No. 2675 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 8 SEPTEMBER 1928 September- Tooneel door Henrik Scholte (met teekeningen voor de Groene Amsterdammer" door Karel van Seben) Frits van Dijk «l? Jimmy Du/< n (Ver. icoiieel) I Joséphïne Baker IX plaats van naar Artis kan men thans evengoed, maar iets minder goedkoop, naar liet Concertgebouw ijaan. waar langzamerhand alles kan ?en alles mag. en waai' iets van een oont'érencier zijn best doet orn het nolmale concertgebouw-publiek zoo plebejisch mogelijk 1e beleedigen. Tenslotte krijgt men er ook Joséphine .,te zien". Volledigheidshalve hen ik er heen geJoopen, om enkele oude indrukken te doen bevestigen: dat n.l. Joséphine in een negerrevue zeker een heel aardig effect maakt, maar als curiosum 7,00 zielig werkt met haar altijd maar ,.gek" moeten doen in stereotiepe fratsen, haar mager kinderstemmetje en haar intenze armoede, die zij zichzelf niet bewust is, zoodat er tenslotte maar n tling nog mistroostiger is dan Jos phine. eu dat is het publiek, dat haar komt aangapen. Wie Joséphine Baker zegt. veroordeelt zijn tijd op de meest typeerende wijze Overigens was er nog Pepito. een soort Mama Brann. die reeds lang van te voren demonstreerde, dat hij mi Pepito was. de ..eenige" manager van Joséphine, en geen pinchertje. wat men anders misschien zou denken. Frankrijk heeft drie jaar noodig gehad om hiervan zat te worden. Dat kunnen wij tenminste in drie avonden. I>e Strafzaak Mary I)ugan Men kan niet anders zeggen dan dat ?dit in het buitenland reeds herhaalde lijk vrijgesproken meisje ook hier naar behooren is berecht. Zoowel in eersten a,aiileg als in hooger beroep had ik het genoegen, deel uit te maken van een overigens vrij omvangrijke jury. en het lijdt dan ook geen twijfel: Mary Dugan is onschuldig. In deze geruchtmakende zaak heb ben wij ons emerikaansche methoden van onderzoek en bewijsvoering moe ten laten welgevallen, en zoo kregen wij in beide gevallen een rechtzitting. waar de waardigheid van de Priiisen.gracht wel ver te zoeken was. .Jury. kruisverhoor, duel tusschen rechts.geleerden, basta ! Maar verder een rechtzaal, waar men vrij in ("n uit en doorheen mag loopen. relletjes schop pen, incidenten kweeken, applaudisseeren (dit alleen onder rechter Saalborn). waar een broer van beklaagde. .zonder ingeschreven te zijn en zonder ?dossier, de zaak op leven en dood voor zijn zuster mag overnemen, waarin hemel ja. ik vergat het ook'.?- bijna vergt ten wordt om eerst nog even iemand ter dood te veroordeelen, (ver velend zijn toch zulke incidenten !) en waarin de hoofdgetuigen reeds bij den aanvang aanwezig mogen zijn om alles naar believen mee aan te hooren. In hooger beroep was dit alles nog vele graden bonter: daar waren eenige markschreeuwers ter verhooging van standing bijgehuurd, daar maakte men farcen van een soort bode en van een allerergerlijkst den eed afneinenden giiffier. Daar mocht men blijven zitten als het Hof binnenkwam, ja de rechter zat er al toen voor de derde acte het doek opging, zoodat weer een stuk illusie ten doode opgeschreven werd (bij Verkade kwam het doek aan de heele voorstelling niet te pas, heigeen zonder twijfel het effect verhoogde). Daar zat ook, midden in de rechtzaal!. een heuschelijk tikkende typiste: wat die daar tikte, begreep niemand, mis schien tikte zij omdat zij een tic had. .Maar dit alles zal wel dooi1 de bizondere amerikaansche experts van beide, gezelschappen onderzocht en als anterikaansch-echt bevonden zijn. Het erge in een sensatie-stuk als dit. dat maar n pretentie heeft : die van feilloos te zijn. blijven de storende constructiefouten. Kr zijn verhaaltjes, die ge schreven worden om er den lezer zoo veel mogelijk fouten uit te laten halen. Ken normaal meiisch noteert hier twintig, en meer. Ik mag de grofste blunders niet verklappen, omdat gij in uw leven ook nog wel eens jurylid zult willen zijn. Maar neem mij niet kwa lijk: zoo'n politieman, die het niet van belang acht t:1 weten wie er op de flat naast den vermoorde woont, zoo'n dokter, die een lijk schouwt zonder te weten met welke hand de stoot is toe gebracht, zoo'n toch als ongehoord clever bedoelde dame. die zich in de kaart laat kijken door haar kamenier te bevelen, om hel uur te constateeren dat zij in bed ligt. en die bang is. dat men rechtskracht zal toekennen aan een codicil, dat de een op de knie van zijn maitresse schrijft om den ander van vijf millioen te onterven. Xoo'n opsporingsdienst, die niet op de hoogte is van het blijkens het verhoor van be doelde kamenier algemeen bekende feit. dat mevrouw een minnaar heeft. tenzij dit in Amerika behoort tot de z.g. notoire feiten, die de rechter naast zich neer kan leggen. Ja. zóó wordt het niet zoo moeilijk om zoo'n stuk te schrijven ! Minder erg zijn daarnaast ele talrijke niet ter zake dienende uit wijdingen, die culmineeren in het ge heel overbodige verhoor van de drie girls betreffende een zeker ..voorsnijmes". Zeker, aan te nemen is dat men in een proces zulke foutieve richtingen inslaat, maar het pleit toch niet voor de technische kracht van een auteur. dat hij zijn stuk met dergelijke ver zetjes opvullen moet ! Voor Yerkade was dit processtuk een kluifje. waarin hij oude Bernardieffecten in zijn regie opnieuw kon be nutten, en vaak met groot succes. Zijn opstelling, zijn doen intreden en op lossen der incidenten, de onmisken bare spanning, waarmee hij de atmos feer toch nog wist te laden, getuigen van een voor dit soort kunst meester lijke hand. waartegenover S,aalborn een alzijdige vergroving van dit (och reeds niet fijne stuk ten tooneele bracht. liet is op hel l .eidseheplein een inannen-stuk par excellence geworden. evenals Bernardi. waarin verschillende acteurs zichzelf overtroffen. Men moet hier helaas aan toevoegen dat. op de kleine rol van Marie Faassen na. daarentegen alle vrouwen het er dit k ?(?!? bitter slecht afbrachten: zoowel de uiterst onpersoonlijk gespeelde hoofdrol van Nel Stanls. als de in haaiaccenten er voortdurend naastsiaande weduwe van Mitmy ten liove. als ook d ? overdreven van zich doen sprekende reviie-girls. Bij Snalborn bracht Sophie de Vries, als de weduwe, ook wel de valsche tonen van een overleefde dra matiek naar voren, maar .lulia de (iruijter kwam even gul voor den dag Xel Stmdt al. ( TVr. Dtujan >S'. run l'fM«j en .!/«ftlii ./((H.wois- i,( [)<? Slr.ii-tiii'c ..Muri/ Dm/nu' (AT/Vt//r AV h't'ltin'l^fh Tti'itu'il} als het kleine artistetje. Kn Magda JansseiisalsMary Dugan had met name. in haar groote scènes uit de tweede acte de eenige knap geschreven dia loog uit dit stuk -een zweem van ont roering. waarnaar wij tussehen dit niet j'ltijd even intelligente geredeneer toch maar vaak smachtten. Verkade had II uf. te veel Hul', maar hij was prachtig: een groot-inquisiteur v;"i. justitie, die het /wakke punt van zijn. rol: de koppigheid waarmee hij aa,n zijn vooroordeel vast houdt, mees terlijk wist weg te spelen. (Joba.u was daarnaast voortdurend meer kwaad aardig dan scherpzinnig en miste ook, misschien doordat hij veel zitten bleef, het decorum, voor zijn rol vereisclit iets waaraan Saülborn's voorstelling overigens wel meer leed. YAY.nt ook de eene rechter is de andere niet. Welk een noblesse in Kerens. dien ik in zijn z\\ ijgvnde superioriteit bewonderde, en welk een gelnis ;>;ui demineeren in Saalborn. die tnch dezelfde decisies g,if. Maar het duidelijkst bleek liet ver schil der opvoeringen een verge lijking. die de omstandigheden, ons opdringen! tusschen Kritsvan l*ijk. den broer-verdediger, niet zijn zeer zuiver vertolkt e gevoelens en zijn gaan deweg. in de derde acte. waarlijk groot wordend spel. en zijn dubbelganger Kliiis van Praag, die nergens boven de melodramatische drukte, waartoe de rol in zijn en Saalborn's opvat! ing aan leiding gaf. wist uit te komen. Ik kan met den besten wil van de wereld Saalborn's regie hier niet waar deeren: charge, vergezeld van een gemis iv.,11 fond en een onlogische in de 'l ing. die t wint i g man in een sardineblikje pakte. Ku dan tallooze kleinig heden. die de toch zoo noodzakelijke illusie verstoorden: het laten zakken van het doek. liet verkeerd inleggen van de pauze, waardoor ook het oudemaimen-scènet je in het gedrang k wat 1 t : Van Verkade achtte ik fout het on verhoeds over tafel smijten van het nachthemd en het nies. bij Sa.alborn weggeh-teii waardoor ik veel te vroeg ging Vermoeden wie de ware dadel' w;;,s. Kn bij beiden v ..... 't s de costunies der verdachten. Ik ben jury en ik ni"g /eggen, dat het op mij geen gunstigen indruk maakt e, dal \erdachtrn verschenen in w.Midelt oilet ten. wa.-i.iin men liever tea.'t dan ter dood veroordeeld wordt. Z'io hebben wij dan het proces van .Mary Diig.in in de gebruikelijke instinties gehad.