Historisch Archief 1877-1940
i6
DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 4 AUGUSTUS 1928
No. 2670
Amsterdamsche
plaatsnamen
door S. Kalff
Inderdaad was 't een nutteloos
werk om tegenover de jongens van de
vlakte de schoonheid van het Amster
damsche stads eeld te demonstreeren,
maar met een gekruide opmerking,
een gedurfde woordspeling, een geintje
of een vondst in do nomenclatuur van
straten en stegen kon men hen altijd
pleizier doen. Hierin slachtten ze
hunne illustre voorvaderen, welke
zoovele plaatsnamen uit de volks
verbeelding deden geboren worden en
den grond legden tot eene latere
terminologie. Er was in dit opzicht
echter nog onderscheid tusschen het
Jiddisch en de gabbertaai (van gabber
of kameraad). Aan beiden gemeenzaam
was de naam IVtokum, van het
Hebreeuwsche mal:oom voor plaats of
stad. Met Mokum Alf of Mollof, voor
Groot Mokum, werd Amsterdam be
doeld; met Mokum Keis of Klein
Mokum Rotterdam. In de gabbertaai
werd achter ettelijke straatnamen de
uitgang beis" geplaatst; men sprak
van de Foeliebeis, de Jonkerbeis, de
Kidderbeis, enz. In 't Jiddisch placht
men vaak het woordje ,,gas" (Duitscb:
Gasse) te gebruiken. De
Joden-Am;stelstraat b.v. werd genoemd Schulgas,
naar de Schule of synagoge op den
hoek; de Zwanenburgerstraat heette
Nyegas of Nieuwstraat, de
Muiderstraat Wagengas, naar het vroegere
wagenplein. Voor buurt of straat werd
somtijds ,,pié" gezegd, zooals de
l'ieter Jacobsz-straat (aldus genoemd
naar een vroegeren bewoner en rijken
grondeigenaar) die bekend was als de
Ruiter pié. 't Verlengde van die
straat heette de Nadorststeeg, ver
bastering van .Nfaarderstceg, door
welke men op 't Rokin kwam aan do
ligplaats van de Naarderschuit. En de
Servetsteeg was bekend als de
Zwerverssteeg. Waarschijnlijk was de eerste
naam eene verbastering van
Revetof Ravetsteeg. Ter Gouw verstond
onder ravetten dans- en speelhuizen,
mej. v. Gelder kaatsbanen. In 1170
werd een kaatsbaan genoemd op den
hoek van deze steeg en den O. Z.
Voorburgwal.
Meer bekend dan deze stegen was de
Trechter (ingang Paleisstraat) tus
schen het toenmalige Stadhuis en de
huizen van de Gasthuisstraat. De
rooilijnen vormden daar eenigszins
een trechter en er heerschte eene
luchtstrooming, welke de voorbij
gangers al gauw deed zeggen: Je
kunt in de Trechter op je beenen niet
staan". Van daar dat deze straat den
bijnaam had van de Windhoek. 't Was
van gelijke beteekenis als Waaigat,
maar zoo heetten eenige toegangen
tot den waterkant op de Kilanden, in
do Rapenburgcrstraat en elders. De
derde Weteringdwavsstraat was be
kend a,ls het Vlakke Veld, vermoede
lijk omdat die straat langen tijd slechts
aan n karit bebouwd was, zoodat de
huizen toen aan een open veld stonden.
De Nieuwe Amstelstraat, met de
vergrooting van ]~>\)3 gerooid met de
Amstelstraat, heette Achter de Schans,
omdat beide wegen op de grens der
stad lagen. Xoch otider dien naam,
noch als A mst eist raat je was dit punt
het meest bekend, maar sprak men
van het Varkensstraatje, zoo was men
aanstonds gei>rienteerd.
De Warmoesstraat. waarvan liet
gedeelte bij de Oude Kerk vroeger
Kerkstraat heette, werd wel aange
duid als de WTarme-straat. Zoo schreef
de kroniekschrijver Domselaer, en
ook Tesselschade richtte haren brief
Aan Sr. J. van den Vondel in de 'J'rov
in de Warmo straet". Sommigen
schreven Warmesstraat, hetgeen ech
ter slechts eene verkorting van
Warmoes was. Bredero volgde de gewone
spelling, en bevestigde tevens in zijn
Kluclii van de Koe de daadzaak, dat
hierin zijn tijd" de rijkdom" woonde.
l lij liet de waardin Vriesse Grietje
van een harer kennissen zeggen:
Se hef hielle rycke Vrienden, hoe wel sit
schoon nyt krollen gaet;
Ja van de beste van de stadt, kynts, sy
wonen in de Wannoesstraet.
(Voor dat ,.uyt krollen gaen" zou
men thans zeggen: op de baan loopen.)
De welgesteldheid van de
bewonersdier straat bleek ook nog uit de zegs
wijze: ,,De klagers wonen in de War
moesstraat", voor: de klagers hebben
geen nood.
NAAR ZWITSERLAND
Inlichtingen en Prosp. van onderstaande plaatsen en hotels gratis: INTERN. VERKEERSBUR., A'dam, Damrak46, Den Haag, Lange Poten 15.
Wereldberoemde Kuur- en badplaats bij Zürich. Radio-actieve
Zwavel baden van 48 gr. Celsius tegen Jicht, Rheumatiek. Ischias.
Malaria.
Inhalatoriuin tegen keelziekten, Thermalbadcn i. a. budhotels,
Kuizaal met groot l'nrk, Orkest, Theater, Hals, Speelzaal.
Prospect! ook bij de Kurverwaltung.
ZüRICH:
HOTEL HABIS ROYAL t/o station.
150 In-dden. Logies vanaf frs. 5. -.
Pension vanaf i'rs. 14.
TESSIN.
LOCARNO: Grand Hotel Palace
Het Hotel waar de wereldvrede gesloten werd.
LUGANO :
HOTEL BRISTOL", ^ kltt8HC.
HOTEL WEISSES KREUZ & SCHILLER met nieuwbouw. Alle
comfort. Kig. J. KISIXGEU.
Zelfde huis: Hotel Jura Simplon Lausaime.
LUGANO-PARADISO :
EDEN HOTEL & BEAU RIVAGE a/h meer gelegen. Alle com
fort. Pension resp. vanaf frs. 15.?en frs. 12. .
GRAUBüNDEN-ENGADIN
ANDFFR' HOTEL FRAVI, 100 bedden. Pension vanaf frs. 10.
HllUL.E.1%. Mineraal- en modderbad tegen Hheumatiek. Ischias,
Jicht. Aangenaam zomerverblijf.
AROSA (1800 M.)
VALSANA SPORT-HOTEL.ler. Tenn.120 bedd. Pens. v.a. frs. l H.
DAVOS PLATZ:
CENTRAL SPORT HOTEL, 100 ledden.
Pension vanaf frs. 14.?.
Geen Patiënten.
ST. MORITZ-BAD
A1:
De Staal- en Modderbadpiaats in de hooge Alpen.
HOTEL KURHAliS, HOTEL STAHLBAD, HOTEL DU LAG,
HOTEL VICTORIA. Prachtig gelegen Kuurplaats. Best ingerichte
Badinrichtingen. Wintersport, Autogarages. Tel nis, Golf. Orchest.
Bovenstaande van ouds bekende eerste klasse lïotc'ls werden
grondig gerestaureerd en bieden thans het meest modern comfort
tegen matige prijzen. (Zomerseizoeii 15 Juni- --:$() Se])t.). (Winter
seizoen 15 Oec. 15 Maart).
ST. MORITZ DORF.
PALACE HOTEL.
:i(i() b.'ddcn.
Pension vanaf l'rs. 25.
FRANSCH ZWITSERLAND.
. (ZOTJTWATERBAD a/d SIMPLONLIJN R. MON
. TREUX HOTEL ,.DES SALINES". 1 70 hcdd., Pens. v.
i'rs. l l- -20. Prachtig park. Alle coml'. Kam. I lot. («olfiinks.
ZERMATT:
HOTELS SE1LER.
7 Hotels met 1000 bedden. De leider.d.? en meest
(WALLIS) gerenommeerde ter plaatse.
BERNER OBERLAND
RfïMIPPM Hotel Seiler au Lac. SO bedden. (.-> min. v.
InterDUIllUC.il
laken). Pension van !) -l!} frs.
Kig. K. /u H Cl IKK.
INTERLAKEN
BEAU RIVAGE GRAND HOTEL. !':,ȣ;V,S
vanaf frs. Ki. . Modernst eoml'ori. (iroote tuin.
RDIQTHI UnTPI Meest aa-nlK-v. Fa.ni. Hotel. Alle comfort.
DnlOlUL nU l L.L. str. k. en w. water. Appait met pri\ébad
en W.C. Ie kl. verxorü'/iiü1. (irootc (ia-ra ge.
HOTEL INTERLAKEN ff^r,-^'. IV^S:
A p pari. mei privé-bad.
.WALD-KURHAUS,
Luchtkuur. ord v. d. Icn riiug. !)()() M. b. cl. /.
liel. a. d. lijn Spie/. Monl reiix. te midden
>an prachiige bossclicn en .\lpeu\veiden
Tennis, zwembad in de open lucht, zonne
bad. Orkest. Talrijke uitstapjes. Pen-ion
van 12 1(> i'rs.
WENGEN:
PALACE HOTEL NATIONAL
Het toonaangevende huis in het Jiingl'nui-geliicd.
CENTRAAL ZWITSERLAND.
LUZERN
INLICHTINGEN VERSTREKT -OFFICIEEL
VERKEERSBUREALI.
III7FRN* HOTKL WILDEN MANN. Alle kamers
strooLU£.tl*ll . mend water. Lojjics vanaf frs. ;i.5(). l'cnsion viinaf
K). . l'rs.
?l