No. 2672 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 18 AUGUSTUS 1928 ARTIS' NIEUWE DIERENVERBLIJVEN ] N,,Artis" heeft men zich gedurende den vorigen winter flink ge weerd. Vermogende vrienden van ons Koninkijk Zoölogisch Genootschap, spontaan gehoorgevend aan de roep stem van het bestuur, hebben in kor ten tijd een leening op voor het Genoot schap zeer gunstige voorwaarden volteekend, hiermede den directeur on zijn staf in staat stellend een reeks van zorgvuldig voorbereide bouwplannen ten uitvoer te brengen, waardoor ..Ar tis" met eenige bijzonder aantrekke lijke, biologisch-juist en practischingerichte dierenverblijven zal worden verrijkt. Het leeuwenaandeel in dubbelen zin omvat een groot, als terraland opgevat openluchtverblijf voor de Leeuwen en Tijgers, waaraan de naam van Kerbert-terras" zal worden ge geven. Daar zal men deze prachtige groote roofdieren, waar do toeschouwers veilig van gescheiden zijn door een breed en diep water met oeverboplanting en exotische waterlelies, in een zonnig zandveld in.it bamboe en scherm acaciaachtig geboomte te bewonderen krijgen tegene en achtergrond van deels door hen beklimbare rotsen. Gansch iets anders dus dan de Löwenschlucht" zooals Hagenbeck's Tierpark en andere zoölogische tuinen die te zien geven. Tusschen dit monu mentaal omlijnd en schilderachtig terras en de bestaande, Uoofdiergalerij komt dan verder een ruim met tralie werk afgesloten en overdekte buitenkooi waarin ook de springende Panters, Luipaarden, Jaguars en "Poema's als ook roofdiermoeders met haar wel pen zich i na be irt 'il in de buitenlucht in zon en zand zullen kunnen vermeien. Hiermede wordt dan tevens weer de gelegenheid geopen l tot het doen van waarnemingen op psycho-biologisch gebied, zooals die inzake vogelloven in het slotgracht-terrein van den TJilenbouwval, in het Vogelpoeltje e i aan de vijveroevers van Artis met succes konden worden verricht. Met de uitvoering van dit grootsch opgezet plan zal in October van dit jaar een aanvang worden gemaakt. In den afgeloopen winter echter Werd vast begonnen met do afwerking van eenige bescheidener plannen, die eveneens belangrijke vernieu wingen en bijzondere verbeteringen in casu mooier en levendiger huisvesting der levende have beoogen. Vooreerst werden voor Wolven en Hyaena's groote, wildbegroeide uitloopperken aangelegd, waaraan ver bonden een Dassenheuvel" en een decoratieve met klimboomen voor ziene rotskuil voor de klauterlustige Maleische of Honigberon en don VoorIndischen Lippenbeer. Op de eerste verdieping van het temidden dezer buitenverblijven ge legen gebouw, dat op den boganen grond de nachthokken der genoemde dieren bevat, worden allerlei kleine Zoogdieren ondergebracht, in een ,,Katten-" en in een .,.Muizonkamer''. Hier komen dan die soorten, die voor het verleden jaar gereed gekomen Kleine Zoogdierengebouw aan den Ganzen- en Meeuwenvijver minder geschikte bewoners zijn. Vervolgens wordt er in don achter tuin van Artis de laatste hand gelegd aan een kloek Hertenkamp voor de groote Wapih's on Edelherten, waar aan later de te bouwen stallingen on perken voor Damherten on Reeen tegenover den pittoresken boschhoek zullen kunnen aansluiten. Kn ten slotte zijn er voor de groote Loopvo gels, Casuarissen, Emeus, Rhea's en door A. F. J. Portielje Inspecteur over de levende have van het Kon. Zool. Gen. Natura Artis Magistm" (Met teekening door Jaap Kaas) Struisvogels ruim»' gras-perken met heesterbeplanting aangelegd, die niet alleen de eigenaardige schoonheid dezer statige Vogel reuzen tot haai' recht latenkom"n. maai' ook de kansen op broedsuccessen en de mogelijkheid tot interessante psyeho-biologische observaties belangrijk /.uilen doen stijgen. Van de/.e lieven-plannen /.ij n al eenige belangrijke oiiderdeelen gereed gekonvn. Zoo zijn thans de \Volveii en llyaena's eens voor goed verlost uit hun akelig-bekrompen kooien aan de achteiv.ijde van het bestaande Herenhuis (waaromtrent men in de toekomst ook al uitbreidingsplannen koestert !) en genieten deze roofdieren nu van een verblijf, dat zijn weerga niet heeft in eenigen zoologische'! tuin ter wereld. Nergens toch zag men tot nog toe de felle woudloopcrs, die de Wolven zijn. in dusdanige perken tussohen liet ge boomte sluipen of uitbundig ronddraveri, waarbij de spitse Isegiimkoppen en het fijn okergeel-en-g ijs van de ruige wolfsvaehteii telkens weer treffend opdagen tussehen liet donkergroen en zilvergrauw van jonge pijnboomen, hulst en berkenstammen. In welken dierentuin komen de in kleine hokken vaak alleen maar af zichtelijke Hyaena's te voorschijn als thans in Artis, aansluipend uit den achtergrond van bamboe-boschjes, een paardenschedel in do vast-houdendo kaken dragend, om daaraan dan op een open plek in de zon te staan rukken en rijten, brijzelen en knauwen, beensplinters verzwelgend tot er niets dan «?enige keiharde kiezen van hun bloe dig buitst.uk overblijft? Hoe verlaten ligt er het Dassenhol onde ? aan den heuvel met /uurdoorn, Geldersehe roos en goudgele bremstrui ken! De oolijke, door felzwart- en. witgecamoufleerde snufl'el-snoeten van Dassen en Kgels, in den schemer haast onzichtbaar te voorschijn scharrelend onder het hout, moet ge op een mooien vooravond, als de Artis-tuin geurt van bloesemweelde en vervuld is van jui< hend vogelgesehal. eens in hun aardig doen en laten komen bespieden, nu Artis met al zijn dierengebouwen be halve liet Aquarium immers ook 's avonds tot den donker voor zijn leden en bezoekers openblijft. Maai' wel het meest boeiend tafreel. da' ge in derdaad niet moede zult worden te blijven staan toekijken, is hel bewon derenswaardig bedrijf der aldoor bezige klimboren in hun nieuwe rotseiirijk ! Kernachtig kleurt het glanzende zwa.rt van dit al maar rondklaut erend en be hoedzaam weer afdalend berenvolk tegen het levendig rood en geel der grillige rotswanden, waarbij dan tel kens het eigenaardig blinkend wit der koolvlek. als een zwierige das. in 't oog valt bij hun gewaagde acrobatiek over de reikende kale takken hunner ge havende klimboomen. Hoe karakte ristiek duikt telken de sombere m meiikop van den langsnuil igeii Lipponbeor tusschen de roode «teenm i ;sa's op. spiedend om den hoek van een rot spiek en zich over do steilste hellingen heenwagend. om bijwijlen plots brommend do wijk te nemen voor do voortvarende, kort aangebonden Maleiors. die met schrikwekkend, blaf fend gebrul hem den doorgang naar eenige toegeworpen lekkernij komen betwisten.. Ma,a,r laat het hier bij het, weergeven. van een enkelen lossen indruk mogen blijven, bedoeld als opwekking om zelf in Artis eens poolshoogte te ga.an nemen. Want wat al aardige aesthoti-<che zoowel al i biologische verrassingen laten zich bij deze zoo goed als bij zoovele andere mooi en doelmatig on overeenkomstig de levenswijs dor be woners ingerichte dierenverblijven van onzen wondormooien Artistuin al niet beleven! Miti de opmerkzame kijker den lust en do rust in zich omdraagt tot een fijner en dieper bezien van de handelingen der dieren, dan waarmee de gewone slenteraar door Artis zich aan de levende have te buiten gaat. Kn hij zich vooral ook de nobele kunst tracht eigen te maken van onbevoor oordeeld 011 kritisch waarnemen ! l Toe veler zin voor de Natuur werd niet vertroebeld door de lectuur van allerminst natuurlijke, want sensatio neel of sentimenteel gepeperde ..d i eren romans" van Aiuorika-uischon oor sprong. Dergelijke opwindende of dweepzieke verhalen, gevoegd bij ve lerlei soortgelijk ge-ichrijl' in dagbladen of tijdschriften van diorpsyehologisch kant -noch-wal-ra kende ..des kundigen", maken jammer genoeg nog al te veel opgang in hel land van Anthonie van Loonwenhoek en .lohannos Swaniiiierdam. dat zich lieden, ten dage toch mag verheugen in genoeg goede populaire liltei-a.tuur van een 11 ei mans en een Th'.; s se 011 h n n jon gel-en. Ken enkele opmerking nog ten slot te: ..Artis" zal nog heel wat meer moois en belangrijks kunnen bieden. wanneer allerlei ..droom" zich er ver der nog in daad" zal kunnen omzet ten. De vogelstand is er op weinig uit zonderingen na, die te gelegener tijd nog verbeterd zullen worden, al vrij behoorlijk gehuisvest, gelijk ook de levende have van Heptielenhuis en Aquarium niet te klagen heeft. Waarom Artis dan ook b. v. op tal van broedsuccessen mocht bogen en verscheidene winsten op wetenschap pelijk, in 't bijzonder ook of juist op psycho-biologisch gebied behaald kon den. en r/.eker nog verwacht zullen mo gen worden (fok voor do zoogdieren zal een betere tijd gaan aanbreken. Te spoediger, naarmate Bestuur en Directeur in hun welmeeneiid streven door leden en bezoekers en vrienden van ., Artis" op de onderscheidenlijk daartoe openstaande en. aangewezen wegen krachtdadiger zullen wo.'den gesteund ! Nieuwe Uitgaven .M a rif flit'i'fi. //c/ al ii' (/ucilc hini. \'i<i't. uil liet !>niinc// d. K. II. Aniernfoorl :.i. (i. ./. Hlot/touicfr. Ken roman van iets beter allooi dan het meeste wat ik van Marie Diers gelezen heb. Herhaaldelijk heb ik vertaalde romans van, deze schrijf ster in De (iroono Amsterdammer aan gekondigd. Opvallend is in haar boekeneen zekere verouderde t emionz, niet alleen. doorda,t zij verhoudingen beschrijft, tusschen man en vrouw zoowel als t usschen ouders en kinderen. di<: niet meer van onzen tijd zijn, terwijl ze toch als zoodanig Worden voorgesteld, maai- ook doordat zij in haar werk nog altijd plaats inruimt voor de toevalligheden van de oude romantiek. Dit laatste gebrek heeft ook ..Het al te goede h.arl". Ken typisch voorbeeld is hel huwelijk va.n Dr. Hühnel'eld. De roman vertelt van de dochter van een dokter. Kenalo. wier levenslijn wordt bepaald door een onberedeneerde goedheid. U'erkend naar de ingeving van het oogenblik. \a den dood van haar vader wordt Ilenatc assistente bij een anderen dokter. J)r. .1 lühiiefeld. Kater ver looft zij zich en om uit te maken wat. er nu met de dokterswei l u we. K onaf o '.s stiefmoeder gebeuren moot. Iaat de schrijfster haar maar gauw trouwen mot .Dr. -Ilülniet'eld. zonder dat er ook maar een oogenblik sprake is geweest van. een verstandhouding: zelfs geen knipoogje. Zoo'n oppervlakkigheid slikt een normaal niensch boven de dertien jaar niet. Overigens -- in de figuur van Honate is iets hél goeds. Deze spontane, frissche meisjesiiatuur heeft iets echt s en na.tuurlijks. iets dat boeit en doet meeleven. Daal' zit geest en gevoel in. en de schrijfster is er in ges!a,agd. Hoiiato zulke onwaarschijnlijke a,\ onturen aannemelijk te laten beleven (ik noem bier slechts haar verloving uit goedheid,, terwijl ze. onderbewust. verliefd is op een ander), dat het talent van .Marie Diers er onder scherpe belichting in uitkomt. Het slot is weer zwak. Hij liet scliaatsenrijdeii redt Henato een kind uit het water en verdrinkt zelf. Kon toevalligheid, d ii- door di- slot -passage: ,,Om een wildvreemden jongen, van wiens waarde of onwaarde ze niets at' wist. had zij haar man eu haar vier onmondige kinderen verlaten". enz. niet volkomen wordt, gedekt. ' II. M.