DE GROENE AMSTERDAMMER VAN n AUGUSTUS 1928 No. 2671 Israël's wezen en willen door Prof. Dr. D. Gohen Jewïsh Agency SNEL hebben ook voor het Joodsche volk de gebeurtenissen zich in en door den wereldoorlog ontwikkeld. Een kleine schare kwam ruim dertig jaar geleden te Bazel bijeen en stichtte de Zionis tische organisatie, die zou streven naar een publiek-rechtelijk gewaarborgde woonplaats voor het Joodsche volk in Palestina". De beweging, wier aanhangers eerst droomers en fantasten werden ge scholden, breidde zich meer en meer uit. Maar haar politieke invloed bleef gering, tot in 1917 Lord Balfour een nieuw bewijs gaf van Engelsch staatsmansbeleid door te verklaren, dat de Britsche regeering zou medewerken aan het vestigen van een nationale woonplaats voor het Joodsche volk in Palestina. Wie thans, elf jaren na deze verklaring, Eretslaraël (het Land van Israël, gelijk een der officieele namen luidt) bezoekt, kan zich niet meer onttrek ken aan de gedachte, dat er niet alleen een nieuw Joodsch land ontstaat, maar ook een nieuw Joodsch Tolk. Dit is voor een groot deel het werk geweest der Zionistische organisatie. Zij gold, al omvatte zij slechts een klein volksdeel, tegenover de mandaatmacht Engeland, als vertegenwoordigster der Jood sche natie; haar leiders onderhandelden met de Britsche regeering en de functionarissen in Palestina over de vraagstukken der Joodsche kolonisatie in het land. Zij vervulde deze taak krachtens de bepalingen van het bij besluit van den Volkenbond vastgesteld mandaat voor Palestina; zij was echter gebonden haar neer te leggen, zoodra een vertegenwoordiging van afgevaardigden van het geheele Joodsche volk haar kon overnemen. Men staat bij deze laatste voorwaarde voor een uiterst pijnlijk en moeilijk vraagstuk. Want het Joodsche volk, over de wereld verstrooid, is nau welijks in elk land tot een allen-omvattende groep georganiseerd, en zeker als geheel niet tot een een heid geworden. Hoe kan men dus een lichaam constitueeren, dat als zijn vertegenwoordiging kan worden beschouwd? Men liet derhalve om practische redenen de Zionistische organisatie voorloopig optreden als handelend voor het Joodsche volk", als Jewish Agency; want zij was georganiseerd en omvatte in elk geval de Joden, die streefden naar het verkrijgen van een woonplaats voor hun volk in Palestina. Maar deze toestand kon op den duur niet blijven bestaan. Want de Zionistische organisatie, klein en dikwijls inwendig verdeeld, kon niet de geweldige middelen bijeenbrengen, die voor deze kolonisatie noodzakelijk bleken. Zoo stichtte men, reeds spoe dig na de Balfour-verklaring, het Keren Hajessod, het Opbouwfonds voor Palestina, en gaf ook nietZionisten deel aan zijn beheer. Maar breede kringen van Joden, die wel voelden voor de kolonisatie van Palestina maar niet voor de Joodsch-nationale gedachte, principe der Zionistische beweging, eischten, zoo zij hun geld en kracht zouden geven, ook medezeggingschap in de leiding van den kolonisatiearbeid. Vooral in Amerika meende men die stemmen te vernemen. Zij waren luid, wellicht wat al te luid, omdat men de leiding der Zionistische organisatie fouten verweet, die bij samenwerking met anderen, meer deskundigen, hadden kunnen worden vermeden. In hoeverre dit laatste verwijt juist was, moge in dit verband onbesproken blijven. Amerika sprak en men diende te luisteren. Een invloedrijk man als Marshall, een millionair als Felix Warburg ver klaarden zich, hoewel zij geen Zionisten waren, bereid deel uit te maken van de groote vertegen woordiging, de Jewish Agency, op voorwaarde dat MIJNHARDT's Hoofdpijn-Tabletten 60ct Laxeer-Tabletten.. 6Oct Zenuw-Tabletten. 75ct Staal-Tabletten..90ct Maag-Tabletten 7 5ct Bij Apoth. en Drogisten eerst door een commissie van experts onderzoek zou worden gedaan naar de beste methoden van kolonisatie. En daar het Palestina-budget voor het allergrootste deel door Amerikaansche Joden moet worden gedekt, diende men zich bij hun wensch neer te leggen. Het Zionistencongres besloot een vorig jaar in principe stappen te doen om te komen tot de, vergroote, Jewish Agency. En de commissie van experts toog aan den arbeid. * * * Haar taak is thans afgeloopen en de beslissing is gevallen. Dit schijnt vooral te danken aan Lord Melchett (tot voor eenige maanden Sir Alfred Mond geheeten), die op zijn landgoed in Engeland met drie Joden van groot aanzien, de Amerikanen Felix Warburg en Lee Prankel, en den Duitscher Oscar Wassermann een programma van arbeid ontwierp voor de Jewish Agency op grond van het rapport der experts. Deze Commissie van Vier" verklaarde zich bereid op de basis van dit programma mede te werken aan den Palestina-arbeid en het voor naamste ! aan het bijeenbrengen van geld daar voor. Dit besluit is in de geschiedenis van het Joodsche volk van zeer breede beteekenis. Niet nog om de gevolgen, die onzeker zijn. Maar omdat het de ver andering in geestestoestand bij een zeer machtige groep Joden kenschetst. Ruim dertig jaar geleden weigerden deEngelsche llothschilds enBaronllirsch elke hulp voor Zionistischen arbeid in Palestina; Herzl, den drager der nieuwe gedachte, overlaadden zij met spot. Thans verklaart een Lord Melchett zich niet alleen tot medewerking beieid, maar hij is, als zoovele anderen, van een volkomen negatie van zijn Joodsche afkomst gekomen tot een vol komen overgave aan de belangen van zijn volk. Dit wonder is vooral bewerkt door Palestina, dat nog altijd de eenheidsgedachte van het Joodsche volk vertolkt. Toch gaapt er tusschen vele dezer Joden en de Zionisten nog een wijde kloof. Voor de laatsten beteekent de kolonisatie van Palestina de nationale herleving van het Joodsche volk; zij gelooven dat daar een centrum zal ontstaan van Joodsch leven, en een nieuwe Joodsche geest zal worden geboren; het Hebreeuwsch zal er volkstaal zijn, Joodsche wetenschap in het middelpunt staan. De anderen beschouwen Palestina slechts als een kolonisatie gebied voor hen, die in het land hunner inwoning niet kunnen wonen; zij gelooven dat het Jodendom als tot nu toe zich vooral in andere landen zal ont wikkelen en beschouwen niet, als de Zionisten, de kolonisatie van Palestina als de eenig-mogelijke oplossing van het Joodsche vraagstuk; zij steunen even gaarne, met milder gaven soms, het Joodsche kolonisatiewerk in de Krim en den arbeid voor de sociale opheffing der Joden in Oost-Europa zelf. Zij maken niet de Joodsch-nationale gedachte, de concentratie op Palestina tot grondslag hunner opvattingen; zij zien het Joodsche volk als een com plex van verspreide groepen, die ieder naar omstan digheden en den aard der omgeving moeten word en geholpen, en deelen niet de meening der Zionisten, dat de Joden nog steeds een volk vormen, dat, als gemeenschap, zich zelf moet helpen. * * * Zoo moest dus bij de uitwerking der plannen een conflict ontstaan. Toen eenige weken geleden het Zionistisch Actionscomitéals vertegenwoordig ster der organisatie moest beslissen of het op de basis van het programma der, ,Commissie van Vier" de samenwerking met niet-Zionisten ook in de praktijk zou aanvaarden, ontstonden er heftige discussies: de heeren hadden een programma van kolonisatie-van-bovenaf ontworpen, geen rekening gehouden met den geest der kolonisten, en met het nationale element, dat tot nu toe de groote kracht voor de kolonisatie was gebleken. De oppositie richtte zich vooral tegen twee punten. Tot nu toe immers gold het als axioma, dat de fondsen, voor landaankoop bijeengebracht, alleen mochten dienen voor het verwerven van grond in onvervreemdbaar eigendom van het Joodsche volk; het programma der commissie stelde daartegenover, voor ook een fonds te stichten voor aankoop van land, dat in han den van particulieren zou kunnen overgaan, omdat zij gelooft, dat het bebouwen van eigen grond een pirkkel zal zijn tot meerderen arbeid. Hier vergiste de Commissie zich zonder twijfel in den geest der kolonisten, die door een zóó groot gemeenschaps gevoel worden beheerscht, dat juist dit hen de moeilijkheden heeft doen overwinnen. Dezelfde fout lag ten grondslag aan het voorstel om het aan tal van de zoogenaamde Kewoetsoth, de gemeen schapskolonies, waar ieder zijn arbeid uitsluitend ten bate der gemeenschap verricht, niet uit te brei den; immers deze Kewoetsoth hebben, ondanks. haar gebreken, door haar idealisme de bezwaar lijke en gevaarlijke kolonisatie pas mogelijk ge maakt. De Commissiehad dus te weinig rekening gehouden met imponderabilia; en vooral dearbe ders eischten daartegenover het recht op, zelf tebeslissen, in welken geest zij wilden arbeiden. Het Actions-Comitéwees het Kewoetsoth-voorstel dan ook in hoffelijke termen af on vond voor de andere moeilijkheid een oplossing door te bepa len, dat het bestaande landaankoop-fonds alleen tot het verwerven van nationaal bezit mocht dienen, maar dat tegen het bijeenbrengen voor nmaal van een groote som geld voor het ver schaffen vanparticulier bezit geen bezwaar kon zijnZoo werd een brug geslagen, waarover men nu tot elkaar kan komen. Op welke wijze men de groot eJewish Agency zal samenstellen, is nog niet uit gemaakt. Maar de samenwerking van Zionisten met andere groepen van het Joodsche volk is ver kregen. Voortaan zal dit in zijn geheel kunnen mede werken aan de kolonisatie van het Land van Israël. VAM HELLES ? TABAK is Tentoonstellingen Stedelijk Museum, Amsterdam. Tentoonstelling; Olympische Spelen. Schilderijen, teekeningen en beeldhouwwerk. Tot 15 Augustus. Arti et Amicitiae, Amsterdam. Tentoonstelling van schilderijen en beeldhouwwerken, ter gelegen heid van de Olympische Spelen. Tot 15 Augustus Nenijto, Rotterdam. Handel en IndustrieTot l September. Atelier Blaricummertollaan 31, Blaricum. Wer ken vanLouLoeberenDirkKoning.Tot l SeptemberE. J. van Wisselingh en Co., AmsterdamHollandsche en Pransche schilderijen uit de 19e en. 20e eeuw. Tot l September. J. H. de Bois, Haarlem. Moderne schilderijen en teekeningen. Tot l September. Willem Brok, Hilversum. Schilderijen, teekenin gen, etsen en houtsneden. Tot l September. Kon. Meubeltransport-Maatschappij DE GRUYTER 6 Co. ?«*«?« DEN HAAG ?**?»* AMSTERDAM - ARNHEM Verhuizingen per Auto-Trein