm in het doode tooneelpathos. Wij hebben VAM HELLES TABAK het honderdmaal gezien: het grootste ongeluk voor den filmspeler is succes! Het leidt onvermijdelijk en onveranderlijk tot zelfoverschatting en onafhankelijkheidsbevliegingen. De acteur wordt star" hij bepaalt zijn eigen rollen verlegt het zwaar tepunt van het film werk naar zijn centraliseerende persoonlijkheid verzwakt, verveelt en.... ver ongelukt. Op die wijze zijn in het zonderlinge film wereldje, waar alles zoo pathologisch snel groeit en verwelkt, heel wat reputaties ontstaan en ver dwenen. Groote en minder groote: een Jannings, een Pola Negri en een Swanson naast een Paul Richter, een Harry Liedtke en een Lya de l'utti. Want het ongeluk wil, dat de mindere goden, als het maar even kan, het voorbeeld der eerste-plans volgen en op hun beurt een gooi doen naar het on afhankelijke kunstenaarschap. De zonderlingste misvattingen en de malste resultaten zijn daarvan het gevolg. Wij zien aldus een intelligent en bruik baar sujet als Paul Pachter, de prachtige Siegfried" uit Nibelungen," plotseling in eigen" films terugzinken tot het niveau van een middelmatig acteur. Wij zien de onvergetelijke verleidster uit Variété" in speciale Lya de Putti-füms dalen tot het peil van een perverse, coquetteerende deerne. Zoodra al deze lieden zich aan den biologeerenden invloed van den cineast onttrekken is het einde daar en zakken zij ineen, als marionnetton, door de hand van den meester losgelaten. Ook met Lil Dagover schijnt zich hetzelfde te herhalen. Na door Itobert Wiene en Eritz Lang met succes te zijn aangewend in hun werk, acht zij zich blijkbaar belangrijk genoeg- om zichzelf als middel punt te durven opwerpen. Kn ziedaar een film als De dame zonder sluier", waarin het charmante werktuig" haar star-avontuur met een vroegtijdigen artistieken dood moet bekoopen en hot treft wel bijzonder ongelukkig, dat zij zich juist met deze film laat huldigen. Natuurlijk zijn zulke huldigings-grapjes heele maal niet erg, mits wij ze nemen voor wat ze zijn: extra variéténummers. Kchtet' in een geval als met Mevr. Dagover is het zeker niet overbodig nadruk kelijk te constateeren, dat zij hoezeer een be vallig vrouwtje noch een kunstenares", noch een Nederlandsche" is. Zulks niet uit pure nurksheid, maar terwille van de lieve, nuch tere waarheid, die bij de appreciaties in de film wereld toe al zoo in het gedrang raakt. Bovendien komt daar nog iets bij. In het afgeloopen jaar is hier zonder veel ophef werk vertoond van jonge Nederlanders, die van hun taal nog wat meer wisten dan Koeten af end" ! en van het filmhandwerk nog iets ander?, dan schniineken. en flauwvallen. Een deel van de pers, dat in allen ernst den analfabetischen hoogspriiiger Albertini naar zijn inzichten op filmgcbied ging vragen en van de Filmtontoonstelling de filosofie der winkeljuffrou wen verspreidde, zweef/ dit ernstige en veelszins knappe werk dood l Toen er sprake was van een waar achtige poging tot het scheppen van waarachtige kunst, door waarachtige Nederlanders waren de heeren niet thuis nu een pseudo-kunstenares van een uiterst problematiek Nederlanderschap een causerie" van zeventien woorden brabbelt, moet er een feuilleton van in de krant. Ziedaar een zonder linge opvatting van het begrip Nederlandsche filmkunst", die lichtelijk onduldbaar is en door het groote publiek maar al te gretig wordt over genomen. Enfin men kan zich blijkbaar te hoog achten voor den bescheiden marionetten-vertooiier on nochtans den heer Jan Klaassen met gratie de houten hand kussen. . . . Waarvan hierbij akte '. Bezoekt de Holland* Badplaatsen, In het voorseizoen tot 15 Juli zeer verminderd tarief. ZAND VOORT: HOTEL D'ORANGE en HOTEL DHIEHUIZEN" WIJK AAN ZEE: BADHOTEL en ZEE-DEPENDANCE. BEURSSPIEGEL Donderdag 28 Juni TEGEN het einde van de hier besproken weekperiode vond aan alle internationale beurzon van eenige beteekenis een koersherstel vrijwel ovei de gohcele linie plaats. Zulks nadit in de laatste drie, vier weken de meeste fondsen min of moor aanzienlijke verliezen hadden te registreeren. Of intusschen de betere beurstendens zal aan houden is een vraag, die door velen nog stei-.'i be twijfeld wordt. Wel heeft een zekere saneering reeds plaats gevonden, men bezie slechts de koersreductie van verschillende Hollandsche aandeelen, als kunst zijde-waarden en andere specifieke conjunctuur fondsen, maar de opinie dat hetzij nog in den. zomer, hetzij togen het najaar, do klassieke periode voor flauwe beurskoersen, het koerspoil nog eens besnoeid zal worden, wordt door velen aangehangen. Vooralsnog maken de verhoudingen op de NewYorksche geldmarkt, welke toch nog steeds een niet te onderschatten factor in de internationale tendens beteekent, een niet al te gunstigen indruk. In elk geval zorgen als tegenwicht voor dit minder gunstige moment enkele feiten voor wat- afwisse ling. Zoo verhoogde do Anaconda ('opper haar kwartaalsdividoml, terwijl de berichten uit de automo bielindustrie bijzonder bullish luiden. * * * Wat, te Parijs na het perfect worden van dr wettelijke stabilisatie voornamelijk is opgevallen, is do flauwe stemming voor obligatiën. Te ver wonderen behoeft dit niet. Ten eerste heeft op de beurs het verwezenlijken van een lang gekoesterd en in het koerspeil dus verdisconteerde ver wachting dikwijls een reactiomxair effect. M;uubovendien, mag worden aangenomen dat nou steeds een zeker contingent buitenlandsclie speculanten op re valorisatie van den franc heeft gehoopt, /ij onderhielden met het oog daarop een voorraad rYansche deviezen, on om deze zooveel mogelijk rentegevend te maken hadden zij dien belegd in obligatiën. Nu de hoop op revalorisatie definitie!' den kop is ingedrukt, worden die posities goliqiiir deord. hetgeen verkoopen van obligatiën. mot zich brengt. Dat ook de aandeoleribours flauw was. is een gevolg van de algemeene zwakke internationale beurshouding. Af te wachten valt thans of /.ij. i',i< van de stabilisatie nog een verhooging van. hot koerspoil verwachten gelijk zullen krijgen. Het w*l mij voorkomen dat op het huidige niveau nog maai zeer weinig .Fransche aandceloii aantrekkelijk zijn. en dat, indien er al een koersbeweging gemotiveerd zou zijn, dit eerder een neerwaarts gerichte is. \Vat niet wil zeggen, dat alvorens die zal intreden het publiek do koersen, niet nog wat zal opdrijven. * * * ? Aan de locale beurs was de stemming vooi Koninklijke zeer willig. Op do inmiddels gehouden jaarvergadering dor Shell Transport, do Konink lijke zustermaatschappij, is gebleken dat do presi dent dier instelling den toestand van de olieiiulust ric inderdaad gunstig inziet. In meel' onomwonden termen dan Sir lleiiry ter jaarvergadering van zijn maatschappij deed, heeft do Shell-presideiit zich in dien. zin uitgelaten. Trouwens zou do Koninklijki met oen emissie-aankondiging komen, wanneer zij niet het tijdstip daarvoor thans gunstig gekozen achtte ? DIT Greatest Artista MERK Pinest Recordlng IS EEN WAARBORG VOOR ONOVER TROFFEN REPRODUCTIE EN ONGEËVENAARDE AFWERKING. N.V. DUTCH GRAMOPHONE COMPANY. AMSTERD. VEERK<VDE 22A DEN HAAGInt. Muziek tentoonstelling Genève 1927 Hoogste onderscheiding