Historisch Archief 1877-1940
No. 2672
DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 18 AUGUSTUS 1928
'7
Uit de Natuur:
KRONIEK
In het Geuldal
door Dr. Jac. P. Thijsse
HIER ziet men veel menschen loopen, jonge
en oude, met bergstokken en rugzakken.
Inderdaad is het hier een echte wandelstreek.
Natuurlijk zijn fiets en auto hier ook heel nuttig,
maar het landschap is zoo mooi en veelzijdig.
dat het in een langzaam tempo moet worden ge
nomen. Ieder oogenblik moet je even kunnen
toeven om rond te zien in de wijde verte of om te
speuren naar nabij moois. Dit was ook het land
van onzen besten wandelaar, onzen besten natuur
kenner Heimans, die vier jaren voor zijn dood
zijn ,,IIit ons Krijtland" schreef, waarin hij u
leert, hoe men door wa.t bekendheid met planten
en dieren, steenen en geologische gesteldheid tot
een nog hooger genot kan geraken in een streek,
die reeds door zijn schilderachtigheid boeit.
Dat boek handelt over de omgeving van Epen.
het dorpje aan de Geul. dicht bij de Belgische
grens, waar in een kort bestek allerlei geologische
formaties te vinden zijn, van de jongste af tot het
steenkolentijdperk toe. Sedert Heimans' werk is
dit Epen een druk bezocht vacantie-oord geworden.
Wij echter vestigden ons dit jaar in Gulpen.
het mooie, rustige, zindelijke ruime dorp aan de
samenvloeiing van Gulp en Geul. een waar para
dijs voor wandelaars, naar alle kanten, 't Is een
miniatuur bergdorpje in een miniatuur bergla.nd.
De Raadhuisstraat helt steil naar de
snelstroomende, meestal helden; Gulp en op de met varens
begroeide brug probeert menigmaal een
forcllerivisscher of hij beet kan krijgen.
Beneden het dorp leidt een voetpad langs de
beek naar de samenvloeiing met de Geul en
hoogerop naar de uitmonding van d.e Eijserbeek.
De oevers zijn begroeid met wilgen, esscheri, popu
lieren en elzen. Boven het snel stroomende water
zweven de donkergroene libellen en langs den
oever trippelen de sierlijke groot e
grijskwikstaartjes of met schel geschreeuw schiet een
oeverlooper voorbij. Hier heb je ook kans op
ijsvogels en zelfs op de waterspreeuw, die in ons
land alleen aan de Gulp zijn nest heeft. De lust
om hem te zien lokt ons stroomopwaarts en zoo
ontdekken we langs deze beek tot Slenaken toe
allerlei onverwacht mooie landschappen.
Willen wc het in de hoogte zoeken, een kwar
tiertje klimmen naar Noord of Oost of Xuid en
West brengt ons in bosch of bouwland op
allerbekoorlijkste punten.
Wenschen we een kloeker wandeling, dan be
staat daarvoor ook goede gelegenheid naar alle
zijden. De Bondswandeling voor Limburg leidt.
door Gulpen en is door uitmuntende kenners van
de streek ontworpen. Wij houden er van om ook
eigen wegen te zoeken en gebruiken als gids onze
voortreffelijk ekaart van denTopografisclu-n dienst.
de stafkaart" op de schaal l : 25(100. Deze
kaarten zijn tegenwoordig gemakkelijk en goed
koop te verkrijgen bij den Topografisclien Dienst
in Den Haag. De bladen voor Zuid-Limburg zijn
heel nieuw, van 1925. en uiterst getrouw en de
hoogtelijnen maken dat men zich zelfs in
ongebaande oorden nog gemakkelijk kan oriënteeren.
Gisteren hebben we eens zoo'n groote wandeling
gedaan en wel van Vaals langs de grens over
Kottezen en Epen naai' Gulpen. Kerst natuurlijk
met de autobus van Gulpen iu:,ar Ya.als en toeiv
opgewandeld naar het voormalig vierlander punt.
waar een lispelend jongetje je vertelt, wat aan
deze grenspalen in den prooien oorlog is weder
varen. Een duidelijk pad voert nu vlak langs de
grens westwaarts. Voorbij grenspaal 2 wordt het
smaller, maar onzekerheid bestaat er niet \va,nt het
Koninkl.BoomkweekeriiJilhelmina,"
Charles van Oinneken & Zoon, Zundert, N.Br.
Het van ouds gunstig bekende adres voor:
Dennen, ter bebossching (uitsluitend Inheemschzaad)
Exotische Dennen- en Sparrensoorten,
Bosch- en Haagplantsoen,
Boornen en Heesters.
Catalogi op aanvraag gratis en franco.
Tel Interc. No. 1. Telegr.-Adr.: Wilhelmina,Zundert.
leidt precies langs den rug van de steile hoogte.
We hebben dari ook een heerlijk uitzicht naar
beide kanten, rechts naar Nederland met het ge
hucht Wolfshaag vlak onder ons en verderop
bergen en bosschen en ook de puinhoopen en
schoorsteerien van het mijndistricl. Naar links
kijken we Belgiëen met Geinmenieh en Moresnet
en zijn gioote nieuwe viaduct. Ardenne. Hohe Venn
en zelfs de Kifel in de blauwe verte. Eigenlijk is het
uitzicht hier mooier dan bij Vaal 1.
Ook onze onmiddellijke omgeving vraagt hiel
de aandacht. Het bosch vertoont ongewone
kleurtjes. Daar staan veel struiken met dichte
trossen van donkerroode bessen, heel anders
dan de lijsterbes, die we zooeven zagen bij Taal 1.
Hier hebben we nu een echte bewoner van het
kalkgebergte: de Trosalier. Tussehen. de struiken
bloeit ook nog het Vingerhoedskruid. de laatste
bloempjes aan den top van manshooge stengels.
die verder al bezet zijn met rijpende en rijpe
vruchtdoozen.
Bij het grensstation aa.n den grintweg Wolfs
haag Gemmenich, vinden we vlak aan de grens
weer een voetpad westwaarts dat bij paal t zich
verwijdt tot een. b reeden weg. die, nu van de grens
afwijkt en later weer verloopt, in een smal pad.
Eerst hebben we nog flink geboomte. D. H., mooie
gave witte Tijneri (Weymouth-den of l'inus
Strobus), maar verderop krijgen we laag hout.
eiken hakhout met berken en lijsterbessen en
daartusschen een dichte groei van adelaarsva.rens, af
gewisseld met smeele-gras, bramen, wilde rozen.
kamperfoelie, hei en boschbessen. We zijn nu op
een breeden bergrug, het uitzicht is vaak beperkt.
het smalle pad gaat dikwijls schuil onder den
dichten plantengroei en er is dus groote kans van
dolen, temeer doordat soms meer van die paden elk
ander kruisen en onze hoofdrichting wel eens ver
sperd wordt door ondoordringbaar struweel. Doch
onze goede kaart spreekt van een ..Kroddeleik" en
als we na een klein uurtje wandelen en rondkijken
een paar hooge boornen ontwaren en een eik met
doode armen, dan koersen we daarop los en de
zaak is in orde. 't Is een dikke, oude eik. nog goed
in leven, maar met veel doode takken. Aan dei.
stam is een kruisbeeldje bevestigd en daarboven
staat in zeer ongekunsteld sch.ift te lezen: ..Belet
vur de armen Seclen". Een bijzondei- indrukwek
kende verschijning midden in het mijlemvijde
woud.
De kaart zegt ons dat we nu het best doen met
een ravijntje te zoeken op Belgisch grondgebied
en dan weer om te buigen naar Nederland omtrent
grenspaal 7. Dat lukt opperbest. Het ravijntje is
alles wat we van een mooie gleuf en het woud ver
wachten, mogen en als we het Nederland.sch gebied
bereiken, staan we al gauw voor de graan velden van
Kottesen. Langs een hollen weg. die tegelijk een
beek is, dalen we af naa,i (h; Geul. die we treffen.
juist aan het begin van zijn meanderbaai] dooi- de
groene vlakte. We houden hel pad langs den
rechteroever, kruisen de Bellet-beek en staan dan.
weldra in de Ileimans-grot. de beroemde plek.
door hem in het Krijtland beschreven eu wa;'i- hij
later nog een vondst heeft gedaan, die van groot
belang is geworden voor de studie van het ('arboon
in. Nederland. Geen wonder dat velen dit gebied
tot Natuurmonument willen verheffen.
Langs de. Geul hebben we nu ook al lang de
Xinkviooltjes gevonden en de Zink-armeria en
over Terziet heen kijken we naar het Onderste
en Bovenste Bosch, die ook hun beroemdheid
aan Heimans danken.
Dan gaan we de Geul over en wandelen naar
Kpen. waai- we even rustenen handdrukken wis
selen met een troep N. .). .V.-ers op hun eerste
excursie in dit gebied.
Xu beklimmen we de heuvel van Kpcrheide eii
Werken op het hoogste punt weer het \ergezicht
uit, zonder in bijzonderheden te treden over de
vraag of dit nu mooier is dan bij Taal 2 hoven
Wolfshaag of dat bij Kijserherde. door I-YIix I!u11e)i
geroemd.
Langs een interessanter) hollen weg niet oe\
erzwaluwnesten en aardige boschwegeii. waar in het
Ter Nagedachtenis
DE Olympiade is mi ter rust gegaan en. men zal
niet nalaten vooral van deze doode veel goeds
te zeggen. Daarom kan haar gewis niet hinderen,
indien wij achteraf ook een beetje kwaad spreken,
al er-kennen wij haar groote verdiensten. Zij was
innig naar- den smaak der menigte en zij bracht ons
geld in het laadje. En bleek vaak mooi om te zien.
Maai- werkelijk. . . . men kan een langen
zomerruiddag in het stadion hebben doorgebracht en zich
gelaafd, aan zon en wijde lucht, en hartelijk mee
gedaan aan het opwindend spel van aanhitsen of
dat andere, quasi-pleehtiger spel van opstaan bij
't vlag hijschen en het volkslied voor den edelen
winnaar-, om nog eens extra geestdriftig en geroerd
te worden vanwege Holland's triomf en het Wilhel
mus, welks tweede couplet ons al in den keel blijft
steken. . . . men kan. zeg ik, goedmoedig en argeloos
nationaal en, sportief en vroolijk en geduldig ei)
enthousiast zijn geweest met zijns gelijken, en toch,
achterna, dit alles een ietwat malle en tevens niet
ongevaarlijke vertooning achten. Een bekende
Fransche journalist heeft al gewezen op het onge
rijmde van dat plechtig vlaggehijschen en volkslied
spelen. als gold het hier een zaak van gansch het
volk, omdat Billy, Eritz en. Tatave snel hebben
geloopen". Dat alles is overdreven, zegt hij. en
bewijst, dat. . . . de int er-nationale sport wel verre
van de verzoening der volken te begunstigen, een
uiterst prikkelend chauvinisme ontwikkelt.
Misschien is dit wat somber gezien, al kan men
zeggen, dat het in elk geval niet verstandig is zoo
vele sporten volksgewijs tegen elkaar en tegen
elkaar op te zetten. Daar zullen vanzelf Olympische
haat en nijd va.n komen.
-Maai- ook zonder direct voor internationale
conflicten te vreezen, is het toch duidelijk, dat
hetgeen men op zoo'n gezelliger) middag in het
stadion te zien en te hooren krijgt, behoort tot de
lage en lagere instincten der menigte, die men niet
zonder- bezwaar en gevaar kan ophemelen.
Spelhartstocht en sensatiezucht, zekere belustheid op
het mogelijk ongeval, en hoven dat alles uit een
soort, patriottische hittigheid en voorkeur, die bij
zonder veel op ijdelheid en meer uitgebreid egoisme.
gaan gelijken.... ziedaar wat er r ra» r- voren
komt hier. en trouwens overal waar een menigte
bijeen is. Het gaat heusch niet aa.n al dit weinig
verhevene te vieren als frisscheri sportlust. en
edelen, vei-broederenden wedijver, met even edele
liefde voor eigen land en volk als pendant.
'Terwijl het eerder zoo is. dat men allicht eenigeii
speciaal afgerichte!), willekeurlingeii de natio
nale kleuren omhangt, ten einde hen vervolgens te
kunnen gebruiken a,ls objecten, waav blinde,
chauvinistische voorkeur en afkeer zich op uit
vieren. Kn dit alles nog wel zeer nadrukkelijk en
met waarlijk antieke plechtigheid.
F. C.
voorjaar dalkr-uid ei) lelietje van dalen bloeien,
bereiken we Landsraad en dan zijn we over K
rapoel en de koning van Spanje al spoedig weer in
Gulpen. Onderweg krijgen we telkens weer ge
legenheid om halt' Xuid-Limburg te overzien en
elkaar de bosschen te wijzen waar allerlei zeld
zame planten groeien, op sommige plaatsen in
grooten overvloed: ('hristoft'elkruid en
Teperboompjes. I'aris of Kenbes en a.l de mooie orchi
deeën met hun suggestieve namen: d.e Top. het
Sold.a.atje. de Wesp. de Bij. d.e Mug. de Vlieg, de
Hok. de Schroef en misschien, zelfs de Spin. De
wetenschap dat al deze prachtige planten en nog
meer hierte vinden '/.ijn. maakt voor ons een ver
blijf in Xuid-Limburg dubbel gerioegelijk. Wij
hebben een groot deel van de Sint Tietersberg
verloren, maar o. er is nog zooveel moois over
gebleven en als we dat nu maar behouden mogen.
kunnen we tevreden zijn.
N.V. J. S. MEUWSEN'S
Grootste keuze. . . . STETSONS