^^^Hf^^^k. .^^""^^ ^^^B. T)e Groene ^Amsterdammer dbc^/Wcekblad voor Nederland Sinds meer dan vijftig jaar aazz de spits der ?weekbladen . . . ." ONDER HOOFDREDACTIE VAN G. W. KERNRAMP Redacteuren: H. BRUGMANS, M. KANN EN TOP NAEFF Secretaris der Redactie: C. F. VAN DAM KEIZERSGRACHT 333 Uit.: N.V. DE GROENE AMSTERDAMMER AMSTERDAM. C. Soliditeit ongeëvenaard 'OPGERICHT IN 1877 No. 2668 ZATERDAG 21 JULI 1928 Het Poolonderzoek met luchtvaartuigen door Dr. H. G. Gannegieter Adjunct-Directeur bij het Meteorelogisch Instituut De Bilt MET spanning werd tot 14 dezer eiken morgen en avond de courant opengeslagen om te ?.zien of er eenig nieuws wa^ omtrent de groep Italianen, die op dendagvoor Pinksteren strandden in de ijswoestijn der Poolzee en wier bedding :zoo oneindige moeite koste en het verlies van kostbare en niet ta vervangen menschenlevens heeft gevraagd. Het is begrijpelijk, dat men zich na alles wat aich sinds midden Mei in het hooge Noorden heeft ? afgespeeld de vraag stelt, welk doel beoogde de ?expeditie naar het Poolgebied door Mobile en de ?zijnen ondernomen? En was het luchtschip Italia en zijn bemanning ia staat de exploratie der Poolstreken op bevredigende wijze tot een goed einde te brengen? Ook is het begrijpelijk dat men ?zich afvraagt is in de Poolstreken zooveel belang rijks te exploreeren en is het lucht vaartuig in het ?algemeen het geschikste hulpmiddel daartoe? De Poolstreken zijn nog grootendeels witte vlekken op de kaai't. Na een maand enlangen slede tocht werd de Noordpool in het jaar 1919 betreden ?door 5 paar menschenvoeten, n.l. door Peary en de 4 hem vergezellende eskimo's. In Mei van het .jaar 1926 zagen Byrd en Bennett uit hun 'vliegtuig neer op hot mathematisch punt waar ?de aardas hot aardoppervlak snijdt; twee dagen later lieten Amundsen en Nobilo op de groote ijsvelden die op do Noordpool ronddrijven, de JNoorsche, Italiaansche en Amcrikaansche vlaggen vallen. Toen Scott en zijn gezellen na hun wekenlangen moeizamen tocht over gletschers en hoogplateau's de Zuidpool bereikten vonden ze aldaar ??de Noorsche vlag, twee maanden te voren aldaar geheschen door Amundsen en de zijnen. Van deze -5 expeditie's waren de eerste en de laatste twee .maandenlang buiten contact met de bewoonde wereld. Langer dan een jaar hadden de onder nemers ge%n aanraking met de maatschappij ?en eerst na maanden vernam men hun succes of *Uep tragisch echec. De expedities met de lucht"vaartuigen duurden evenzoovele uren als de ^anderen maanden. Op het moment zelve dat de -onderzoekers het begeerde doel onder zich zagen "werd de juichkreet van hun succes door de ether;golven naar de bewoonde wereld overgebracht en nog vóór ze terug waren op hun basis bereikten liun reeds de gelukwenschen van vrienden en landgenooten. Men moet zich echter ook de vraag stellen, ?wat brachten de stoutmoedige poolvaarders mee terug van hun gevaarvolle tochten ? Peary bracht het bericht mede, dat zich van de kusten van Groenland tot de Noordpool slechts een uit gebreide zee bevindt bedekt met dicht pakijs. Amundsen en Scott brachten berichten omtrent ?de gesteldheid van gedeelten van het binnen land van het Antarktisch Continent. De mislukte vlietgocht van Amundsen, de vliegtocht van Byrd eu de reis van de Norge een jaar later bevestigden de onderstelling, dat ook op den weg van Spitsbergen naar de Noordpool geen land aanwezig is; het onderstelde land tusschon de Noordpool en Alaska werd niet gezien. Van grooter belang echter bij de drie pogingen om door de lucht de Noord pool te bereiken of te traverseeren is, afgezien van )bet al of niet bereiken van het doel, de ervaring, die werd opgedaan over de wijze van exploreeren van een tot nu toe bijna geheel onbekend gebit-d der aarde met de moderne middelen van verkeer, * * * Het Poolprobleem, het onderzoek der Pool streken, kan op tweeërlei wijze worden opgevat. Men kan zich ten doel stellen het bereiken van een. der Polen zelve, een meer of min sportief doel, waarin althans het sportieve element de grootste rol .speelt, waarin Peary en Amundsen slaagden na de ontberingen van de lange tochten met Jiondensledon, waarbij Hhackelton faalde en Scott en zijn gezellen (..p den terugweg na het bereiken van liet doel het leven lieten. Hiernaast staan de diverse expeditie's, die langen tijd op vaste basisstations in de Poolstrekcn verbleven met een vast omlijnd werkprogram en voorzien va.ii alle instrumenten en hulpmiddelen om liuii workprogram op de beste wij/e ten. einde te brengen. De expeditie's. die in het internationale Pool jaar 1881 Werden uitgezonden door verschillende Staten, waaraan van Nederlandsche zijde werd deelge nomen door een expeditie onder leiding van dr. Maurits Snellen, brachten, een schat, van waar nemingen mede. die eerst veel later konden worden. gepubliceerd; in ons land wordtin de waarne mingen der Nedorlaudsche expeditie bewerkt door dr. Ekama. In latere jaren volbracht Nordenskjöld de N.W.-lijko doorvaart met de Kram en verbleef het Poolschip Maud jaren lang in do Poolzee. In het begin dezer eeuw werd van verschil lende zijden het /luidpoolcontinent geëxploreerd. Drie dezer Zuidpool-oxpeditie's hadden een tocht naar de Pool op hun werkprogram. Slechts de aller beste mannen op wetenschappelijk gebied kregen. gelegenheid deze expeditie's mede te maken, /ij verbleven op de basispunten, om aldaar hun waar nemingen te cloen, waarvan de bewerking slot' leverde voor standaardwerken, die alleen in handen van. vakgeiiooten komen en niet audei'S dan door hen geraadpleegd plegen te worden. Deze expeditio's. groot opgezet, aangevoerd door zaakkundige leiders en uitgerust met alle hulp middelen voor wetenschappelijk onderzoek brach ten resultaten mee naai' huis, en konden hun geheele of een doel van hun werkprogram volgens den opzet volvoeren. '/,\j leverden ons de kennis van de klimatologio en omtrent meteorologische toestanden in de Poolstreken, zij verrichten mag netische waarnemingen, brachten geologische en biologische verzamelingen mee en leverden bij dragen tot de oceanografie der Poolzeeën. Aldus werd een tipje opgelicht van den. sluier, die de geheimen dei' sneeuw- en ijswercld binnen de Poolcirkels bedekt. Steeds meer wordt bekend omtrent de toestanden aldaar, nu in de laatste jaren enkele vaste stations gevestigd werden, voor regelmatige meteorologische en magnetische waar nemingen, die door middel van draadlooze tele grafie 4 maal daags naar de bewoonde wereld worden overgeseind, en in de dagelijksche weer kaarten worden ingevuld. Hot werk der mannen, die zich voor jaren naar de eenzame stations in de onherbergzame Poolgebicden begeven om hun dienst te doen op Jan Mayen, Beereneiland, Nova Zembla on de 5 waarnemingsstations op Groen land, stations, die eens per jaar bezocht worden door het aflossingsschip, wanneer althans de ijsDe beschaafde smaak Vraagt: Bonbons R/NGER5 Let op den naam De inhoud staat op pag« 20 toestanden dit toelaten, dwingt werkelijk grooten eerbied al'. Het is hier niet de plaats beschouwingen te wijden aan het soort van werk dat regelmatig op deze stations wordt verricht. Voor de meteoro logie is dit net vari waarriemingsposten van groot belang; steeds wordt er aangedrongen op comple teering ervan door vestiging van nieuwe posten in Labrador. Alaska en langs de kust van Siberië. Toezeggingen hiertoe Werden gedaan op de laatste meteorologen-vergadering in de eerste dagen van .funi te Londen dooi' Canada en Kusland. In liet Xuidpoolgebied ontbreken de vaste waarnemiiigsstations alsnog geheel. Naast het meteorologisch en magnetisch onder zoek dor Poolgobieden is uitbreiding dor kennis omtrent do geografie, geologie on oceanografie gewonscht. Nog steeds beslaan onderstellingen omtrent groote landg'ebieden of uitgebreide eilan dengroepen in do zeeën, van het Noordpoolgebied. Sporadisch worden hier en daar lodingeu en dieptt bepalingen in de l'oolzeo verricht. 'Kr is echt er geen sprake van systematisch verricht oeoanografisch onderzoek der No:>rilpoolzeeën dat aansluit aan het beter bekende Noordelijk deel van tien Atlantisohen Oceaan. Van het Aiitarkisch continent is praetisch nog niets bekend en is zelfs de kustlijn nog niet vastgesteld. Drie jaar geleden deed het luchtvaa.rtuig zijn intrede, in de Poolstrokoii. Do eerste poging om de Pool door de lucht te bereiken faalde. Amundsen en zijn tocht genoot en bracht 071 er hot loven at' doch n vliegtuig ging verloren. Byrd slaagde in zijn poging om over de Noordpool te vliegen. Do traverseer!tig van. de Pouly.ee over de. Noordpool van Spitsborgon naar Alaska mot hot lucht schip Norge slaagde eveneens. De tweede; pop'itig tot exploratie van tle Poolst roken met het luchtschip Italia leidde tot do catastrophe, die ons thans dagelijks be/.ighoudt. Komen we thans tot de vraag wat brachten ons do vliegtochten over de Pool/oc voor weten schappelijk resultaat eii wat was hiervan te ver wachten? Rechtvaardigen do pogingen, die tot dusver gedaan zijnde daaraan verbonden govaren en risico's on moeten de pogingen, tot exploratie van het Poolgebied mot lucht vaartuigen worden voortgezet ? De wetenschappelijke oogst der vlieg tochten kon nog niet groot zijn. Hot mee-it be langrijk zouden do opgedane ervaringen zijn. immers deze zouden moeten uitmaken, op welke wijze het luehtvaartuig in dienst der wetenschap kan worden gesteld. Men moot bewondering hebben voor de oriënteering der luchtvaarders, die mot groote zekerheid op hun doel aanstevondon en zij hot soms met zoeken on aarzelen op hun basis terugkeerden. Do grootste prestatie leverden in dit opzicht do vlucht van \Vilkins en Eielson van Alaska naar Spitsbergen. (Slot op pag. 5).