roene <E>c_yWcekbIad voor- Nederland Sinds meer dan vyftig jaar aan de spits der weekbladen . . . ." ONDER HOOFDREDACTIE VAN G. W. KERNRAMP Redacteuren: H. BRUGMANS, M. KANN EN TOP NAEFF Secretaris der Redactie: C. F. VAN DAM KEIZERSGRACHT 3 3 3 Uit.: N.V. DE GROENE AMSTERDAMMER AMSTERDAM. C. Soliditeit ongeëvenaard ?OPGERICHT IN 1877 No. 2674 ZATERDAG i SEPTEMBER 1928 Geen oorlog meer! V1VK Stresemann ! Vive la paix !" Van de menigte, die den Duitschen minis ter van buitenlatidsehe zaken bij zijne komst te "Parijs niet deze kreten begroette, kan niet worden getuigd, dat. zij de speciale opdracht had, het .Fransehe volk bij deze gelegenheid te vertegen woordigen; zelfs is de mogelijkheid niet uit gesloten, dat de hartelijke verwelkoming op be stelling werd geleverd; maar aan den anderen kant valt er niet aan te twijfelen, dat de overgroote meerderheid van het Fransche volk volkomen in stemt met de bedoeling van liet verdrag, ter oriderteekoning waarvan Stresemann naav "Parijs kwam. /ooals ook in elk ander land de volksovertuiging instemt met een tractaat. dat den oorlog prijsgeeft als laatste middel om bedoelingen van nationale. politiek te verwezenlijken of internationale ge schillen te beslechten. De naam van. Kellogg is a rui dit tractaal verbon den; maar die van Uriaml zou er evenzeer aan kunnen worden vastgemaakt; want de Fransche minister van buitenlandsche zaken heelt et-u minstens even groot aandeel gehad aan de tot stand koming ervan. Hij was dan ook de eenige die bij de onderteekening het woord voerde: een hulde aan het land, in welks hoofdstad de plechtigheid plaats vond, maar tegelijk vermoedelijk ook een erkenning van de ongemeene welspr"keiidheid van Briand. die ook thans zijn gehoor wist op te voeren tot een hoog plan van gedachten. Kellogg onder.seheidt zich van hem dooi- soberheid in woord. soberheid ook in de verwachtingen, die hij van liet tractaat koestert: het zal den o;>vlo}>; bemoeilijken, zoo liet hij zich uit. Bemoeilijken niet verhinderen '?: e mogendheden, die het oiiderteekendeii. ver binden zich gee.n. aanvalsoorlog te voeren; in liet tractaat staat niet uitdrukkelijk (ia n iv//«oorlog, maar dit is de bedoeling, zooals ook uit de gewisselde stukken blijkt. In dit opzicht gaat het verdrag van Kellogg -verder dan het Volkenbondsstatuut. De leden van den Volkenbond hebben zich verplicht onderlinge geschillen, die tot een breuk zouden kunnen leiden. te onderwerpen hetzij aan arbitrage, hetzij aan de beslissing vati den Volkenbondsraad. Wanneer dit laatste gebeurt en de Raad met eenstemmigheid tot een besluit komt de stemmen van de ver tegenwoordigers der betrokken partijen tellen dan niet mee mag peen oorlog worden gevoerd tegen de partij, die zich overeenkomstig dit oordeel gedraagt. Zoo er echter geen eenstemmigheid heerscht. zoo er dus ondev de niet bij het geschil betrokken leden van. den Raad slechts een enkele is. die met de meerderheid in meening verschilt --en men zal begrijpen, dat dit geval zich dikwijls kan voordoen behouden de leden van den Vol kenbond, dus ook de betrokken partijen, het recht om te handelen zooals zij meenen dat noodzakelijk is voor de handhaving van het recht en de recht vaardigheid, dat wil dus zeggen: kunnen zij ook overgaan, tot het voeren van oorlog. De bepaling, dat men in. geen geval zijn toevlucht tot den oorlog mag nemen, voordat er drie maanden verloopen zijn na de uitspraak van liet scheidsgerecht of van den Raad. verhindert \vel dat er onmiddellijk van leer wordt getrokken en biedt dus de kans, dat men zich nog b -denkt, voordat naar dit uiterste middel wordt gegrepen, maar de Volkenbond erkent dan toch in bepaalde gevallen «Ie wettigheid van den oorlog. Met verdrag van K.-llogg verbiedt kortweg den oorlog; alle geschillen o l' conflicten, die t iisseh--n de onderteekenaars ervan moehten rij'/en. van welken aard of oorsprong ook. zullen uitsluitend m-.-t vreedzame middelen worden beslecht. Het geeft echter niet a/üi zooa-ls het sta.tuut van den Volkenbond wél doet -- door welke procedure naar een vreedzame oplossing zal worden gestreefd; evenmin bepaalt het -?wederom in tegenstelling met het Volkenbondsstatuut welke maatregelen zullen worden, genomen, tegen een ouder!eekenaar, die zich niet aan zijne belofte houdt. Het maakt dus in g'eerien deele den Volkenbond overbodig. Het wil meer dan de Volkenbond, maar omschrijft niet precies hoe dit meerdere kan. worden bereikt. Behalve door de Vereenigde Staten van Amerika is het tractaat onderteekend door Frankrijk, België, ('echoslova.kije, (iroot-Jirittatinië. BritschItidië. lerlaud.de Britsche Dominions, het Duitsche Kijk. Italië. Japan en "Polen, .luist de omstandig heid, dat de Vereenigde Staten tot bet verdrag zijn toegetreden, verleent er een bizondere waa.rde aan; deze hebben zich immers buiten den Volkenbond gehouden. Het tractaat treedt eerst in werking, zoodra het bekrachtigd is door de landen dei- onderi eekenaars op de wijze, zooals in de constitutie van eiken Staat is voorgeschreven. Het is niet te verwachten, dat de volksvertegenwoordigingen zich tegen deze ratificatie zullen verzetten, liet eenige lichaam, dat moeilijkheden zou kunnen maken, is de Senaat van de Vereenigde Staten. Dit college heeft zich indertijd tegen de toetreding tot den Volkenbond verzet, omdat het niet wilde dat de Vereenigde Staten in Kuropeesehe conflicten zouden kunnen worden betrokken; zulk een motief behoeft echter niet tegen de ondel leekeiiing van het tractaat van Kellogg te gelden, omdat dit geen verplichtingen oplegt tot een gemeenschappelijke actie tegen een. onderteekenaar. die het gegeven woord verbreekt. Kerst wanneer het door de hinden van «//<? onderteekeiiaars is bekrachtigd, treedt het tractaat in werking; zoo dus slechts een van deze landen de ratificatie weigert, is het verdrag als niet gesloten te beschouwen. /ij n alle ratificaties ingekomen. dan kunnen de mogendheden, die niet aan. de onderteekening te Parij- deelnamen, tot het verdrag toetreden. (icsleld. dat er geen enkele ratificatie uitblijft. en. dat vervolgens alle mogendheden, die aan de tot stand koming van het tractaai niet medewei-kten, ook de Sovjet-republiek dus. baren wcnsch te kennen geven om er in te worden, opgenomen zal dan de oorlog uit de internationale ..samen leving'' zijn verdwenen':' .Ia wanneer alle ondel -t eekenaars zich houden niet alleen aan de letter, maar ook aan den geest van het door hen In-zegelde verdrag; in dat laai.s! e gev.il ZH'l ook de vraag, of een oorlog een aanvfils-. dan wel een verdedigingsoorlog is. zich niet meer \'i tordoeu. De ervaring heeft geleerd, da.t nood wet kan breken en dat plechtig bezworen overeenkomsten geschonden of om een oud woord te gebruiken ..ontzworen" kunnen worden. Willen (h- volken, wiet- regeering het a :it i-oorlogtraclaat heeft onder!eekend of dit eerlang zal doen. het aan een toekomstige regeering zoo moeilijk mogelijk maken dit verdrag als ..een vodje papier te behandelen, dan. zullen zij in de eerste plaat.s bij voortduring moet en lat en blijken, dat zij den oorlog verfoeien, en dat zij hun vertrouwen ontzeggen aan elke regeering, die ih-ii oorlog nog opneemt als l'a.ctor in het spel van hare politieke berekeningen. /ij zullen dan tevens zich zelf hebben te onthou den van alles, dat wind in de zeilen blaast van de DE GROENE AMSTERDAMMER Prijs per jaargang ?10.?bij vooruitbetaling. Per No. 25 Cent. Advertentiën ?0.75 per regel. Postgiro 72880, Gem.-Giro O 1000. INHOUD: 1. 9 3. 4. 5. 9. 10. 12. 13. 15. 16. 17. 18. 19. 20. Prof. Dr. G. W. Kernkamp, Geen oorlog meer. Dr. Jan Romein, De dood van Stjepan Raditsj, joh, Braakensiek, Josephine Baker met het Wil helmus verwelkomd Aanteekeningen. H. O. Cannegieter, Achter den afsluitdijk. Prof. Dr. J. Prinsen J.Lzn, en Top Naeff, Herman Kobbers. Alie Smeding, Schermutselingen. Dr. Jac. P. Thijsse, Uit de Natuur Mr. Frans Coenen, Kroniek, Elis. M. Rogge, Voor Vrouwen, Dr. P. van Olst, Leven wij langer? H. Middendorp, Boekbespreking. H. v. d. V., Boekbespreking Otto van Tus senbroek, Toegepaste kunst. Anna Benavente, Sam Proegcr, Melis Stoke, Rijm. A. Plasschaert, Schilderkunst. Jhr. Mr. H. Smissaert, De ccnc man J. G. Sinia, Djongos. Top Naeff, Dram. Kroniek. Herman Middendorp, De duizendste S. Kalff, Amstcrd. plaatsnamen. Charivarius. De Geniën Melis Stoke, De loop baan van wethouder Abrahams. Uit het Kladschrift van Jantje Alida Zevenboom's Croquante croquetjes. Cel 2, Telefoontje Charivarius, Charivaria. Omslag: Spelproblemen. Bijvoegsel: Joh Braakensiek, De onderteekening van hei pad van Kellogg. Vraagt steeds Bonbons UINGERS Let op den naam nationalistische partijen onder ..nationalis tisch" verslaan wij iets anders dan vaderlands lievend wier s t reven recht st reeks t egen de v redes ?« idee ingaat. Voora.l bij de grooie mogendheden za.l het volk verder gestadig druk moeten uitoefenen op zijne regeerii'g. opdat zij nu ook door daden getuige van de nieuwe gezindheid, die zich in de sa inenlex"ing der volken wil doen gelden, en va.n haai- vertrouwen in de we a ra eh l igheid der gegeven l >< -lof t en : de wed ijver in i oern>1 mg ten oorlog, die nog altoos aanlioudi. vloekt immers niet de verzekering, dat de oorlog is uitgebannen. Kn ten slotte zal t'og op andere wijze dan d \erniindering van bewapening het zegel moete aan hel statuut \an den Volkenbond, voor zo< verre dit vrede door recht wil doen heerschen. TI de ..wijzigingen in de onderlinge betrekkingen der volken", die. volgens den aanhef van het te Parijs gesloten l raciaal. ..uitsluitend langs v reed zinnen Weu' beliooren te worden aa.iH'.vbreelit ". moet men ook rekenen: een v/ijziging van tl«- bepalingen vau den vrede \'au \ ersaüles. waarbij tic overv, iunaars misbruik hebben gemaakt van hunne macht. Kerst wanneer dit onrecht is hersteld, zullen do kiemen kunnen gedijen, die in hel tractaat vau Kellogg zijn uitgezet. K KUN KA .M P.