No. 2675 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 8 SEPTEMBER 1928 De Duitsche conjunctuur door G. A. Klaasse NIEUWE UITGAVEN MKXHI VAX DK WK<;. (lidti roor Amsterdam. Met vele afbeeldingen. J. .M. Meuleiihoff, Amsterdam. DE berichten, die ons uit Duitschland bereiken met betrekking tot den slgemeenen economischeii toestand, zijn sedert oenigen tijd niet bijzon der optimistisch getint. De voornaamste sta-tistieken komen tot het resultaat, dat de golf van bed.rijfs?jctiviteit thans een neerwa,9,rtschc richting heeft ingeslp.gen. En nu moge men aan statistieken een relatieve waarde toekennen, men is het er al gemeen over eet'S. dat zoowel de gegevens van het Institut fur Konjunkturforschung pis van de uit muntende Wirtschaftskurve van Kalm den toets dev wetenschappelijke critiek kunnen doorstaan. Kr zijn trouwens op zichzelf staande cijfers, die los van het ingewikkeld samenstel van economische symptomen zonneklaar wijzen op een teruggang in de bedrijfsactiviteit. Ik noem daarvan slechts het werkloosheidscijfer, waarvan men vreest, dat het de begi'ooting nog wel eens in de wav zoil kun nen sturen. Kn de Duitsche conjunctuur wordt dooi' velen in ons land met bijzondere belangstelling gevolgd. De redenen da?rvoor zijn velerlei. Allereerst is al een di r motie\vn : dat onn Ip.nd als kleine natie op economisch gebied in niet geringe mate afhankelijk is van de ontwikkeling in het buitenland. Duitschland is een voo;Én?.arn afnemer voor onze exportindustrieën, zoodat alleen reeds uit dien hoofde een ommekeer in den eoonomischen voorspoed bij onze Oostelijke buren vpn beteekenis zou zijn. Maar ook op meer gespecialiseerd terrein, aan de effec tenbeurs, volgt men niet belangstelling liet ver loop van zaken. Do Berlijnsche beurskrach v?n Mei 1927 heeft niet de Xederlandsehe speculanten ?zich vandaar doen terugtrekken, loerder dan de Duitschers zelve hebben de hier gevestigde bij de Berlijnsche beurs betrokken personen weer hun ?operaties hervat. Ook te dezen aanzien houdt Am sterdam zijn naam van internationaal geld- en kapitaalcentrum hoog. En tenslotte heeft het ver loop van de Duitsche conjunctuur zelfs belang voor hen die rechtstreeks met Duitschland niets hebben uittestap^n. Onze inheemsche effectenbeurs is in den jong*ten tijd meer en meer internationaal ge worden mot de gevolgen vandien. Een beweging £.<>.n buitenlandsche fondsenmarkten heeft, veeleer dan voorheen, haar terugslag hier ter plaatse. Voor al de band met Duitschland is betrekkelijk stevig. En bepaalde fondsen, b.v. kunstzijdewaarden. heb ben Duitsche belangen in niet onbelangrijke m?,te geopereerd- Wel zijn die posities tendeele reeds wee..geliquideerd, maar er is nog een respectabel restant. En wanneer nu de conjunctuur in Duitschland zou omslaan en de Duitsche fondsenbeurs daarvan de gevolgen zou ondergaan dan is een terugslag ook hiel waarschijnlijk. De speculanten trekken zich in ?zulk een geval naar de eigen beurs terug, en concentreeren daar hun posities, liquideeren deze elders. Ik maakte hierboven melding van de verslapping der industiieele activiteit. Het is niet wel doenlijk. en in het kader van dit artikel ook niet wenschelijk. om de oorzaken en de symptomen daarvan alle uit te pluizen. Mijn doel is dan ook slechts enkele mar kante feiten aan te stippen die op de/.en stand van zaken waarschijnlijk een prominenten invloed hebben gehad. Jn de allereerste plaats dan moet men BRANDBLUSSCHER HOUANDIA" SPANJAARD&C2 FABRIEK ESPANA UTRECHT m.i. noemen de dooi particuliere en overheids* instellingen in de laatste jaren gesloten btiitei:landsche obligatieleenipgen. De beteekenis van die leeningen kan. meen ik. moeilijk overschat worden. Stel u voor. dat gij plotseling een groote erfenis toebedeeld krijgt. Ik neem aan dat gij verkwistend zijt u wilt mij die veronderstelling pour besoin de la cause wel vergeven en het beschikbare bedrag binnen korten tijd omzet in aardsche ge neugten, l w kleermaker, patissier en wijnleverancier zi Hen dan in de korte periode van groote ? itgaven. hun buidel zien zwellen; de, ..conjunctuur'' is voor hen gunstig. Welnu zoo is het mutatis mutandis ook in Duitschland gegaan. In den oorlog e:\ gedurende den inflatietijd waren in de meeste gemeenten en in vele bedrijven noodzakelijke veinieuwingen en herstellingen achterwege gebleven. Na de stabilisatie werd het vertrouwen in het Duitsche bedrijfsleven geleidelijk hersteld. Duitsch land kreeg weer crediet en men maakte daarvan een da'ikbairgebruik.Kppitalen vloeiden naar Duitschland en men kon weer bestellingen doen. kostbare g,'bouwen inrichten. Iridustrieele bedrijven, pro vinciën, gemeenten en hypotheekbanken wendden zich alle tot het buitenland om geld op te nemen. De koopkracht werd in Duitschland plotseling ?(< rk uitgebreid. Kn er ontstond een kunstmatige con junctuur, die e.'H reactie moest veroorzaken, zoodra de toevloed van. nieuwe leeningen zou vermin deren. Kn dat oiigenblik is sedert eenigen tijd aan gebroken. Door allerlei omstandigheden. niet het minst door het optreden van Parker (ü'bert en vrn den piesident der lïeichsbank - - is aan de Duitsche leeningpolitiek een vrij abrupt einde ge komen. Kn de gemeenten hebbon hun lx stellingen moeten stopzetten, konden zelfs reeds opgeleverde werken slechts betalen met op korten termijn ge leende bedragen.. Kn dan is er een tweede factor van belang. Wan neer men de jaarverslagen van Duitsche vennoot schappen over het laatste jaar eens doorbladert, dan zal men in verschillende daarvan de klacht aan treffen over de z.g.n. Selbstkostenki iso. De winst marge wordt binnen enge grenzen gehouden, niet zoozeer door de ontwikkeling van de prijzen maai dooi' die van de kosten. De bruto-opbrengst is in vele gevallen niet onaanzienlijk gestegen, maar door een evenredige stijging van de kosten is de netto winst niet noemeiiswaard toegenomen. Kn die stij ging der onkosten wordt voor het grootste deel ver oorzaakt door de fiscale lasten. De klacht over de hooge belastingdruk wordt steeds meer verbreid. En desondanks dreigt dit jaar een tekort op de rekening. Nu ware wellicht op bepaalde begiootingsposten te bezuinigen, maar wij weten uit ondervinding, dat het heel wat voeten in de aarde heeft alvorens het snoeimes er stevig wordt ingezet. En op een zware begrootingspost, de Dawesbetalingen. kan men zelfs niet besnoeien alvorens met de crediteuren overeenstemming is bereikt. Die lasten zullen in het volgende fiscale jaar nog grooter zijn. Makkelijk zal de Duitsche industrie het in de eerst komende jaren niet hebben om de haar opgelegde lasten, op te brengen. IC n tenslotte nog een punt dat met het eerst vermelde, samenhangt: de hooge kapilaylrente. Sedert liet met de builenlendsclie leeningeii hokte is de kapitaah-eiite steeds crescendo gega:in, eerst snel. later uiterst h';i<_'zaam. Ken iineinonswaard herstel is da;:rop nog niet gevolgd. Xoowel lang- als korttermijii leengeld kost den kapita.albehoeveiidon onder de huidige oinstiMidighedeii niet minder dan !) a Hl ]>( 't. Dat de bodrijfsgütig dooi' zulke hoogirentekosten uiet wordt begunstigd spreekt wel v;'H('. A. VAX WOKU>KIU;X. Paardrijden. Ken hand leiding voor den ruiter. Naar het (irieksch van Xi-noplion. W. P. v. Kt< ckum en /n., 's (iraverihage. ZtrerrersIxM'kjex. Zitid Lhnbiiry. l'itgegeven bij De Wpeiburgh. Blaricum. KI.ISAUKTH XKHXIKK. Heniuin Robbers nis roimnim-firijrt r. Met volledige bibliographie door 'P. If. Muller. l*. M. Klsevier" Amsterdam. ("HAULKS (;. D. HoBiiKTs. Toen de aorde >.oj joni/ ?ifiiK. l'it bet ICngvl.seh bewerkt door A. J. HakkerKoster. l'itg. F. H. Hakker. Haarn. SIKGFHIKU VAX PKAAG. I il eii/en eii vreemden Kjiiei/fl. (l'it de Letterkunde van en over .Joden). l'itg. Menno Jlerzherger, Amsterdam. Week-eiid-Hoeken: (prijs ?().!)."> per exemplaar) Lrrn-: DKI.AHXK-.MADIU-S. ';, \\~ilde l'ltnil. Wn.i.s ('ROKT. H'iV. . . . :J Ui TCI.I.Y. ./arni'i/an. l'itg. Mij. ..Kosmos". Amsterdam. \Y. l,. 1M. VAN LKEUWF.N. Xalunr c» ?> /<?/,(;?;?. K( n monographie Ier afsluiting \ an het litera'u 11or.di r.vrs en voor i.elfsiu.lio met bioi-mle/ing. l i g. J. l!. Wu'.t'-rs. Croiivgvn. Den Haag. C. W. I.I;A]>HI:ATKK. liijdr«<i< n /ui de i/exeliiedeiuN der rrijinetxeldfil. (n-i'Iustreci d. \.\". Theosofische Vereenigingx-rjtgvvei> Mij.. Amstei-d.fi.rn. IC. FHAXCIS l'i NTY M. A. \'oorlirldini/ bil den. Keredienat in de \'ri;e Katholieke kerk. X.V. Theo sofische Vereenigings-riig. Mij.. Amsterdi'.m. llrco WAST. I>e zirarle mllei. l'itg. L. .) . Veen. Amsterdam. Vertaling vtm Karel Wjrsch. l'itg. W. 1.. en .1. Hrusse. Rotterdam. JoséHAKAEI. PIK .v TIC K KA. Lu Ti/nnn/ie tin Venezuela. (Kragments des Memoires d'un Vén zuélien de Ir. décadence!. ICditeiir AndréDelpeuch, Paris. 11'. \\". llAKiMsKX. H, ie ma, ik \k -elf een ioentel roor Kr>rtf-(!olj-()ntc<in>jxt? l'itg. Mij. ..Kosmos", Amsterdam. Dr. JAC. VAN UIXXKKKN S. J. De yettrhirdcnis der Middel-Ncder/<nid*ehe Lrttcrkuiidr ut liet lieht der Literatuur-\\~etetixeh<ii>. l'itg. N".\'. Dekker en van de Vegt en J. W. van l /eeuwen, Nijmegen- - l'trecht. FAXXY Iluiwr. De Sloot. X'ertaling Jeanne van Schaick-Williiig. He druk. H. P. Leopold's l'. Mij., den l laag. \oinhiti ( > eoifrd i>hïeu .\eerlfindiea. (ieschiedkundig onderzoek der Xederlandsche aardrijks kundige namen. Ondel- redactie van Dr. A. A. HKKKMAX, Dr. <i. .). BOI-;KKNO<H;I-;X. Prof. Dr. I. II. GOSSKS. Prof. Dr. J. W. Mru,i-:it en Dr. M. SnioxFKLIJ. \'l deel. X.V. Hhl. en Drukkerij v/b. IC. .J. lirill. Leiden. \. l 11. MANTSA.MA. X/ni l>axinia. Hel xlm-liloiiei ruii hedroi/ en mixleidt»a.\\i.i\ historisch(-zedenromi>n van Hattivia. l'itg. N.V. Drukkerij ..Favoriet", X;'.tuurlijk /.oudtMt. mij; nu-ci- fj'ettu-en gi-nm-nul kunnen woi'den. Mai'r de liier\ i renvermelde zijn enkele in het oog looiiende. wa^rs'a.tl de bot eekenis bij de beoordeeling va.n di- Ihiitsche coiijuiictuur niet uit het oog moet word,-n verloren. Dr. K. HUAXDI-> Di; Itdcis W.L .-n Mr. \. Wiii.l?m:i:ol-:\. /'roere run felleli !/,':? rei/elini/ di r .\ninnloo~i- ]'e,i,loi:'xrli'l/ilieii. M,1 erll l oelicht ing. X.\'. 11. van der .M;: iv!,'.-, l'ilg. Mij.. A insl ,-r<l.-i in. ,1. liiKum; \n-:n en .1. l!. S. ('.\ri!i-:i;c;ii[.;. Mij,/ fi',,.-l]l':,h,?'l; !-,?:,? Annlr'ijkxliiinde mor l\>rerk*eliool m <),id,-nrij-, rx-e.rniiii'ii. N.V. Joh. l.Jkem;''s l'itg. Mij. den Iho-g. Dr. IJ. Druo.-i^eii !i. 11 VI.ICIOMA. Zinxirendi/i</en. uit ilc !?'ritnsi'he //1/i'di'l^rin'n^/injtflenlie len dienste run liet llnndelxoinlertrijx. .'!e herziene druk. X.V. Joh. Ukema's l'itg. Mij., d,-n ll.'ü-g.