No. 2674 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN i SEPTEMBER 1928 Herman Robbers 1868-1928 KOBI3KRS zestig jaar! Met Couperus. De Meester, Querido 011 de Schart ons is hij cle schepper van onze gezonde, krachtige moderne romankunst, die omstreeks '90 uit den Fran>-chen naturalistischen roman opschiet en tot schoonen bloei geraakt, doch die steeds een eigen karakter heeft gezocht en gevonden en in alle zes zich weer op zeer persoonlijke wijze ontwikkeld heeft. Robbers is steeds meer zuiver episch geweest dan Zola; de breed opgezette schilderingen vindt men bij hem niet; hij heeft in zijn. woord gegeven de verheerlijking van het leven, bewezen de god delijkheid van den meiisch en hij heeft dit gezocht uitgaande van het gewone dagelijksche bestaan. Zijn kuni.'t is oer-IIollandsch. We staan bij hem midden in het volle reëele leven en we zien het. voortdurend omstraald va:i een gevoelige, toedero geestelijkheid. Men voelt den natuurlijken drang tot scheppen in zijn werk. Ik heb in de eerste boeken van Robbers wel eens iets koels en nuchters gevoeld, te veel verst andswerk; maar hoe ben ik daarvan teruggekomen ! Ook door den soms strakkeii. ingetogen vorm van dat eerste werk tintelt de groote liefde voor het leven, liet geestdriftige gevoel. Robbers is steeds bezield geweest door die echte zuivere idee va.n l'art pour l'ai't, die eigenlijk alle groote kunst van alle tijden beheerscht, den drang om te ontroeren door schoonheid, waardooi1 de menschen van zelf goed worden. Dit is de ware didactiek van alle kunst. In de Schoonheid vond Robbers de h(x>gste ethiek. Typeerend voor zijn grootere later werk is. dat hij zijn helden zet in breede maatschappelijke levenskringeii, die hij zoo uitvoerig, voortreffelijk en waar weet te teekenen, dat ze voor de kermis van het maatschappelijk leven in den aanvang dezer eeuw in later jaren historische bronnen zullen blijken. Dit is. meen ik. reeds door een historicus van Den roman van een Gezin erkend voor de kennis der economische toestanden in liet eerste decennium der 20ste eeuw. I Ict/.elfde geldt voor het letterkundig leven va,n omstreeks 1S90 at' in Ken Minnonloven. waarin Robbers tal van per soonlijke ervaringen en herinneringen moet hebben verwerkt. Al sta't misschien IV rom:1:» va;i een (iezin boveiia >,n in zijn oeuvre, hij is toch allerminst een auteur, die voor zijn roem teren, mor-t op een i nkel boek. Heel zijn omvangrijk eu veelzijdig \\vrk zr,.I stellig tot het beste en ni'"'st typeerende va.n zijn tijd blijven behooivn. een I.-vend beeld vu n dien tijd. Kr is een stadige k!immi:ig in. wat vrijheid van beweging betreft; Robbers komt steeds meer open in zijn volle persoonlijkheid tegenover zijn lezers te staan, liet is soms of in. zijn eerste romans zekere schuchterheid trilt, die dan misschien aandoet als strakheid en koelheid. Ma.ar zijn toon wordt steeds vaster eli bewuster, luchtig bewogen, eerlijk harts tochtelijk, van een hartstochtelijkheid, die hij in toom weet te houden. 11 ij groeit nog- steeds in de diepere kennis van hel monsohenhart. in liet zuiver voelen van het leven : zijn st ijl wordt steeds soepeler en leniger. Voor mij staat Op hooge golven uit Ken Maïiieleveii in schoone, vaste kracht wel naast De roman van een («e'/.in en hoe geheel anders. vrijer, hartstochtelijker van toon i,; het. [On in dit schoone. rijke leven, dat nu achter hem ligt. is Robbers niet enkel romanschrijver geweest. In Klsevior schreef hij zijn frissehe. pittige, guitige kritiek.met een. enkel raak woord een werk karakteriseerend. scherp en onverbiddelijk gebreken, aan wijzend. Hij schreef aangename litteraire causeries over de kunst van zijn tijd en vertelde gvnoegelijk en leerzaam over de wording van eigen werk. Kn hoe gal' hij zich niet in zijn volle kracht aan zijn maatschappelijk streven als stichter on onderhouder van de Yereeniging van Letterkundigen en va.n het Verbond van Kunstenaars. Als deze nog niet ge worden zijn, wat ze konden zijn. ligt het stellig niet aan Robbers, maar aan de kunstenaars zeil'. .J. l'UINSHN .I.I.z. Tiet is mijn departement niet. en on/e letter kundige medewerkers behoeven niet te vreezen. dat ik onder r.m duiven zal schiet en: een keur van romans blijft ter beschikking. Ik zou bovendien, wilde; ik met mijn gehikwensclien a,an een vriend van zestig jaren, waarvan ik het voor recht had op het pad der schoone letteren minstens de helft mede te avonturen, in de rij der ofl'ieieele sprekers treden, best kans zien Herman Robbers voor deze feestelijke gelegenheid in te lijven, bij de ..Dramatische Kroniek". Ieder zou zich terstond hot kostelijk Revuetje" van zijn hand herinneren. do eenige litteraire Fox-t rot. waarop wij ons overigens altijd correct in de Nederlandsche Let teren mogen beroemen. Ik zou naast dit souVernir de trotre jeunesse. "nog een andere gave kunnen releveeren, waarmee ik niet te ver buiten mijn dramatisch boekje zou gaan. een gave, waar van alleen een kleine vriendenkring met mij zon kunnen getuigen, en waarover ik in liet openbaar niet luid de loftrompet zou willen steken, zij is daarvoor te stil en te broos. Herman Robbers leest namelijk zeer mooi vóór. Niet in ..een zaal . zijn stem is voor do ruimte te zwak en te onge schoold, en zijn baard te dicht bij zijn liehtontroerden mond. . . . Dan wordt zijn lorgnet gauw dof. en dan moet hij zieh een beetje forceoren. om zonder te kuchen, te schrapen en. zijn zakdoek voor den dag te halen, zonder nu en dan zijn opbeurend ..(ja-ja".... Insschen de regels door te zuchten, den kellner met de theekopjes te overvleugelen en verstaanbaar te blijven. Maar in een kamer, binnen de muren van het huisje in de duinen, waar in den laten avond geen dorre tak kraakt onder den voet. . . . -Met het boek dicht onder de lamp. en de lange, magere handen er devoot omheen, gevouwen, met een gebaar, dat zich allengs verinnigt. als de handen der l'rimitieven. al naar mate het verhaal ot' het vers dieper «laait in zijn hart. Onze jo7ige dichters verbeelden ?zich wel eens, dat de litteraire ooms en tantes hen miskennen en misverstaan. Laat ik hen ter eere van dezen zestigjarige gerust mogen stellen: de grootsten, maar ook de allerjongsteii zijn daar ..in stilte en stemming" op hun schoonst ontbloeid. een stem vol liefde en eerbiedigheid, fluisterend en soms stokkend, gaf daaraan, de warmte mee van het eigen, diep bewogen gemoed. Zoo zon ik dtis gansch niet verlegen zitten wanneer het er mij om te doen was ilerm.n Robbers, zelfs met vermijding van zijn mannelijk beroep v;'ii romanschrijver en novelhst. in de rem of andere branche te huldigen, op den daarvoor nu eenmaal onoverkomelijke!! di'.g. l September e.k. Doch boven alles wal deze kunsten;:;1.r in zieh en buiten zieh heeft weteiite vc reenigvn heel w.-'t stil werk daaronder, waarvoor niemand te viiu'e' was en waa.rvoor ..niemand j'- dank-je X<-L;' . H' he( heliv.ig v r., n een ;: Igemei ne /.;-.; k of t <-n < >v, rieden vriend gaan mijn collegiale gevoelens, nu zij kans krijgen, uit naar den criticus van Klsevier's Maandschrift, die zoolang als ons heugt op zijn post heeft gestaan aan het roer van een dor meest gelezen tijdschriften, en geen dag heeft verzuimd om tusschen de klippen van de hem zoo dierbare Nedorlf.iidseho Letterkunde door. dit roei- recht te houden. Na, van Nouhuys. den fijnen. toegankelijken. rustigen ..lettre", bij wien het. uit de revolutie v;'',n 'XO gvb.n'eii en nog eeiiigszins ver bouwereerd sehrijveisgeslai-ht zijn onvergetelijke!! steun en troont mocht vinden, is Hei-ma.ii Robbers voor allen die daarna kwamen, de oprechte, har telijke vriend geworden, de criticus aan wien men hou-vast had. .Men kan hem misschien verwijten, dat hij met zijn va.lerlijk-schouderkloppond ..Kom, kom. mevrouw", on ..Doe je best maar. jongt; man", er een stuk of wat te; veel op het slappe koord heeft gebeurd, bestemd slechts om er weer at' te vallen. .Men kan zeggen, dat hij. als een nauwgezet en al te optimistisch kweeker elk plantje, dat in zijn handen viel. nog wel do moeite waard vond om het een. tijdje in de zon te zetten, en dat een strengere maatstaf dan de zijne kon worden ge steld Daar mag dan stellig tegenover gelden, dat voor menig jong talent het gul vertrouwen, het warm onthaal, do onvermoeibare fiducie in het w,'i k. weldadig is gevveesl, en. dat v au d lar bo . o i Alkmaar de vadorlandsche victorie ook in onze dagen nog menigmaal is uitgegaan. Kil a's we dan eens nagaan hoeveel uren van zijn werk. die eiken schrijver kostbaar zijn. Robbers heeft besteed, ik mag zeggen ..gewijd", aan het werk van anderen. Want hij dood niets ten halve en slordigheid in het vak. dat hij als een school knaap bleef vereereii. was hem al zijn leven oen gruwel. Ik zon de onbaatzuchtige brieven kunnen overleggen, waarin Herman. Robbers mij ..met het oog op een eveiitueelen herdruk" van dit of dat. vriendschappelijk opmerkzaam maakte, niet slechts op do druk- en andere fouten, maai' op een zondvloed van komma's en punten, die ik ver keerd, of hoelemaa,] niet. op hun waarde had ge schat . In den chaos va.n sloeht-get'undoerdo. opge schroefde en roekoloozo ,,recensies" liggen die van Robbers als bakens in de zee. liet zijn geen lyrische pronkstukken, geen gelegeiiheidstoasteii. geen pamfletten om de burgerij te onthutsen, geen stiekeme stukjes vriendelijk voorgodra,aide eigeiigegriofdhoid. geen mot alle winden waaiende ..stem mingen", het zijn. eenvoudig en oprecht. reflexen v;t,!i een gevoelige, in hej \ ak-van-lezen doorknede ziel. hoffelijk in den vorm en zoo zuiver mogelijk weergegeven; het is inderdaad een ..oor deel", dat Robbers, in voor een gewoon meiisch begrijpelijke ta, il. duizend en n maal geschreven heeft. Het in een klein kunstje om eens ..o\ er een boek te schrijven", maar het wordt een groote kunst om het je leven lang te doen. ener je zelfrespect niet bij te verspelen: om niet meer onnoodig te kwetsen en het tóoh te zeggen: om in het voorbij gaand.' te koersen elite laveeren met Int blijvende en waardevolle voor oogen; om er de lijn in te houden: tot op zekere hoogte, bij zooveel hoofden en zinnen ..bemiddelaar" te kunnen zijn. en te waken, da.t er niet a! te veel aa,n kwaliteit tussrhen kade en schip velt. Als een trouwe wachter staat Herman Robbers. trots zijn zes kruisjes, gelukkig nog pal. Hij za.l. hopen we hartelijk, gesterkt door den l'eestwijn. voortgaan te keuren en te schiften naar zijn beste Weten, te bewonderen mot de jonge geestdrift, die hem. zoo.lra het maar even kan. bezielt. Ik geloof niet. dat do letterkunde in Nederland in veel veiliger handen kan zijn dan in deze, die er zoovi-ol jaren humaan en voorzichtig mee om zijn gegaan. TOT NAMFK BRANDBLUSSCHER "HOLLANDIA" SPANJAARD &C FABRIEK .ESPANA UTRECHT