Historisch Archief 1877-1940
No. 2670
DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 4 AUGUSTUS 1928
ir
het tekort aan gelaatsuitdrukking. Wie, met op
offering van Vondel's verzen, den ,,Gijsbreght" als
openluchtspel op zou willen voeren, zou zich bij
het tooneel tusschen Gijsbreght van Aemstel en den
Heer van Vooren precies voor hetzelfde dilemma
zien geplaatst. Waar Horemheb. de tegenstander,
niet als een ruw soldaat, een rebel, wordt voor
gesteld, hot zijn twee hooge waarden die elkander
meten had de verbeelding een te schrale syn
these te steunen, terwijl ors hart verlangde naar
rnenschelijk zelfbewustzijn en fier verweer van
beide kanten. Toch bleef het spel indruk maken.
verlevendigd door hot, als gif tussehcn de gelederen
sluipen de,r Amon-priesters; al gold de belangstel
ling allengs overwegend het opgeruid, tusschen
twee idealen geslingerd volk. in den valsehen gloed
der toortsen, meer d°->n den innerlijken strijd der
hoofdpersonen. De spanning verhoogt zich als ein
delijk Horemheb. helm en zwaard opnemend, het
paleis binnentreedt, /al hij liet verlaten als over
winnaar? Nog niet. Hij treedt weer naar buiten.
onder den indruk van hetgeen hij daarbinnen in
de oogen van Jchnaton (welk een scène voor een
dramaturg!) heeft aanschouwd: het vizioen van
een overtuiging, een standvastigheid, boven
menschelijke overweging, grooter din menscherimacht.
vreemd aan zijn eigen wezen.
Doch ook Horemheb heeft een nrssie te vervul
len, hij is de geboren heevscher. van wiens geniali
teit men verwachten mag, dat hij in den nood de
teugels zal grijpen. En nog vóór hij doortast, treedt
daar reeds Ichnaton, de sterkste in zijn zwakheid.
buiten het paleis. Ichnaton, die niet aarzelt, waar
het belang van zijn volk op het spel staat. Stil
zwijgend legt hij kroon en scepter op het altaar,
ontdoet zich van zijn koningsmantel. En blijft,
als naakt, tegen den. bronzen deurpost geleund.
Terwijl Horemheb triomfeerend de poort uitrijdt.
en allen, in ontsteltenis zoekend hun naaste
heil, den overwinnaar van d'-n dag volgen. Het
was wel haast te triest, dit schamel figuurtje, waar
in zulk een heilig vuur brandde, zonder dat we
daar iets meer van bemerkten dan zijn meiischelijke
verslagenheid. Ook hier was te krasse tegenstelling,
synthese, zonder nuance, ontroering, zond,"t' ver
heffing. Terwijl het toch veimoedelijk dit slot zal
zijn. dat, onze diepste deernis wekkend, het langst
ons heugen zal....
Een avond vol heterogene on! roeringen, maar
met dit al een Spel", dat. buiten mededinging
in den groot e i pr'jskamp. een hoogen dm ,k geeft
van de beschavingen d e n kunst/.in iu jong Nederland
Teekening voor de Groene Amsterdam
mer" door E. Plachte
_ _. i
TOEKANG SAJOER
(Tekst en teekening door J. G. Sinia)
Een TKtur niüdl i n (Ie u'eel\ verscheen h'ij. onze loektnnf i-aioer orocnleboxr
ztcoeyend onder een hint, die bijna niet door itiif ie Uilen icas, maai' die /y//. l.lein.
intujer kereltje, tol mijne (/route rerbiizinij. Inch urenlnmj schee» Ie kunnen io/-.-cn.
Hij kwam van Jioi/or liiiilenzoni - en min steeds ruim roorzien ra n
h'nropeesehe uroenlen. waarvoor hij )iie>'. in hel oiiieiersl,'aniiienienl. een r/tiin 'f l>ied
run afzet vond. In den beleenden, rlnuoen <h'il)bcltj<tnn, bijna b>oni>ux, 1,'ira>n h /
dun tot vlalc bij de aclitenialerii. n-aar hij niet een zucht zijn ::u:are manden
definneerde. Altijd vroolijk en o/u/eire/it. beleefd en roor/;omeml. ook al kon hij niets
vcr/\oo[>cn, i'orntdc hij n'el een i/rool contfast met zijne k'n/'oneexelie contralet'*,
n-aarmede ir i j luier hier in Holland kennis mualden.
Boekdrukkunst
[ Prins Hendrik opende namens de
Koningin de Olympische spelen
Wat we ook wonnen in de grootschheid dei' be
wegingen van de/.e periode, en niemand zal haar
tragische macht minder ontkennen dan ik. toch is
vast te stellen, dat bepaalde voortbrengselen blijven
buiten de mogelijkheid der massaproductie, eiv
ondenkbaar bleven als zoodanig, ook voor den
meest hoop vollen oekonoom. Wie hunner/.ag ooit in
groote werkplaatsen (hygiënisch protest tegen den
huisarbeid !) kudden dichters l'leurig-vereend. on
der het toezicht van de ambtenaren ter controle
van de fabrieken en te midden van voorstellingen.
gewandscbilderd. uit de mythologie en de legen
den der vaereld. op zuivere vellen (uniform)
wit papier, per dag tegen een normaal honorarium
(ook dit genormaliseerd) Kransen van sonnetten
schrijven, in eedlen wedijver (zóó heet dat in
preeken en dagbladen) met ,Tac(|ues Perk's reeks
van gebeeldhouwde klinkdichten ! Welke oeko
noom zag. in de starheid van dogmatische ver
langens, duizend Holsten. staande op de treden
van hun eikenhouten veiligheidstriiplooren. natie
na natie voor/.ien van de serene symbolen, die den
figuraleii en sacralen verbeeldingen dei' muur
schildering kracht geven: welke oekonoom /.au
hen ooit bezig, met den glimlach om de lippen, die
ontstond door hef zingen van de hymnen der
menschheid: of welke propheet van liet maat
schappelijke verwacht, dat twee en negentig (of
een ander getal) Willeni's van Konijnenburg, ver
eend in een (iriekschen tempel aan de Noordzee.
de ideeën van y.ich /.elven, en over zich zei ven.
d-otscli zouden modelleeren. zelve gehuld in
semiAegypf ische. sein i- Keiiaissanre-kleeclijen. bij het
rhyt hmisch bewegen van .'!!>.") jongcdochters (het
getal: een symbool van het aantal dagen van het
jaar,''te vermeerderen met n bij een
schrikkeljaar). Wie zag dat ooit '; Niemand. Met andcn
woorden: er zijn dus dingen, die. tegenover de
massa, 'm ons het gevoel doen blijven leven van het
afzonderlijke, van het persoonlijke. Kn die dingen,
die ook te waardeeren dingen, vallen vanzelf, door
die afzonderlijklieid, buiten de technieken der
massa-productie: in hen en door hen kan de oude
roem van liet ambacht steeds nog worden beleefd.
en herleven ! Kn voor den schrijver van deze eer
biedig-gemeende regelen is een der nobelste am
bachten daf van den irai'en boe^'dt'nh'h'er. die uit
onophoudelijke liefde, aan het goede bock een
goed kleed geeft. Daardoor wordt toch een dei- velu
conflicten tusschen den geest en de stof
vermeden. Ken boek wordt naar den inhoud nie
goed. al wordt het door den goeden drukker ge
drukt (feitelijk moest de nobele ambachtsman
alleen het goede boek goed kunnen drukken!;
maar een goed boek. zoiult ge zeggen, wordt naa:
ilen ci-'c/i liclnindeld. y.oodra het zelf door de zorgen
van den drukker voldoende wordt uitgedost door
letter, papier, en schikking van de spiegel op de
twee tegenover malkaar liggende bladzijden.
Dit alles moe^t ik bedenken, toen ik de fiere
nienschelijkhrid vap de Stanees vau More-is en /ijn
Xuiver ('oj.cept. de altijd-roepemle .-tem van de
dichteres Menrielte van der Schalk in d''ik h
toomd zag. op goed papier, met de (!i -o', iuslell er,
door de '/.orgel i van n onzer te loven boekdrukkers.
Xijpels. Hier was de da.'id van het hervonden
ambacht de eerbiedige IICL; ri e-I i ^- v;iii den
blij\endeti meMscheli j ken u'ce.-t: hi"!- \\.rd eeiliiedJL:
gediend, wat \'an mitnre door de/.en dienst niei
werd verminderd noch o\-ei>chat. maar zui\'i r
werkelijk werd geschat, l'".n dat is eerbied u aard!
A. l l.ASSCi! \KliT