Historisch Archief 1877-1940
DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 18 AUGUSTUS 1928
No. 2672
T o o n e e l
Bond van N ederlandsche
TO-'Jneelschrijvers. Tooneel en
Gemeenschap" door J. B.
Ubink. Het versdrama en
zijn verwaarloozing door het
Tooneel in Nederland" door
August Heyting (Gust. van
Elring) Boek en Periodiek.
R. J. Goddard. Den Hang.
De Bond"van N ederlandsche
Tooneelschrljvers" is, naar men weet, niet
tevreden met onze tooneeltoestanden.
Is daar reden toe? Men. antwoorde
niet te vlug: zeer zeker", en bezinne
zich op de wetmatigheid aller dingen,
die zooal niet de ontevredenheid, dan
toch den wrevel, dat het wel anders
kon zijn, uitsluit.
In een artikel in Rythme"
waarvan mij slechts een uittreksel in
een dagblad bekend is s-chreef
Eduard Verkade:
.... Zoolang er menschen zijn zal
er tooneel gespeeld worden en de
kunst zal steeds zóó zijn als zij zijn
moet, om haar taak te vervullen in den
tijd dat zij er is. Gisteren was het
tooneel goed voor gisteren, al was hot
, anders dan vandaag. Vandaag is het
goed voor vandaag, al zal het morgen
anders moeten zijn, omdat het van
daag" voor morgen niet meer past.
Er zijn niet minder kunstenaars
en talenten dan vroeger en er zijn er
niet meer. Er zijn er net genoeg, want
ieder tijdperk houdt zijn eigen mo
gelijkheden in en de talenten vinden
hun eigen wijze zich uit te drukken,
en wel die wijze, die het meest zich
eigent voor hun eigen tijdperk.'
Deze beschouwing, die men mis
schien toepassing van het
philosophisch determinisme op de
tooneelkunst zou moegen noeman, schept een
eauwigdurend-jn toestand, zooal niet
van tevredenheid dan toch van be
rusting en brengt alle critiek terug tot
vóór- of achter-loopen vandaag" te
zijn van morgen" of van gisteren".
Maar daar die vóór of achterloopende
critiek van vandaag, dan toch maai
de critiek van vandaag is en dus. ...
en dus gaan wij tsrug naar den Bond
van Nederlandsche Tooneelsehrijvers,
die zeer onphilosophisch tegen het
tooneel van gisteren, vandaag, morgen
en aansluitende tijdperken te keer gaat.
Over het eerste der hierboven
genoemde vlugschriften, dat te vlug,
althans vluchtig geschreven schijnt,
heb ik vroeger on elders reeds enkele
opmerkingen gemaakt.
Da vrees, dat de schrijver groot e
kans loopt, te herhalen, wat vóór hem
(over de verhouding van tooneel en
gemeenschap) te berde gebracht is,
zoodat hij het niet verder brengt., dan
tot het aaneenrijgen van een aantal
gemeenplaatsen", lijkt mij ongegrond.
Daarvoor is de stijl, hoewel on-schoon,
te origineel, zijn de conclusies, hoewel
on-juist, te verrassend.
Van beide een staal: Dat ik noch
tans de ietwat hachelijke
poginggewaagd heb," doet de schrijver op
het hierboven geciteerde onmiddellijk
Hei Smetten,
Doorzitten en
Stukhopen der Huid
verzacht en geneest men met
PUROL
Doos 30-60. TubeÜO et. Bij Apoth. en Drogisten
volgen, op dit stokpaard een
Doodenrit te ondernemen, spruit voort uit de
overtuiging, dat ik het altijd nog
beter als Don Quichote kan verliezen.
dan dat ik' als Jan Salie ga thuis
blijven."
....,, het getuigt van weinig kennis
van zaken, als men Nederland gebrek
aan dramatischen aanleg toeschrijft.
Voor zoover het toonsel voor onze
westersche beschaving van belang is,
kunnen wij het tweemaal zien ont
staan: eenmaal in Griekenland, een
andermaal in West-Europa, tijdens de
middeleeuwen. TJit de abele spelen en
de mysteriespelen, die uit die dagen
zijn overgebleven, blijkt duidelijk, dat
Nederland aan dat ontstaan een
werkzaam aandeel heeft genomen.
Dat wij nimmer den vollen bloei van
die eerste taemen hebben waarge
nomen, moet dan ook worden toege
schreven aan uitwendige oorzaken."
Tot die uitwendige (sic) oorzaken
reken ik, dat wij in onzen bloeitijd
blijkbaar geen dramatisch dichter
hebben gehad, die de wereld heeft
kunnen betooveren."
iemand dus als een Kodolph
V'alentino onder de classici !
De schrijver ergart er zich aan, ..da
kritiek, do pers of htt publiek op de
hoogtepunten van de loopbaan van
een tooneelspeler of actrice te hooren
oordeelen, dat hij of zij het illustere
voorbeeld schier evenaarde van een
(iuitry, een Sarah Beruhard(t), een
Duse".
Een gemeenplaats is ecu dergelijk
zonderling betoon van ergernis zeker
niet.
* *
Misschien ware het voorzichtig
geweest, een zinspreuk van den Bond:
Hoog brandt in blij- en treurspel e el
Ons hart op 't ontaar van 't tooneel".
weg te laten van het chutblad van
Heyting's brochure, die ons wil warm
maken voor 't v:>rs in 't algemeen en
voor 't versdrama in 't bijzonder.
Heyting's brochure heeft tweeërlei
strekking: de superioriteit te betoogen
van het versdrama boven het
dra.main-proza. en ;wm Ie sporen tot ver
tooning van nog ongespeeldo
drania'sm-verzeii, die dit verdienen. Hij toont
aan dat een overgroot percentage der
vermaardste stukken uit de gaiische
Wereldliteratuur in ver/en geschreven
is. en wijst op hetgeen ook door den
bond" en door dilettanten reeds
gedaan is om nog oiigespeelde drama's
in-verzen tot liet publiek te brengen.
Hij geeft ook middelen aan. om poëzie
op de schalen voor de jeugd beter
toegankelijk te maken. Wij kunnen
hier niet verder op ingaan en moeten
naar de met overtuiging geschreven
brochure wijzen.
Eigenlijk ook reeds in de brochure
van den heer l'bink, voor zoover
daarin een vaste lijn te volgen is.
maar zekar in Heyting's geschrift
komt men weer terug tot het vraag
stuk van een centraal
tooneelgezelschap, middelpunt en maatstaf voor
onze tooneelkunst, waaraan men zui
ver artistieke eischen stellen kan. en
waar zij ook in zeikere mate te berei
ken en te handhaven zijn.
Wat baten al die opvoeringen van
meesterwerken uit de wereldliteratuur
door gezelschapjes, die weer gestorven.
zijn vóórdat zij tot 't volle leven
kwamen, voorstellingen sans
lendemain":'
Tenzij men zich bekeeren moge tot
het philosophisch standpunt, waar
mee wij deze opmerkingen aanvingen.
II. v. u. V.
li
MEUBELEN EN
OOSTERBEEK
(fl BETIMMERINGEN
OVERHEMDEN
NAAR MAAT
FR. SINEMUS
20 Leidschestraat 22 - Amsterdam
BOULJTINHET
riTllBl 13 'J !7Al *J w\
KB1 VERSTREKT DE DIRECTIE
TafflMT.ns260.38
MET OPSTAAN DEN BUITEN RAN ft
MERSTELT D E/PLATVOET 11
U.A.MASSING. V
O. Z. VOORBURG WA L 33*. ft?Dt
iINNENSASTMUIS)
N. V. Meubelmagazijn Eden"
MOLSTEEG _ AMSTERDAM
BOEKENKASTEN
KWATTA's CITELLI VRUCHTENDROPS
5 en 10 ets. VRUCHTENROLLEN
Iti.ïir«lere rol een. leuke mop met
M i:itl:i,I.IK«>< n j; moppciipi-iJMvi-iia-;.
Kwuttu's «'itclli A'riiehtcuilrops
^ijii fi.jii 011 l'i-iscli v a n smaak
f n van o ii o v o P t P o f f o 11 kwaliteit.
% VOOR BETERE MEUBELEN
ARNOLD HOUTSCHILT
e {lmm er ing e n
zoowel in eenvoudige als rij/ie uitvoering
Onder den 5f. (fflaaHen OlmsterJam, Q)en
Abonneert U op:
De Groene Amsterdammer