10 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 4 AUGUSTUS 1928 No. 2670 Teekeningen voor de Groene Amsterdammer" door Prof. J. H. Jurres OLYMPISCHE SPELEN Ichnaton, door C. J. «.randt van Roggen. Regie : Alb. van I>alsum. Muziek: 10. NEDERLAND, dit nim.ra.er prijs stelde op een. representatief tooneel, mag van geluk spreken, dat het ter bekroning van den Olympiade-Ope ningsdag nochtans een kunstwerk gereed vond, waarmee het alle eer heeft ingelegd. Wat het Utrechtseh. Studentencorps vóó;1 twee jaren, ter ge legenheid van zijn 58e Lustrum, tot stand heef t ge bracht, het is alom geprezen, maar de waard'; van dit -werk steeg nog voor onze gevoelens toen het daar in het hart van Amsterdam, ten overstaan van een tribune, die de wereld vertegenwoordigd'.}, zulk een schoon relief gaf aan het ideaal van den dag, dat wilde, dat ook de geest zijn deel zou heb ben aan dit feest. Heeft men toenmaals (zie dit Weekblad van 26 Juni en 8 Juli 1926) stuk en spel beschouwd in het dramatisch verband en onderworpen aan de noodige kritiek, thans mogen we het allereerst aanvaarden als een welkom geschenk, als een openluchtspel, dat, geheel andere cischen stellend dan ? een tragedie in den schouwburg, als zoodanig zeld zaam geslaagd mag heeten. Do kritiek ligt er trou wens bovenop, men behoeft het bereikte slechts te tostsen aan hetgeen de auteur zelf zich, volgens de doorwrochte Inleiding" tot het spel, tot een schier onuitvoerbare taak had gesteld. Het eeuwig conflict tusschen droom en daad, Hamlet en Fortinbras, geest en stof , tusschen den zegevierende en den gekruisigde" is niemand kan dat ontkennen - een te innerlijk conflict voor een spol in d J opon ruimte, waar de nuance, waaruit liet diepere zielsbewegen spreekt, door den afstand en d/; onvoor ziene omstandigheden verloren gaat. Geen acoustiek zóó gunstig, of d-3 taal van den dichter en d", m^nschelijke stem, d'e haar vertolkt, lijden er onder. Dichtertaallaat zich daarbij niet toevertrou wen aan de ongeschoolde, onbeheerschte stemmen van hen, die van het zeggen van gebonden taal niet hun dagelijkscli beroep maken. Wat bier, in het oude Stadion, van den zoo beknopt mogelijk gestelden, naar de authentieke geschriften in po tisch Nederlanden overgebrachten tekst terecht kwam, wag alleen aan te hooren, wanneer men zijn hart er geheel van aftrok en, opgaande in de nobele handeling, niet meer dacht aan de beslotenheid van het theater, de plaats waar deze tragedie thuis Fietstochten Het Doorzitten bij Wiclrijden, een door de zon verbrande Huid, Schrijnen en Smetten verzacht en geneest nun met Doos 30, GO, Tube £0 cf. PUROL behoort. Het moderne hulpmiddel van den luid spreker is verfoeilijk, het hard en gedrild respon deeren der volksmenigte slechts to vergelijken met gevoelloozen koorzang, geen zweem van aanbidding of verrukking hoorden wij in d"n kreet: ..Aton! Aton !" Had de muziek de handeling sterker ge steund dan zij deed, wij hadden het spel liever ge heel als gebarenspel genoten, de toondichter, die over voor het doel treffender middelen beschikt, zou d? taak van den dichter hebben kunnen onder vangen, l'our Ie besoin de la cause. wel te verstaan. Voor het ove ige wacht de intieme geseniedenis van den zomiezoon Ichnaton op den grooten dramatischen Dichter, waarop de tooneelkunst altijd wacht, en hebben we ons levend in de schoon heid van het oogenblik kunnen voorstellen IKK; gelukkig deze zal zijn met liet prachtig scenario, zooals het door den toemnaligen student (i raad t van Roggen, ui_>t zooveel dichterlijk gevoel en dra matisch bewustzijn, als het ware voor hem bereid is. Hij zal de stof, die hier uitteraard in de breedte? moest worden uitgewerkt, naar de diepte concenIreeren en de zon d",r lyriek de eenige, die Aton's tempel waarlijk verlichten kan doen stralen over het mozaïek d"t' verheven handeling. Hoc' sterk gevoelden wij telkens waar de gelederen zich sloten, het volk te hoop liep naar het midden, (het oogenblik. waarop de Amon-prieslers met hun fakkels zich mengden ouder de menigte en allen te zamen als n man werden opgestuwd naar de trappen van het paleis) den gebiedenden eisch van concentratie op het tooneel, een eisch. waaraan het openluchtspel op deze seha.'il. met zijn breed front en wijd-uitloopend" flanken, altijd te weinig zal kunnen voldoen. Hij alle waard"ering voor hetgeen het vaak verrassend brengt aan doordachte schoonheid, aan gelukkig effect, aan. bewogen symboliek, nooit zal er de bevrediging van te verwachten zijn, die de besloten droom wereld binnenin den schouwburg onuitputtelijk belooft. Als een kostbaar bijou een vau die wonder baarlijk ontroerende voorwerpen, waarvan, toen ze uit Tout-Ankh-Amon's graf werden opgedolveii. de afbeelding alreeds onze geestdrift wekte - fon kelde het spel van Ichnaton tegen den donkeren zomerhemel. 'Tot hoeveel distinctie noopte hier de stijl van het oud .Kgypte en de afstand, waai op men hel zag. het evenwicht, de orde in alle dingen ! liet witte paleis van d"U 'l'harao. met zijn groen doorschemerde mai-merf ivtppcTi aan weerszijden var.de zware bronzen d"iir. zijn hemelhoogel innen. Aanvankelijk kon liet. met d... onnit wischbare mod.'THe stad erachter, op deze plaats niet meer d-in een gevel zijn. doch na.armate hef spel vord"i'd' . werd d" duisternis dichter en i:;nn on/e verbeelding het in d" illusie op. Op de beide hoogv pylonen verschijnen twee kleine figuren, tempeldienaren, oproepend het volk. dat zijn koning is gevolgd naar de door hem ge stichte stad Aehet-Aton, om deel te nemen aan het bloemei.-offer, ter eere van. den god van liet Licht; den eenigen god, dooi' den jongen 'l'harao.. afvallig aan den oud"n godendienst, extatisch aangebedeii: ..Aton !. Aton !" De trompetters begeven zich naar d" poorten (een. zonderlingen indruk maakte het, da' zij daarbij geen geluid gaven on ook de ?nuziek niets verkl.aukte van wat bij het blazen op een trompet doorgaans wordt vernomen) de priesters treden naai buiten, wuivend met groote l.otosbloemeu. en allen vereenigen zich knielend, in gebed, "e stemming. zooals men die bij godsdienstige volksfeesten in het Oosten over zich voelt komen, d." geladen stilte. zij was er onmiddellijk, zoowel in d" arena als op d" tribune. De ontroering >(??!? stilte, niettegenstaaiid" het sladsgedruisch op korten afsta.nd. in keer van duizenden. Men voorgevoel van naderend onheil kondig! zich aan in de donkere gestalten der Gezanten, die als nachtvogels zweven om hel blank paleis, l it hun wanhopig woord zullen wij verne men hoe de landen liggen in duisteren nood., de landen buiten d" residentie, aan invallen, hongei en ellende prijs gegeven. De vrees, dat d" vrome jonge koning, naar zijn aard., het geweld van wa penen zal schuwen, het eenige midd"! in sta."..f om de rampen te. keeren en de w< !va.art te vergroot en al zal wijzen, verspreidt zich <md<>r d" menigte. Op dit oogenblik gaat d," bronzen deur 'midd"iiin het paleis open en verschijnt, de stilk'. i vooi-l'ijne figuur van Ichnaton. de vorst, die dienaar, geen heersclier kan zijn. Vooi t ref felijk is «leze verschij ning van d ?,) ni'-nsch, machteloos in zijn verheven wi'. zuivel'en kuisch. K n heel het ceremonieel blijft vol ontroering. -Nog straalt «!<? liefd" v;>:i zijn volk. die hij overbrengt op het altaar va:i x.ijn god. lehnaton tegen, l'lastisch was erzoovee! intensiteit bereikt, in il" kleurensclükking. de rustige, st ra lel i d' beweging der groepen, dat de ..zomieliyiune". hel gluüspunt van d"U eerediensf. dat als i-eriet vrijwel verloren ging. in hel gebarenspel zijn innigheid rel'lecteerd,". .Met liet optred"ii van den veldheer Horemheh. een bekoorlijk, ma,;):!' tegen d,"ii plechliui'ii achter grond als kinderspeelgoed \\erkeml schouwspel \an aanrukkende sf rijd\vagen«. dr.aagstoeleii. een leger \'a,n tinnen soldaatjes. werd, het hachelijker. Hier: lehnaitou tegenover 11 oremheb. menseh tegenover iiiensch, bleek al meer het gemis van het woord. ffllll!l!!llllll!ll!lllll!llll!llll!!l!ll!l!!!l!lll <$£$$? llllllllllllülilllMIUIÜIIIimilllllMIIIMIg l }. B. BENNËR & ZOON I l PIANOHANDEL g DEN HAAG 97 NOORDEINDE | iüiiintiiümhii