DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 18 AUGUSTUS 1928 No. 2672 Achter den afsluitdijk Brieven van een voortvarend reporter uit het drooggelegde gebied. Bij voorbaat gepubliceerd door H. G. Cannegieter II. I»e industrie rondom het Yselmeer NU het heden tien jaar geleden is, dat het Urksche Zee-olie-bedrijf werd gesticht, is een terugblik op de geschiedenis van onzen polder allicht onzen lezers welkom. Want wat zou onze Noord-oost-polder zijn zonder het U.Z.O.B.? Wat heeft het voorgeslacht zich toch vergist, toen het meende, dat de drooggelegde Zuiderzee een landbouw- en veeteeltgebied zou worden ! liet is het voorgeslacht te vergeven, want het kon nog geen rekening houden inet de gewijzigde behoeften der menschheid, die thans aan landbouw en veeteelt al bitter weinig zou hebben. Misschien is het niet overbodig, onzen lezers in te lichten omtrent de voedingswij zo, welke in vorige eeuwen in zwang was. Kr openbaart zich ook in dit opzicht een evolutie. Oudtijds was vlecsch het voornaam- te volksvoedsel. Men at allerlei dieren op, en als wij thans in het natuurmonument op de Schoklandsche heide die vreemde, voorhistorische wezens ons zoo goedig en droomerig zien aanblikken, kunnen we ons niet voorstellen, dat de mensch ze eenmaal gegeten heeft. Weliswaar heeft de plant als voedsel reeds vroeg in de historie het dier aangevuld. liet nuttigen van graan is zeer oud. De aardappel is later uit Amerika overgekomen en nog later heeft de Frarische keuken met haar groenten haa" intrede gedaan. Nog weer later werd het gebruik van fruit algemeen. waartoe niet weinig de import van bananen uit het voormalige West-Indiëheeft bijgedragen. Fruit en groente hebben tenslotte het vleesch ten eenen male verdrongen. Dit geschiedde om economische, aesthetische, ethische en hygiënische redenen. Groente en fruit waren goedkooper; bovendien kreeg de verfijnde smaak van den mensch een tegenzin in den bloederigeii dood van zijn medeschepselen, die ter wille van den hooger belichaamden mensch werden geslacht. De nieu were zielkunde had gebroken met den waan. als zou er een volstrekt verschil tusschon het wezen van den mensch en dat van het dier bestaan. Kn de godsdienst, die reeds heel vroeg in de geschiedenis in de leer van de ziels verhuizing het verband tusschen mensch en dier had erkend, begon zich opnieuw tegen den dierenmoord te verzetten. Maar de gezondheidsleer gaf den doorslag, toen zij steeds minder beteekenis aan het dierlijk voedsel toekende en de waarde van plantaardig voedsel steeds hooger taxeerde. Echter moest op haar tijd de plant evenals het vleesch zich aan de wet der evolutie* onderwerpen. Men ging inzien, dat ook het nuttigen van plant aardig voedsel een overbodig omslachtig proces beteekende. Toen de scheikundigen het ne voedingsproduct na het andere chemisch leerden bereiden, en de psychologie had bewezen, dat ook tusschen plant en dier slechts een betrekkelijk verschil bestaat, waardoor plant en mensch even eens aan elkander verwant waren geworden, begon de beweging van het mineralismo steeds grooter afmetingen aan te nemen, gelijk in een vorig cultuur-tijdperk het vegetarisme steeds verder zich onder het volk had verspreid. Voor den mineralist was de vegetariër een bruut. Was het geen sadistisch barbarisme, de kool te koken in haar eigen sap en was het niet een teeken van even grove smakeloosheid, op een levende peen als op een dood varken te kauwen? Trouwens de geneesheereii wezen op hei gevaar. dat de aanwezigheid van ziekte-verwekkende micro-organismen in het plantaardig voedsel meebracht. Waarom zou een gezond mensch zich hiertegen niet even goed kunnen vrijwaren als een zieke, die immers de benoodigde voedings stoffen ook reeds sinds jaren op recht streeksche wijze tot zich nam. sinds de ouderwetsche kruidenzoekerij was vervangen door de pharmaceutische, fabriek ? TABA SIGAREN *» ZIJN TOCH DB BESTB «?» De algeheele overwinning van het nüneralisme op het vegetarisme heeft op den duur landbouw en veeteelt overbodig gemaakt en de synthetische aardappel smaakt ons, modernen Urkers, even heerlijk als den vroegeren vegetariër zijn bal schijngehakt. Met een dergelijke evolutie in de levensbehoeften, want immers zijn ook onze kleedi-igstoffen langs rechtstreeks-chemischen weg bereid hebben wij noch het natuurlijke; bont van de roofdieren noch het fabriekmatig verwerkt vlas langer noodig. Sinds niet langer Kde alleen kunst-zijde, maar het grootbedrijf van den Wieringerpolder ook kunst-1'lan.el en kunst-linnen vervaardigt, is er geen enkele reden om duizenden bunders kostelijk bouwterrein voor fabrieken aan het telen van gewassen of het grazen van vee te verspillen. Wanneer wij de kronieken uit de eerste decenniën van onze eeuw raadplegen, bemerken wij, dat liet toenmalig geslacht nooit heeft veraioed. dat de Zuiderzee-sovjet een induslrie-pro\ incie zou worderi. "K ventnin als het daarvoor levend geslacht ooit heeft gedacht, dat de vredige hei van Twente zich eens tot een industrie-streek zou ontwikkelen of dat het dorpje Heerlen eens centrum zou zijn van een groot mijnwerkersbedi-ijf. Wij. Urkers, inmiddels zijn trotsch, dat van alle groote bedrijven in de vier polders het U.Z.O.B. het grootste is. Denken wij er wel eens aan, wat er van de wereld zou zijn geworden, zoo niet te juister tijd de Amerikaan dr. l'ark er D. Tivi.sk, wiens standbeeld den heuvel, waarop onze stad ligt. bekroont, op het denkbeeld ware gekomen, olie uit den zeebodem te winnen? Kvenals bij alle uitvindingen en ontdekkingen van beteekenis lag ook hier. achteraf beschouwd. de uitkomst voor de; hand. liet is zoo eenvoudig! Immers hadden de geologen reeds lang uitgemaakt. (lat de onderbeddingen van de meeste olie-velden oorspronkelijk zeebeddingeri zijn geweest, en dat de olie. Welke zich op den bodem der zee uit de daar tezainen geperste stoffen vormt, zich in poelen geconcentreerd heeft, welke later zijn opgedroogd. K ere aan de Hollaiidsche ingenieurs, die het nieuw ingedijkte gebied zijn gaan exploreercn en daarbij hebben ontdekt, (lat het, IJs-vlnieer in zijn zeeklei een schat van olie bevat. Wie de werktuigen aan schouwt, waarmee het l'rksche dist illat ie-bedrijf de olie uit den zeebodem wint zonder in letterlijken zin veel stof op te jagen, staat verbluft van de moderne techniek. Hij begrijpt niet. hoe de mensch heid het zoo lang heeft kunnen stellen met de primitieve middelen, die men ie Hakoe en elders bij het winnen van land-olie gebruikte. Kn. hoe kwam ook deze toepassing, dooi- het evolutie-proces biologisch noodzakelijk gemaakt. prompt op tijd ! De land-olie immers raakte op. naarmate het toenemend autoverkeer en de zich steeds uitbreidende industrie haar meer noodig had. Gelijk de synthetische rubber juist van pas kwam, toen de natuurlijke rubber op haar eind raakte. heeft de zee-olie voorkomen, dat het tekort aan land-olie noodlottig zou zijn. "V au grooter belang voor de 7nensehelijke cultuur is dr. Trask's uitvinding misschien nog geweest. doordat zij een nieuwen Wereld-oorlog voorkomen heeft. Sinds l!)l!) bleef de internationale sfeer vertroebeld door economische tegenstellingen, waaronder die tusschen de beide wereldomvattende petroleum-trusts wel de gevaarlijkste was. Keeds bereidde men zich op een nieuwen verdelgingskrijg voor. die, ware zij uitgebarsten, ongetwijfeld aan het bestaan van een meiischelijke cultuur op aarde voorgoed een eind zou hebben gemaakt. Maar xiei. twee honden vechten om een been, de derde loopt er ras mee heen. Het dist illeeren. van olie uit zeeslib brak ineens alle monopolie: met imperialistische kansen was het gedaan. Want door het eenvoudig technisch proces, dat men bij het winnen van zee-olie toepast, is elke natie in de gelegenheid binnen klein bestek haar eigen olie te fabriceeren. Al heeft dan. gelijk ik den lezer niet meer behoef toe te lichten, het begrip ..natie'' in zijn ouderwetschen. funest en zin in liet moderne organisme, waaronder wij leven, een volkomen gewijzigd-> befeekeniügekregen. Alleenvertegenwoordiging voor - Nederland en Kederl.-Indi N.V. Dutch Gramophone Comp. DEN HAAG HisMasters Voice c% uoCeneiKc aelulaiNieuwe Uitgaven A. B. HriUHK(iTs[.:\. A'i//?.:</<</V/.Wr Dnitxcln Si-liiilurHiiniKifili. \V. .1. Thieme en ('ie. Zulfen. \V. N. HuoKKliCYSKN. Hi'l.-iiti/il lecrhoek' ilt-i Jtiiitwhi Tditl. I)eel II. tweede, herziene druk. W. .1. Thieme en ('ie. Zutfen. l'. DI-: Uoo DI-: i,A KAIU.K. //<?/ .S'H»»///-</'.S IIY.sM-uxlRtt\i\n>rl fi' tff' Atlttl. Ma.rt. Nijhoi'f. 's (ira\ etiluige. M. .1. ],AN(;I-:\ iou>. \'<irni en /,7r«c. Handleiding voorliet out wét-pen v;m vormen en lief zorki-n v;m kleuren voor t ecken\'oorbeelden en Imndenarbeidsmodellen voor school en gezin. 11. [>. Tjeenk Willink en Zoon, Haarlem. l "ii/p.iK. Zinrijl.'c <>n~in ('t I,even in den lach spiegel) Nederlnndsehr l'itg. .Maatschap. _\7>isterdam. OOKTFRED:JftOESKE ZAND B L AD - SIC AREN 8 enIO ets. Tentoonstellingen Nenijto, Hottcrdam. Handel en Industrie. Tot l September. Atelier Blariciimmcrtollaan .'il. lïlaricmn. Wer ken van Lou Lobberen Dirk Koning.Tot l September. K. J. van Wisselingh en Co., Amsterdam. Hollaiidsche en Fransche schilderijen uit de l!(e en 2()e eeuw. Tot l September. J. H. de Bois, Haarlem. Moderne schilderijen en teekeningeii. 'Pot l September. Willem Brok. Hilversum. Schilderijen, teekeiiingeri, etsen en hontsneden. 'Pol l September. Hclweg en Zoon. Ko/engracl.t Co. Amsterdam. Tentoonstelling van Kdelsmeedwerk. Tot l Octobei Zeist als Woonplaats. BOUWTKltUEIX T K KOOP in het centrum van Zeist, aan den verkeersweg Utrecht Arnhem, in de onmiddellijke nabijheid van het Itaudliuis, «Ie Hotels Hermitage en Figi en het Slot van Zeist. Fraehtig opgaand geboomte, stofvrije wogen, voorzien van rioleering, gas, water en eleetrieiteit, Kadere gegevens «orden verstrekt door de X.V. FAKK KEK81ÏEKGEX, Montaubanstraat 4, Zeist.