10 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 21 JULI 1928 No. 2668 Vrouwen over mannen: CHARLES BENOIST door W. v. Itallie-van Embden IT} E straat Rotterdamsch: op harde keien zware bonkgeluiden; 't uitzicht groot-Hollandsch: de "reed stroomende Maas; de kamer Fransch: fijne ^ijlmeubels, koel en onpersoonlijk. Daar binnen de oud-journalist, oud-afgevaardigde, oud-gezant jong, levendig causeur! ,,'k Stam uit Bretagne, van de 16de eeuw af woont de familie daar; trouwden altijd met vrouwen uit die streek; 'k ben de eerste die 'n Parisienne nam. Verwonderlijk hoe sterk de Franschen vast zitten aan hun grond, hun tradities. De romanciers laten de uitzonderingen zien, doen 't familieleven te kort. Zelfs in Parijs leeft 'n strenge bourgeoisie, tot op 't vasthoudende af. 't Parijs van luxe en pleizier.... is voor den vreemdeling! 'n Wereldstad, hè? Eigenlijk 'n ver zameling van dorpjes, met ieder zijn eigen cachet. 'k Woon nu 45 jaar in Quartier del'Institut. Met je buren ga je niet om: met je beroepen". Ik met professoren, en leden van 't Institut". En met politici?" Nee. Alben je 20 jaar chef geweest van'n partij, dat schept geen band." Lagere school in Bretagne?" Nee. Ja, toch. Natuurlijk; tot 10 jaar. Mooi onderwijs op de dorpschool. Paedagogiek"kenden ze niet.... ze waren paedagogen ! Hielden van hun beroep. Toen 't Lyceum in Caen. Klaar, en naar Parijs; werd secretaris van Henri Baudrillart: oeconomist. 'n Goede leerschool, 'k Studeerde ge schiedenis. Dissertatie: La politique de Charles V de Prance". Niet Charles Quint, hoor ! Deze uit 1360: tijd van de formatie van 't koningschap." Aha ! On revient toujours...." Handen de lucht in. Ja ! 42 jaar later schrijf ik daar wér 'n boek over !" De smalle, donkere oogen hebben pleizier achter de gouden bril; 't intelligent gezicht staat op 'n breed, massief lijf, erfenis van 't oude boerengeslaoht. De praatgrage mond vertelt, tienmaal meer dan hier kan worden teruggegeven; honderd maal minder dan opborrelt uit de stroomende herinneringsbron. ,,'k Heb 't Boulangisme meegemaakt. Geschre ven in de Revue Bleue: Parlementaire Portret ten". Toen ik ze laatst overlas, heb ik me verbaasd hoe zoo'n jongen al zoo'n kijk hebben kon; b.v. op Clemenceau. 't Politieke spel amuseerde me. Toen ze als boek verschenen, was er nieuwsgierig heid naar den auteur, 'n Journalist verklapte den naam. Dadelijk kwam Le Temps" op me af: of ik voor dat blad wou reizen in Italië, 'n Serie brieven uit Rome. Onrustige tijd daar: Crispi. financies in de war; Ethiopië... . Kwam ook in Vatikaansche kringen; veel bij Rampolla; ns bij den Paus." U is Katholiek". Hou trouw mijn plichten; ben niet strijdlustig. Wij Pranschen hebben dat niet. Zijn tolerant. Je bent geloovig, of je bent 't niet; of Protestant, of... zaak van je eigen geweten; gaat niemand aan." Dan zal Holland u wel eens verbaasd hebben !" Sam van Houten heeft me de toestanden 't eerst uitgelegd." Nooit. . . . van andere zijde?" Wees gerust ! 'k Was zér bevriend met Schaepman. Wilt u over Berlijn hooren? Ging er heen om 't Eerste Internat. Arbeidersongres. Heb 't ontslag meegemaakt van Bismark.Me ver baasd over verschil in mentaliteit tusschen Duitsch en Fransch: de dagbladen schreeuwen 't ontslag uit; de brave Duitschers koopen kalm 'n krant; lezen, gaan door, zeggen, niets. In Parijs bij zóó iets: de lui kruipen samen; 'n herrietje; 'n stroovuur, gauw uit. 'n Week later: daar beginnen de Borlijners: morren, demonstreereii, brengen Bismark weg, overstroomen 't station, wuiven, zingen. Bon ! Verder: naar Holland voor ..Le Temps" wegens de ziekte van Willem III. 't Koninginnetje zien komen binnen Amsterdam; 'n aardig tooneeltje: 'n open rijtuig; 't was koud; burgemeester Tiehhóóf" slaat 'n vleugel van zijn mantel om Haar heen. Lief symbool! Dat teere kind: eenige verbinding van Hoofdstad en Kroon ! Weer naar Holland in '94, voor de ,.Revue des deux Mondes"; de tijd van Tak van Poortvliet. Interessant: hoe zou de kieswet uitvallen? Heb de kroning gezien van de Koningin. Charmant. Door 't gekleurde raam viel juist 'n zonnestraal. Die reine, jonge stem, met 't persoonlijk accent. Zij was even te laat binnen gekomen. De oorzaak? De Ministerraad wilde haar toespraak lezen. ,,Neen zei de Koningin den eersten keer dat ik tot mijn volk spreek, moet 't van mij allén zijn." Uit vertrouwde bron heb ik dat gehoord." Hoeveel reizen hebt u wel naar Italiëgemaakt ?'' 'k Tel ze niet meer. Naar Spanje 2 keer. Kan alle talen loeren van 't Latijnsche ras. Van 't Germaansche niet. Heb toch lang als gezant in Holland gewoond. Als ik Hollandsen wou spreken. . . . c'est inufcile ! U zou lachen." Nu komt uw politieke loopbaan." Tn 1902 voor't eerst Député; 17 jaar lang; zonder tusschenpoos; zonder concurrentie. Mijn rol? Bijna altijd in de oppositie. Ze hebben wel eens gezegd: Als je Minister was, kwam je tegen jezelf in de oppositie". ? Blague ! Vaste principes zijn inge worteld in me; 'k kan ze filosofisch overzien, door studie, Ben niet gauw tevreden. Schreef in. dien tijd 'n: ,,0ode du Travail". Er bestond 'n wetgeving van brokjes en fragmenten, soms tegen elkaar in. Niets is noodzakelijker dan codificeeren: orde scheppen. Ja ! Mijn groote werk heet: Grise de l'état moderne". Uit '96. Over de organisatie van 't kiesrecht, 'k wilde 't regelen naar de beroepen. Heeft Dr. Kuyper ook niet zoo iets gewild?" ,,'n Soort gezinskiesreeht". Precies ! Mijn boek is in veel talen vertaald. Veel oppositie tegen in Frankrijk. Als 'n Kamer niet hél hoog staat, zal ze nooit 'n kieswet aan nemen, die haar eigen macht vermindert.Heb 8 jaar voor mijn plan gestreden; meer dan 200 maal er voor gesproken. . . . toen kwam de oorlog." En 't plan lag dood?" Gauw, gauw is aangenomen 'n soort bastaardstelsel. Gaf slechte resultaten. Hebben ze verloden jaar weer opgeruimd. Kan nooit gelden als 'n veroordeeling van 't mijne: was er de paskwil van." Speet 't u? Zooveel werk voor niets?" 't Was oorlog. Ik, 52 jaar, kon geen soldaat zijn. Jammer ! Ben in de Kamer gebleven: heb gewerkt. Twee keer naar Rome ben ik gezonden; eerst was Italiënog neutraal; in '15. ... sloot liet zich aan. bij ons." Dank zij u?" /eer zeker niet. . . . ondanks mij ! l'oincar vroeg me 'n dienst: Geef 'n historisch overzicht van verschillende bestaand*; vredesverdragen; geef 'n leiddraad." Eén man alleen kon dat niet bol werken; ook leek 't in 1910 nog te vroeg. Heb 't laten schieten. In '17 vroeg Briand wér: ..'k Wil wel zeg ik maar ik moet hulp hebben". ..Neem; 'k geef carte blanche; kies je menschen". Bon '. 'k nam ze niet-politiek gekleurd; en geen Député's; 'k werd president." 'n Hél klein meisje kwam binnen; schrok toen zo 'n vreemde zag. Grand-père drukte eerbiedig 'n fijn zoentje op 't kleine handje; leidde de vrouw in-den-dop naar de deur. Hoe innig-Franscli ! Kn 't verhaal ging door. We kwamen 47 maal bij mekaar; doorwerkten alle groote vraagstukken." Gaf dat 'n basis bij 't vredesverdrag?" 't Werd niet ingekeken. Geen der onderhande laars heeft de dossiers ook maar geopend ! Que voulez-vous? Vier groote niijnheeren bij elkaar. Hadden geen onderricht van noode. In de Kamer, als rapporteur, heb ik nog getracht advies te geven. Te laat. We mochten alleen maar aannemen of verwerpen. Veranderen niet. Tja." Korte pauze. Kwam 'n tijd, had geen plei/.ier meer in de Kamer; niet in mijn leven: mijn. vrouw verloren.... Toen zegt Pichon: Wil je in de diplomatie?" Waar?" ..den Haag". ..Dan: ja." ,.T' was 5 jaar gezant." Tot 1921.. Komen de Hadikalen als sterkste partij uit de verkiezingen.... Ilerriot mept me terug, n mijn confrères uit Londen en Washington. ..Is dat de, gewoonte in Frankrijk?" 't Gezicht wordt rood. Stellig niet. /ou al hél ongelukkig zijn Zo waren dronken van de ongehoopte overwinning, hè?" ..Toch was ii populair bij ons." ,,'k Heb mijn best gedaan; alles interesseerde me. Als ik met mijn kleinkindertjes wandelde, groette de bevolking. Is dat niet lief? En ten slotte. . ... ^DROSTE's TOFFEES ALTIJD WELKOM ZONDER EENIGEN BIJSMAAK moet ik dankbaar zijn om mijn ontslag, 'k Was ambteloos: 'k heb mijn nieuwe boek kunnen schrijven: Les lois de la politique franeaise. 't Heeft, veel stof opgejaagd." 't Wordt verkocht.... 100.000 exemplaren in 3 weken, 'k Heb gevonden: voor Frankrijk deugt niet de republiek. De President heeft geen macht en a'inzien genoeg. Als de Kamers absurde wetten zouden aannemen.... niets kan 't ongedaan maken, 'k Wil 'ri Koningschap met 'n soort zeggingsrecht." Toch niet de absolute monarchie?" Constitutioneel; natuurlijk ! Eerder als Enge land. Enorm aanzien, en, daardoor: invloed. 'n Monarchie is 'n nheid ;óók doordat ze erfelijk is." Toch zijn niet alle erfvorsten groot !" Wij hebben, bij ons. veel middelmatigheden gehad, misschien maar 10 in i eeuwen van eersten rs.ng. Maar 't volk groepeert zich om hen heen. Er is warmte als in 'n familiegroep. Onder 'n koning willen de besten ook dienen. In 'n republiek trekken ze zich terug. Een republiek heeft geen kern. Als ik in de Kamer iets wilde toelichten wat ik kende, omdat ik 't doceerde, riep er altijd n: ..a rinstitut". 't Was te goed onderlegd. Dat hoort niet in de Kamer !" 'n /ware tranenls,ch om de komische herinnering. Mijn liefde tot mijn volk heeft me tot dat z.g. ..afbreken" gebracht. Daaronder zit 'n jonge kiem, die groeien gaat. En voelt u ook wol hoe 't Hollandsch middelpunt: de Koningin, en de groepeering van 't volk daar om heen. . . . beïnvloed heeft 't ontstaan van mijn boek? Mooi waren mijn Hollandsen» jaren; voor toen. . . . en nu !" CORN VAN DER 5LUX5 )RDE1NDE';.I62' IDEN MAAG ^INGINRICMTINGEN Een practische stofdoek Van de N.V. Handelsvereeniging voor import en export te 's Gravenhage ontvingen wij een practische stofdoek ter beproeving. Het apparaat. dat den indruk maakt van een houtlooze /,eilstoffor. wordt als een wollen want over de hand godaan. liet laat zich op deze wijze '/.eer gemakkelijk en vlug hanlooren, zoodat met enkele handbewegingen een groot vlak spoedig van vuil wordt ontdaan. Deze stofdoek. die den naam handschoen-mop van den vervaardiger heeft gekregen, is geïmpregneerd niet oen chemisch middel om het stot vast te houden, waardoor hot onhygiënisch opwaaien bij den schoonmaak wordt voorkomen. De handschoen-mop, die van wol is vervaardigd, wordt gemakkelijk gereinigd in een lauw bad. Door deze wassching verdwijnt de werking van het stof-vasthoudend middel niet: de droging vordert echter geruimeii tijd. liet beste is een paar aan te schaffen, opdat men. tijdens de droging (de hamlschoenmop mag niet- nat worden gebruikt) do apparaten, kan wisselen. VAM TABAK