Historisch Archief 1877-1940
10
DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 4 AUGUSTUS 1928
No. 2670
Teekeningen voor de Groene Amsterdammer" door Prof. J. H. Jurres
OLYMPISCHE SPELEN
Ichnaton, door C. J. «.randt van Roggen.
Regie : Alb. van I>alsum.
Muziek: 10.
NEDERLAND, dit nim.ra.er prijs stelde op een.
representatief tooneel, mag van geluk spreken,
dat het ter bekroning van den Olympiade-Ope
ningsdag nochtans een kunstwerk gereed vond,
waarmee het alle eer heeft ingelegd. Wat het
Utrechtseh. Studentencorps vóó;1 twee jaren, ter ge
legenheid van zijn 58e Lustrum, tot stand heef t ge
bracht, het is alom geprezen, maar de waard'; van
dit -werk steeg nog voor onze gevoelens toen het
daar in het hart van Amsterdam, ten overstaan
van een tribune, die de wereld vertegenwoordigd'.},
zulk een schoon relief gaf aan het ideaal van den
dag, dat wilde, dat ook de geest zijn deel zou heb
ben aan dit feest.
Heeft men toenmaals (zie dit Weekblad van
26 Juni en 8 Juli 1926) stuk en spel beschouwd in
het dramatisch verband en onderworpen aan de
noodige kritiek, thans mogen we het allereerst
aanvaarden als een welkom geschenk, als een
openluchtspel, dat, geheel andere cischen stellend dan
? een tragedie in den schouwburg, als zoodanig zeld
zaam geslaagd mag heeten. Do kritiek ligt er trou
wens bovenop, men behoeft het bereikte slechts te
tostsen aan hetgeen de auteur zelf zich, volgens
de doorwrochte Inleiding" tot het spel, tot een
schier onuitvoerbare taak had gesteld. Het eeuwig
conflict tusschen droom en daad, Hamlet en
Fortinbras, geest en stof , tusschen den zegevierende en
den gekruisigde" is niemand kan dat ontkennen
- een te innerlijk conflict voor een spol in d J opon
ruimte, waar de nuance, waaruit liet diepere
zielsbewegen spreekt, door den afstand en d/; onvoor
ziene omstandigheden verloren gaat. Geen
acoustiek zóó gunstig, of d-3 taal van den dichter en d",
m^nschelijke stem, d'e haar vertolkt, lijden er
onder. Dichtertaallaat zich daarbij niet toevertrou
wen aan de ongeschoolde, onbeheerschte stemmen
van hen, die van het zeggen van gebonden taal
niet hun dagelijkscli beroep maken. Wat bier, in
het oude Stadion, van den zoo beknopt mogelijk
gestelden, naar de authentieke geschriften in po
tisch Nederlanden overgebrachten tekst terecht
kwam, wag alleen aan te hooren, wanneer men zijn
hart er geheel van aftrok en, opgaande in de nobele
handeling, niet meer dacht aan de beslotenheid van
het theater, de plaats waar deze tragedie thuis
Fietstochten
Het Doorzitten bij Wiclrijden, een door
de zon verbrande Huid, Schrijnen en
Smetten verzacht en geneest nun met
Doos 30, GO, Tube £0 cf.
PUROL
behoort. Het moderne hulpmiddel van den luid
spreker is verfoeilijk, het hard en gedrild respon
deeren der volksmenigte slechts to vergelijken met
gevoelloozen koorzang, geen zweem van aanbidding
of verrukking hoorden wij in d"n kreet: ..Aton!
Aton !" Had de muziek de handeling sterker ge
steund dan zij deed, wij hadden het spel liever ge
heel als gebarenspel genoten, de toondichter, die
over voor het doel treffender middelen beschikt,
zou d? taak van den dichter hebben kunnen onder
vangen, l'our Ie besoin de la cause. wel te verstaan.
Voor het ove ige wacht de intieme geseniedenis
van den zomiezoon Ichnaton op den grooten
dramatischen Dichter, waarop de tooneelkunst altijd
wacht, en hebben we ons levend in de schoon
heid van het oogenblik kunnen voorstellen IKK;
gelukkig deze zal zijn met liet prachtig scenario,
zooals het door den toemnaligen student (i raad t
van Roggen, ui_>t zooveel dichterlijk gevoel en dra
matisch bewustzijn, als het ware voor hem bereid
is. Hij zal de stof, die hier uitteraard in de breedte?
moest worden uitgewerkt, naar de diepte
concenIreeren en de zon d",r lyriek de eenige, die Aton's
tempel waarlijk verlichten kan doen stralen
over het mozaïek d"t' verheven handeling. Hoc'
sterk gevoelden wij telkens waar de gelederen zich
sloten, het volk te hoop liep naar het midden, (het
oogenblik. waarop de Amon-prieslers met hun
fakkels zich mengden ouder de menigte en allen te
zamen als n man werden opgestuwd naar de
trappen van het paleis) den gebiedenden eisch van
concentratie op het tooneel, een eisch. waaraan
het openluchtspel op deze seha.'il. met zijn
breed front en wijd-uitloopend" flanken, altijd te
weinig zal kunnen voldoen. Hij alle waard"ering
voor hetgeen het vaak verrassend brengt aan
doordachte schoonheid, aan gelukkig effect, aan.
bewogen symboliek, nooit zal er de bevrediging
van te verwachten zijn, die de besloten droom
wereld binnenin den schouwburg onuitputtelijk
belooft.
Als een kostbaar bijou een vau die wonder
baarlijk ontroerende voorwerpen, waarvan, toen
ze uit Tout-Ankh-Amon's graf werden opgedolveii.
de afbeelding alreeds onze geestdrift wekte - fon
kelde het spel van Ichnaton tegen den donkeren
zomerhemel. 'Tot hoeveel distinctie noopte hier
de stijl van het oud .Kgypte en de afstand, waai op
men hel zag. het evenwicht, de orde in alle dingen !
liet witte paleis van d"U 'l'harao. met zijn groen
doorschemerde mai-merf ivtppcTi aan weerszijden
var.de zware bronzen d"iir. zijn hemelhoogel innen.
Aanvankelijk kon liet. met d... onnit
wischbare mod.'THe stad erachter, op deze plaats niet
meer d-in een gevel zijn. doch na.armate hef spel
vord"i'd' . werd d" duisternis dichter en i:;nn on/e
verbeelding het in d" illusie op.
Op de beide hoogv pylonen verschijnen twee
kleine figuren, tempeldienaren, oproepend het volk.
dat zijn koning is gevolgd naar de door hem ge
stichte stad Aehet-Aton, om deel te nemen aan
het bloemei.-offer, ter eere van. den god van liet
Licht; den eenigen god, dooi' den jongen 'l'harao..
afvallig aan den oud"n godendienst, extatisch
aangebedeii: ..Aton !. Aton !"
De trompetters begeven zich naar d" poorten
(een. zonderlingen indruk maakte het, da' zij daarbij
geen geluid gaven on ook de ?nuziek niets
verkl.aukte van wat bij het blazen op een trompet
doorgaans wordt vernomen) de priesters treden naai
buiten, wuivend met groote l.otosbloemeu. en allen
vereenigen zich knielend, in gebed, "e stemming.
zooals men die bij godsdienstige volksfeesten in het
Oosten over zich voelt komen, d." geladen stilte.
zij was er onmiddellijk, zoowel in d" arena als op
d" tribune. De ontroering >(??!? stilte,
niettegenstaaiid" het sladsgedruisch op korten afsta.nd. in
keer van duizenden. Men voorgevoel van naderend
onheil kondig! zich aan in de donkere gestalten der
Gezanten, die als nachtvogels zweven om hel blank
paleis, l it hun wanhopig woord zullen wij verne
men hoe de landen liggen in duisteren nood., de
landen buiten d" residentie, aan invallen, hongei
en ellende prijs gegeven. De vrees, dat d" vrome
jonge koning, naar zijn aard., het geweld van wa
penen zal schuwen, het eenige midd"! in sta."..f om
de rampen te. keeren en de w< !va.art te vergroot en
al zal wijzen, verspreidt zich <md<>r d" menigte.
Op dit oogenblik gaat d," bronzen deur 'midd"iiin
het paleis open en verschijnt, de stilk'. i vooi-l'ijne
figuur van Ichnaton. de vorst, die dienaar, geen
heersclier kan zijn. Vooi t ref felijk is «leze verschij
ning van d ?,) ni'-nsch, machteloos in zijn verheven
wi'. zuivel'en kuisch. K n heel het ceremonieel blijft
vol ontroering. -Nog straalt «!<? liefd" v;>:i zijn volk.
die hij overbrengt op het altaar va:i x.ijn god.
lehnaton tegen, l'lastisch was erzoovee! intensiteit
bereikt, in il" kleurensclükking. de rustige, st ra lel i d'
beweging der groepen, dat de ..zomieliyiune". hel
gluüspunt van d"U eerediensf. dat als i-eriet vrijwel
verloren ging. in hel gebarenspel zijn innigheid
rel'lecteerd,".
.Met liet optred"ii van den veldheer Horemheh.
een bekoorlijk, ma,;):!' tegen d,"ii plechliui'ii achter
grond als kinderspeelgoed \\erkeml schouwspel \an
aanrukkende sf rijd\vagen«. dr.aagstoeleii. een leger
\'a,n tinnen soldaatjes. werd, het hachelijker. Hier:
lehnaitou tegenover 11 oremheb. menseh tegenover
iiiensch, bleek al meer het gemis van het woord.
ffllll!l!!llllll!ll!lllll!llll!llll!!l!ll!l!!!l!lll <$£$$? llllllllllllülilllMIUIÜIIIimilllllMIIIMIg
l }. B. BENNËR & ZOON I
l PIANOHANDEL
g DEN HAAG 97
NOORDEINDE |
iüiiintiiümhii