Historisch Archief 1877-1940
No. 2671
DE GROENE AMSTERDAMMER VAN n AUGUSTUS 1928
Uit de~ Natuur:
In Brabant
door Dr. Jac. P. Thijsse
WE z jn eens dwars door Brabant gefietst van
Gorcum naar den Plasmolon. liet was ons
hoofdzakelijk te doen om het stuk tusscheii hoon.
op Zand en Bokstel, om de Drunensche duinen
en om do bosschen, vennen en heiden van
Oisterwijk en Campina. Kr gaat bij Loon op Zand een
wielerpad vlak langs den zuidrand va a die duinen.
Het voldoet nog niet aan. de allerhoogste eischen
en je moet dan ook van tijd tot tijd afstappen.
Dat hindert niet, want het ligt toch in emxe bedoe
ling, om af en toe door den eikenwal heen te glippen
en een blik te slaan op het werkwaardig
woestijnlandschap hier in het hartje van hot overigens nog
al vochtige en hoe langer hoe meer gecultiveerde
Brabant.
Vlak bij Loon. op Zand ligt alles nog flink onder
de grove dennen, echte Brabantsche mast",
aardig opgaand hout van om de veertig jaar en
jonge aanplant die het heel goed doet. Maar
als we een halven kilometer verder zijn en weer
een kijkje nemen, ziet het er heel anders uit.
Daar stond vroeger een bosch van zware zoepijnen,
maar die zijn in den oorlog geveld, het hcele bosch
geraseerd, kaal geslagen, eu toen is daar een gras
steppe gekomo.il. allemaal smeelt met een beetje
bant. In dat gras verrijst hier en daar een jonge
zeepijn, want die wil hier blijkbaar graag groeien
en het vroegere woud heeft dus zijn zaad niet ver
geefs gestrooid. Maar iiaa>r het oosten toe is de
grasmat gebroken, het witte zand is gaan stuiven
en nu volgen kilometers ver golven en dalen van
zuiver zand. Waar hier en daar nog bosch stond
zijn de zandgolven hoog opgestuwd en. komen steil
neer langs de blauwe en rosse stammen, ieder jaar
een eindje verder tot het bosch bedolven is.
Een ren bij Ois'enc'jk
Klders is een vlakte schoon geveegd en. in een
gunstige periode van rust en regenval hebben erzieh
planten kunnen vestigen; nederige; mossen en.
korstmossen, klein buntgras en schapegras, heel
ijle voorjaarsspurrie. misschien, een enkele hei
struik, 't Is niet onmogelijk, dat zoinloen.de in
enkele jaren hier stilstand komt en dat de hoogv
zandgolf aan de lijzijde, die nu ee:i groep va-i
verspreide berken bedreigt, zicli vervlakt zonder
verder schade te doen.
Nog een stuk verder zijn de stuifkoppeii zelfs
begroeid geraakt met eiken kreupelhout en. in de
dalen er tusschon hebben zich al tamelijk flinke
stukjes hei ontwikkeld. Als een gele vlam schiet
nog een tong van de gcoote za.'iel/.e'e er door heen.
doch die is niet sterk genoeg. om een doorbraak
te maken naar de Ilelvoirtsche heide. De
zaudverstiiivhig. die in het midd"iist\ik d"H indruk
maakt, alsof /.ij heel Brabant zou kun-i-'n
overweldigen. blijft door imtn'.irlijk" oorzaken toch
begrensd tot een ta:ii"lijk klein gvbied. maar dat
in zichzelf do >r d" wisselwerking \ a:i wiirl en zand
eri regel en p1a:it"nge'ooi gerekend mag worden
tot een der m'est ro:n r.ifisrli ? landschappen v<in
Nederland.
Als we bel'l'ld zijn bij het Oostelijk s! uk. de ui"l
eiken begroeid' slnitkeippe.i. dan vind»'! we daa.r
ook bij ee ! s-hilele: ;vht ige boerderij !)??: begin va:i
een rijwielpal. e'e',1 vo.n-i i-etïeliik p:v.l. da.t eras dooi'
l)osch en beem:l op a'leraa i^oaatni ,te wijze brengt
naar een punt e>p el< n j;ro >1 n rijksweg vanden Hosch
naar Tilburg en dan onmiddellijk naav Oisterwijk
langs den molen.
liet landschap, dat wij nu doorkruisen, vormt
al een heel merkwaardige tegenstelling met de
woestenij aan de Loonsehe duinen.
Wij laten de beroemde vennen van .Natuur
monumenten rechts liggen, zetten koers naar het
Staalbergven. het ..zwemven". tegelijkertijd de
groeiplaats van een der allerzeldzaamste planten
van Nederland. Van de Oostpunt van het Staal
bergven nemen we eerst het rijwielpad naar de
Steetien Heul, maar slaan al gauw rechts af langs
een pad, dat zich duidelijk toont en komen dan ?
af en toe afstappend, langs een piachtige, bloem
rijke, vochtige laagte. Over de Hosef bij de kippen
fokkerij aan het Belversven. Hier slaan we rechts
af, langs het ven heen en rusten even op de met
dennen begroeide hoogte aan den zuidoosthoek
van het ven. Kr zijn veel kenners die het
Belversven hooger schatten dan het ('hoorven of
het Kolkven en ik kan hun geen ongelijk geven.
Misschien ligt dat voor een groot deel aan de om
standigheid, dat het niet zoo heel gemakkelijk te
bereiken is, men is er haast altijd alleen. Boven
dien is het uitgestrekt, de hooge oever begroeid
met zware dennen, de lage kanten met berk en
gagel en met groote vlakken van veenmos en
zonnedauw, cipelgras en blauwe gentianen. De
zonnedauw, die hier groeit, is de zeldzame soort
met de lange bladeren, uit de verte al te kennen
aan de witte bloemen, die minstens anderhalf maal
zoo groot zijn als die van de andere
zorinedauwsoorten. Je behoeft niet eens een geoefend botanicus
te wezen om op een plaats als deze de
bekoringte gevoelen, die uitgaat van ongewone planten.
Van onze lustplaats hebben we een bijna.
geheel onbelemmerd uitzicht naar het /uiden, tot
den toren van Oirsehot toe. Hier en ook naai' links
in de richting van Bokstel liggen nog uitgestrekte
heiden en wel van allerlei soort, al naar de hoogte
van dei bodem. Het mooist is wel de natte hei.
zuidelijk van het Belversven. het Gooi'. Weliswaar
wordt liet bedreigd door de ontginningen van de
Kosephoeve. maar ook deze golf kan tot stil
stand worden gebracht, even goed als de xandgolf
van de Loonscho duinen. Sommige plekken van
dit Goor zijn blauw van de gentianen. Vijftig jaar
geleden was de blauwe klokjesgent iaan een zeer
gewone verschijning op onze natte heidevelden.
ook op de Xoordzee-eilanden. en ik had toen niet
kunnen denken, dat ik het nog eens zou moeten
beleven die plant beperkt te zien tot verborgen
uithoeken en restanten \im ontginningen. Ge
lukkig staat zij hier aan hel Belversven nog op een
waardige plaats en met waardige ge zeilen en
voorloopig veilig.
Wanneer ge nu haast hebt. dan gaan we pal
Zuid en vinden dan spoedig het ofl'icieele rijwielpad
naar de Hazekamp en dan verder langs hel kerkpad
naar Bokstel. Maar wanneer we ons nog een. paar
uurtjes tijd kunnen gunnen dan zoeken we hier
een slingerpa'l op. een nieuw pad. dat ons voert
over de wijde ('ampena-heide en daar ontdekken
We dan een nieuwe vennenwereld. groote en kleine.
begroeide en blanke, ronde en lange, een bonte
troep, die ons te pas zal komen, als wij het nog
eens moeten hebben over hot ontstaan en de
beteekenis van de lirabantsehe en l jimburgse'he \ en
iieri. Kindelijk belanden we toch weer bij de
Hazekamp. een eenzame boschwachlerswoning
onder zware eiken en hoog naaldhout, een duide
lijk doelpunt voor zwervers op de heide. Daarna
gaat het op een goed rijwielpad langs zanderige
karrowegen door het dal van de lieei-se langs
boerderijtjes waai' knoteikeii m-'t anemoonljes
a in hun voet getuigen van het verloden en hooge.
ijle canada's do a-uielaoht vestigen op h ?( bedrij
vige heden. V a!i Bokste! na.ar Gennep ontmoeten
We telkens dezelfde tegenstelling, zij hot ook in
anderen vorm.
Wilt ge Brabant nog eens in de lengt,' door
trekken. 11 "i-m dan eens het t ra jee-t Venr.iy. l >eiirne.
llee/.e. Valke-nswaard. de Zalighe-elon.
Ilihai-enlie'i'k e'ii elaav altijel maai- venu-t la,.'igs de /uielgp-us.
III"t als elilM'JX ele UeiUWM'lle' Tla.ntage'S ('11
Bel'uelletp-/e>om. Ik '/eni el' '/oei op eens y.iu in krijgen.
N.V. J. S. MEUWSEN'S
Grootste keuze. . . . STETSONS
KRONIEK
Aiiian Ocllali'.s Hervormingen
H KT was te voorzie'n. Wie elat lange- verblijf
in Kureipa e;i al Iv.t Kuvopeoseh geeloe van
Aman Oellah. den Beheerschor der
Afghanen,aan7.a/g. moest \ve-l vree'/.en, dat er niets goeds uit zou
voortkeuneii. Ongestraft eluikt ejon ee-nvemelig, doch
goedmeenerid Aziaat niet onder in hetgeen wij de
Wostorscho beschaving noemen. Kil ele' slag is, als
men de courantenbe:ïc;hten gelooven mag, dan ook
al gevallen: Ama'.i Oe'llah gaat een soort van
parlement inste-Ile'fi in zijn land, elat er zejolang gelukkig
vrij van ble-ef. Maar bovendien, wat nog vél erger
is. wil eleze' ongelukkige vorst de1 Voelwijverij af
schaffen. 11 ij meent namelijk, elat elie? in de
beschaafde rijken, waar hij e.'e>n bezoe-k bracht, niet
meel' bestaat, le-ele'r ambtenaar. '/,e>o dreigt hij nu,
elie e'en tweede vi'e)uw trouwt, zal uit zijn ambt
ontxot worden. e'H hij schijnt nie't te> beseffen, dat
hij duseloeiieh' de ,,vrije; verhouding''en do prostitu
tie e>p ergerlijke wijze' in ele: hanel we'i'kt en de positie
ele'i' vrouw emelermijnt. Want elit had he't ge-lukkige
lanel Afghanistan vóór boven he-t geciviliseerd
Kureipa. elat de-Veelwijvcrij ergewe-ttigd en geëerd
was, terwijl zij bij eins e'ejn clandestien ejn
gvschandvle'kt le'Ve'ti meie-t leiden. Welke slechte' raadgever
zou Aman Oe'llah in heit oor geblazen he'bben, dat
elo Kureipe'e'sche' man slechts ni'-t n vreiuw le.;eft ?
\\'as hel e'e'ii fanatie'k kapelaan of ee-n fijne
domiiie'e' eii' ee>n toeder ethische tbeose»)!'? Me-n weet het
niet. .Me'li wei't, alle'en. elat ele- HeerscheT der
Afgliaanse-he' Gele>ovigon sehaiide-lijk om ele-n tuin
ge-leid werel, als me-ii he'm verzeke'i'de. elat al ele
pare-n. die hij zag. o.)k altijel en overal pa-ren bleven
e-n e1!' nooit iets veiorviel ae'hler ele se-he'rmen de;r
maatsehappe-lijko eipe-nbaurhe-id. Anelei-s had Ama l
zie-h wel t\\ 'e'omaal be'ilae'ht ele' einschuleligi'
opeiilijkhe'iel bij zijn volk Ie wille-n ve'i'va.nge'ii door zondige
he'ime'lijkheiel. elie de'ii muil e'ii ele vrouw beidon in
him karakti'1' aantast, liet is 't bit te-re ke-nrnerk
onzer geroemde- be'svhaving, dat /,ij xoe> bypoe.viet
is. Zelfs el.' .Moi-mone'i). De He-iligon eler Laatste
elageii. se-liat't.'n. uiterlijk te-ii minste, hun
Ve-e'lwijve-rij al', om e-en be'denke'lijke1 openbare mee'ning
te ge-rie-ve-n. Ook zij ! Kn aldus ve'i-zeinki'ii wij elie'p
in ilen poel elei' valsche- se'haamae-hl igheiel. en ele>
geioele' Amman zag elat a-lle's voor eh'ilgel e'ii
xelfbe'hei'i-se'hing a'in. Hij wil nu o;ik x.ijn Al'ghaneii
tot bi'ave- iM'htge'iiooten i'ii N'aelers o])ve»edeii,
mee'iie'iiele' a'elus hot kwaael eler e-orruptie' de-n kop
in te elrukken. Alsof e-en man niet evrelor
elwaaslu'ele'ii begiiat v oen' zijn mail rosse eüui veieir zijn
Wettige' gride ! Doe'h misschien keert Aman Oellah
netg temg \ an elo elwa.lingi'U zijns wee'gs en laat hett
Ooste'U. \\ a.t leit he-ele'ti toe e-en zijner bekoi'inge'ii
uitmaakte': ele i'oin eiuelige aa-nvaarding van het
natuirijV ni"nsche'lijke-. K. (.'.
NIEUWE UITGAVEN
1'ie'H I'foct't' ntit int't'l jl,'t' i'i'tif'ui'i 'It't' \<i<tttiloo~:i'
\'c:iii»iilnchiii> met teie'lichting deior Dr. K.Braneles
ele K'eios w.i. en .Mr. A. Weilfsbergen ve-i'scheon bij
run il c>' M u rr\''* / . M. te Amste-rdam. bij we'lke
einele>riie-niing ook de1 eloorli iiipeiiele stuelie1 ove>r
vonnootsehapswi'/.en e'U veniioeitse-hapsreclit. he't
zee'i- levonswaaieligo maandlilael ..De Naamlexr/.C;
\"ennootse-hap" \ci'si-liijiit.
Bezoekt de Hollanthclie Badplaatsen.
In het voorseizoen tot 15 Juli leer verminderd tarief.
Z A ND VOORT:
HOTEL D'ORANGE en
HOTEL DRIEHUIZEN"
WIJK AAN ZEE:
BADHOTEL en
ZEE-DEPENDANCE.