DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 4 AUGUSTUS 1928 A/o. 2670 Boekbespreking door Miek Janssen Dr. A. PU. Aesthetische Ontwik keling. Em. Querido's (Uit gevers Ulij. Amsterdam (1!(2H) Dit keurig uitgegeven "boek, niet eenige mooie, interessante foto's van kunstwerken geïllustreerd, behandelt veel lezenswaardig». Het begint met een overzicht te geven, hoe nimmer dezelfde schoonheids-vormen lang achtereen de menschen bevredigen, maar hoe zij steeds gedurende de ver schillende eeuwen wisselen en vaak geheel zich wijzigen. Daardoor, zoo zegt Dr. Pit, komt het vermoeden in ons op, dat ,.het schoone" nooit als eindelijko bevrediging voorhanden is, dat het gevoel voor het schoone iets betrekkelijks is, dat het slechts een verhouding aangeeft welke zich voort durend wijzigt. .Blijkbaar gaat iii ver schillende tijden 's menschen belang stelling niet naar het zelfde uit. wordt de aandacht steeds door andere ver schijnselen geboeid on zijn de kunst werken, waarin die belangstelling, die aandacht zich afspiegelen, daarom van zoo uiteenloopend karakter. Dr. Vit verklaart verder, dat datgene wat een maal als iets schoons is ondel-scheiden en in het kunstwerk tot uiting is ge bracht, zich laat gelden, zij het onbe wust, in de latere waardeering. Verschillende kunstwerken uit vroe gere eeuwen werden in l»tere eeuwen niet gewaardeerd b.v. de middelceuwsche kunst werd niet in de l Te en 18e eeuw brji'i-epcH, maar telkens komt er dan weer een tijd. de t die bewondering herleeft. Dr. Vit vertelt' verder van de Ond-Kgypt ische kunst. over de beeltenissen van Rahotep en Nofrit, van Hanoter (Oude Uijk) etc. Verder over dr- kunst dei1 Oude Grieken van Kiiossos. Virynte en Mykene. De schoonheid en het rhyt hme van de kunstwerken dezer oude rijken werden na eeuwen nog jviuvi'ard. In het primitieve kunstwerk be paalde de kunstenaar zich tot hel lichamelijke van d:'ii mensch; in het klassieke" vinden wij reeds het stre ven een geestelijk c intact uit te drukken waar een groep werd ge beeldhouwd. Kn zoo ga.",t het in stijgende lijn, meer en moer legde de kunstenaar zich er op toe psychische aandoeningen te openbaren. Over Vompeïworden zeer interes sante opmerkingen gemaakt, o.a. ook over het rhythmc der kunstwerken. Men vindt het illusionisme in de Pompeïaansche kunst vertegenwoor digd. De vroeg-Christelijke schilde ringen in de katacombeii. meestal toch door minderwaardige kunstenaars ver vaardigd, getuigen van een zelfde visie. De Egyptische pyramide boezemt eerst veel eerbied en ontzag in. dan pas worden wij ^door hot rhythme M°10 4ETZ6C2 aesthetisch aangedaan. De Dorische tempel Theseiin te Athene wordt nader beschouwd, evenals de minia turen uit de 13e eeuw. de beeldhouw werken aan de kathedraal van ('hartres (1,'ie eeuw), waarvan deextaUsohe ('hi'istuskop is gereproduceerd. ,,!)<! vormgeving en het kleurgevoel der West-Knropeesche kunstzinnige beschaving, die op haai' beiii't de .Byzantijnsche als leermeesteres heeft gehad, kunnen wij alleen hegrijpcii en waardeei'en wanneer wij die zien in. voortzetting van. het door de oudheid gegevene." Eenige oude l'Yansehe gebouwen worden er in genoemd o.a. hel Motel d'Kireux uit I7(lli met zijn sierlijke, fijn bewerkte trap. .Mooie foto's van enkele oude Italiaansche meesters zijn ei' in te vinden, en de machtig sprekende kop van den (Ji'ttrmelata. Ten slotte wordt het zoeken der moderne schilders, zooals o.a. van. den Krimschen ('ézajine naar ..stijl'' nog naar voren gebn>,cht. M nar juist omdat ('ézanne dit zelf zoo kinderlijk op merkte, d:'t hij zocht m'i'r stijl, moet het w.el duidelijk worden, hoe de moderne kunst juist <!.;>< ne groot e mist. behalve enkele uitzonderingen n."1 uurlijk. ..de st ijl". Hr. Til eindigt /ij n voor velen waardevolle beschouwing nut de/e epmerki ng: ..Met kunstwerk, uiting van eeu bep;v 1<1" a "st ll«'{ iselie gedachte. moet logisch verha.nd liouden met d!'ii <l'tarlooi)rn<l''ii a.';st het isclien geducht e-stiMiom. /oo spoedig v.'i.j zulks ei'kenncii. krijgt li"t kunstwerk vooi' ors ook e.'n blijvend" schoonlii'idswu.iM'de. \'ei'werjien wij een klinkt \\"erk, \'itnl''ii wij in-t leelijk. (l,:'n is de reden (l;>:'!-v;:;i. i!.."| \\-ij hel j;i de continuïteit \'i:n hel midei's-H'ox'.eii niet als iiiipiiient kunden a.'Mibevelt-n". II» VI ii Ilii. Uil Hor!, nui ili'ii L/l-i':<:lc,l(;,,ll. l' il Illl l>,lilM-h MO:)I'IIHIII'H iii'rniilit'1,1- f'r/x. XN'i'jnneer mi'ii o\cr de eerste dikge<lrukte en 1'uiiiLselHjots VUIL uitroepleekens vooi'/ienc; wiWM'schuwingeii dapper heeft heen gelezen, omdat men ..De wil lot het. Licht" sterk in zich weet. dan ontmoet men hier en daar naS'St veel onnoodig gepraat een fijnere gedachte. Vaak heeft, men het gevoel dat de Oostevsche (?) schrijver een kinderlijk plezier el-in heeft gehad, een boosaardig masker op te zetten en ei' achter angsti'.i'.njii.gende geluiden te maken, maai' het valt alles toch hél erg mee. .Men komt den over ,. l )e vreeS'lijkste boo/e Wezt-ns'' heen. en men voelt el' een inenseh aan. die iels goeds en schoons heeft, willen geven aan een lijdende menschheid. ..Vrij moeten ook uw goedheid en liefde zijn, of zij worden u tot on deugden." ..Kr gaa.t een smachten door de wereld, een verterend verlangen. en iedere ziel, die niet geheel verhard en ongeschikt tot ontkiemen is ge worden, voelt zich daardoor aan gegrepen." «* *?*»? Ja -?..wonderen" zal men door het woord doen ! ,,Wonderen", veel wonderbaarlijker dan alles, wat de oude tijden ..won deren" noemden !" Toch geloot' ik voor mij. dat de tijden nog ver zijn dat alleen dooi' de VRAAG LOYTE 00/ÏEEC-EEK ADVIES VOOCl) WE \\OOMNLKHTIVj IMEIBIIEN HEBBEN EEN GUNSTIGE DEPUTATIE OVERHEMDEN NAAR MAAT FR. SINEMUS 20 Leidschestraat 22 - Amsterdam 5TEUNZO LEN (6^ÖHO HET OPSTAANDE!* BUITEN RAND HERSTELT D E/ PLATVOET O. A. MESSING. V O. Z. VOORBURG WA L 334-. ArDAl» " VfcMET BINNEN6ASTHUI5J N,V. Meubelmagazijn Eden" MOLSTEEG AMSTERDAM BOEKENKASTEN HOTEL?V£LSEF*BEEK" MIMN (Mie1 Gemakkelijk te bereiken per autobus en Eleetrische Spoor. Schitterende cmgeving Groot Terras THEESCHENKERIJ LUNCH DINER SOUPER Het geheele jaar geopend. Tel. 504 G. L. v. TOOMBERGEN. VOOR BETERE MEUBELEN ARNOLD HOUTSCHILT AMSTERDAM zoowel in eenvoudige als rijfïe uitvoering Onder den ^{. (Jffaarfen Qlmsferdam, Q)en (JCaaq, tffaarlem. magische ki-aelit van liet \voord.zooals ii.lt ijd de daad. zooals bij een (ihandi, deze schrijve!' gelooft, de wondei'eii een Lenin. een M ussoüui. die de tot stand zullen komen ! Mi- staat muist nieiischheid dwingt tot haai- ontzaghet woord in de eerste plaats nog wekkende innerlijke l evolutie.