Historisch Archief 1877-1940
DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 15 SEPTEMBER 1928
No. 2676
SCHILDERKUNST
door A. Plasschaert
De Brug-; Amsterdam, Stedelijk Museum
Het doel van een tentoonstelling is toch bij de
beschouwers, van ieder dor tontoonstellenden een
bepaald beeld in het geheugen achter te. laten. I)at
kan minder of meer scherp zijn. minder of meer
gedetailleerd. Ken tentoonstelling, die een over
zicht geeft over een schildersleven, kan, mits
juist gekozen, juist geschikt, juist gehangen dit
doel het zuiverst en het gemakkelijkst bereiken.
Een tentoonstelling die van ieder schilder maar n
schilderij bijv. geeft, is voor dengene, die toe
vallig niet op de hoogte is, een verwarring, een.
vermoeienis en geeft in den diepste:) zin van het
woord, geen. inlichtingen. De tertoonstelling van
de leden var. de Brug" is tusschen deze genoemde
soorten in; zij is zeker inlichtend voor wie
eenigszins op de hojgte is. Er zijn hier toch een aantal
schilderijen te zien, telkens van n schilder-, van
Nanninga is het zelfs zóó iets als een eere tentoon
stelling; ongeveer vijftig werken maken daar een
inzicht mogelijk. Toch /:tl ik deze bespreking niet
met het werk var. Nanninga beginnen, maar met.
het werk van Josep/i Tcirelra dr, .Muttox, van wie-i
een zestigtal teekeningen (ik telde ze niet) in een
portefeuille zijn opgeborgen, en naar ik vermoed
door niet alle bezoekers met de vereischte
aandacht worden nagegaan. 'Toch zijn deze
leekeningen zeker de moeite waard van ze nauwkeurig
te bezien, en bezitten zij (dat treft onmiddellijk !)
een hoedanigheid, die ge niet in alle werken hier
aantreft: ze hebben spanning, een duidelijke
intensiteit- Dat is n der dingen, die goede werken
karakteriseeren. Ik wist, dat spanning in het werk
van Teixeira de, Mattos was, ik hervond die hier.
Maar welke zijn de elementen, die deze persoon
lijkheid psychisch bepalen, en dus in de teekeningen.
worden geopenbaard r1 Teixeira is een nauwkeurig
teekenaar ten eerst o; hij mist echter in dit nauw
keurige het doode, dal 15re;nuu-r Si-. zoo onmis
kenbaar eigen is. en dat diens werk meer verwant
doet zijn aan voorwerpen van huisv'ijl. dan aan.
het kun.'t werk. Integendeel: de nauwkeurigheid
bij Teixeira leeft: zij wordt dikwijls lot geest,
geestigheid; minder tot innigheid. Deze geest is niet
altijd van het aangenaamste soort: hij kan zeer
agressief zijn.
Niet alleen echter tegenover de overigen ook.
tegenover zich zelf is de schilder dat. Deze teeke
naar is een teekenaar van een behoorlijk aantal
zelfportretten (er is daar niets tegen), en zeker is er
n zelfportret bij, waar een aantal trekken van de
persoon gegeven zijn, die, vertolkt in woorden.
zouden, klinken als de beschrijving van een onaan
genaam merisch, terwijl ge in. een andere beeltenis
het tragischer aceent van een we/.en niet kunt
ontkennen. Dat hij ironisch-agressie.f kan we/.en.
was bekend; een familiegroep bestaande uit drie
personen had dat indertijd me zeer duidelijk ge
maakt; ook de haat kan een wekker ten leven zijn.
Het agressieve drijft hem tot een felle leekening.
nauwkeurig zooals ik zei, en ge /.oudt zeggen
vol puntige snelle lijntjes. Soms is dij agre siviteit
minder openbaar; het werk i,s da,n geestig zooals
de man inden stoel (1920); lust is soms haa,st alleen
karakteriseerend als in. liet portret van den heer
met de.i slappen reishoed (uit 1919) waar de ne
handschoen te bruin is in 't geheel. TeiMOira is in
Teekening voor de Groene
Amsterdammer"1 door Kar el van Seben
COR4ETIÈRCS
KEIZERSGRACHT 772 AMSTERDAM
ATELIECWODBBEWCATIEN ^
AO tLttH VHjCAC MCTCLCENTBAL
Fientje de la Mar als Mary Ditgan
(Rotterd. Hofstadtooneei)
a.l deze portretten persoonlijk. >eher|'. /,\\ iel iu'
levend. 'A jn nanwkerrigheid kan iets krijgen van
een. optelsom (/óó en zooveel détails! in lt.\. een
klein pot je. 11 ij is daar niet innig ge noen aangelegd :
innig is hij echter we! in de portretten va.n zijn
vjider, lezend, waar ook tevens het geestige Meel'.
De inniglieid moest ook zijn in /.ijn uil/iehten:
zij is daar inderdaad soms; /.!J is in de kle;;r v;m
enkele der dierent eeketiingen zona.ls de apen:
in den liehtgroenen krokodil. In den krokntlit van
achter af gezien is Teixeira fm-M-he:-. los weer in
zijn schets van de brug
Door dit alles is. zooals ik n x.eide. de porte
feuille niet leekeningen van Teiveira de .Mattos.
puntig als een fra.nschmaii ook in zulk werk kan
zijn. een der genietingen, die ge op de tentoon
stelling van de' leden van ..de Brug" vindt, die
rijker is a-m bewijzen van vlijt i Bremmei-'s
optelsommen hervindt ge er) dan aan bcui.jzen v;m
gemarkeerde, felle persoonlijkheden. . . .
I). li. \<unii;>i;ii laat werk zien van IMill 192S;
een gedeeltelijk overzicht dus van \\at hij kan.
en maakte. Twee kleuren zijn. er het meest te
v:ndeu: een melkncht iggrijs. en een diep-levend
rood. als hij op zijn best is. Nanninga is een schilder
van romantiselieii aanleg en dezen romant isehei;
aard he.rki ut ge in de titels, die zijn werkett van
Jiem soms krijgen, en ook in e--n zwoelte van de
kleur: die tot het troebele kan ua m (als b.v. in
Avoadx rede. uit 1917). In d.-grijze pas! .-U d ik\\ u>
stillevens. is de vorm levend en ieluat c .1.! >< >s! eind
gegeven. zoo:i.|s h"t den rom;: nt icns i ,;-! . die liet
toeh tedo'-.i. j>. om de u'-nie -M/aait! h-id < iideHiee;
der dingen ui i i e drukken, l b-t is M. l l, on! \erni.-: i
dal de/.e i.'.rij/.e'i. die l u j g.'iarii.- -el...nikte ei, /al
gebruiken'r. een hekorin"; _v\ en .11 e. u p, i-.'.,in
li.jkheid aan het \ ooi--e--t Ne-. ! li, p,-i - i. ...li.iki,, ;,!
is niet ?/.«?.? groot a!.- /.ii -->n:m'u_'rn lij;,,;, ma.:11 7,\-,
best .-.at. /ij is op ha;:: -;erk-.: ii, !? ?! \\ er k l ij k ?.;<,???.'* c
.-childerijl je di l'e n-l n j mil l!1!'.".;, ,-n .--i; - i.-i, s'.
droom ; uil l 92:1'. d: d "?:? d-- \, ;":n!' e ;.; ,-i.
Paviljoen Vondelpark"
Tel. 24190-27595
Oroote en kleine Zalen voor Déjeuners,
Diners, Soupers, Bals en Recepties
Huize ZOMERDIJK BUSSINK.
alleen wat als te geborduurd aandoet; zij vertoont
luiar charme in de slaluintjes met de groene
boompjes (uit 1921): haar naïviteit in de veld
bloemen. (192!!) etc.: een lossere n t raid in de l'o/.eii
uit 192S. . . .
W Het werk van Na.nniiiga bezit,maar op aiiden
manier dan dat van Teixeira, een bepaalde be
schaafdheid, die bij Naniiinga. meel' die van het
gevoel is en bij Teixeira meer die van den geest .
N'anninga. niet zoo sterk en sclierpgeslepen, had
daardoor, door dat gevoel, meer kans op innigheid
en zwak of zekerder vindt' ge die dan ook bij hem :
minder bij den feller, auressieveu. Teixeira..
de vindt die innigheid op haiir best ongetwijfeld
in het schilderijtje v;ui den "IVreboom, wa.-n
nauwkeurigheid van den vorm en innerlijke kracht
van. ..rooden" meehielpen tot het ontstaan \a:i
iets goeds. Dat is wat we voornamelijk leerden
uit deze eeregroep van den schilder-t eekennat
Nanrdnga.. en wij leerden meer van wal hi.j ver
mocht met zijn rooden (zie ook anjeüeien uit
192!!) dan da.t wij onze kennis vergrootten omtrent
zijn grijzen. Die kenden we.
Door de/.e twee dingen: inzicht in Teixeira.
inzicht in Nanninga, heeft deze tentoonstelling
dus haar nut. Voor de meesten, lijkt li"t mij.
behoorden de/.e >ehilders lot de minder en te mi
gekellden.
HET adres voor prima
PARKETVLOEREN
tegen sterk concurreerende prijzen is
FRED. MEIJER Amsterdam
v. Baerlestraat 160 - Tel. 25615 - Gev. 1908
Tentoonstellingen
Kunst/aal Kiexkamp. - < '? ra Venhaue.
Schildeikunst uit vroeger eeuwen. Tot 10 September.
Kunst/alen ..l'jiea' . Den lla.'ig. Oud-1
lollandsche schilderijen en werken van II. liekman ei'
l .ex Meeusseii. Tot 1." Sepiember.
\\'illem Ui-./k. llilver.-nm. Schilderijen, leek.
ningen. etsen en boni snellen van llenri van ' l
DelheZ. Tot l Octebel.
' llelweg <-n Xoon. l'iizengracht i'i'i. \msterd
Tentoonstelling \an handgestneed t aleixiiver.
'iVolksuniversiteit, 's < Iravenh.me. \Verki
. Hekman, l'. \V. l!u thuis. A. Termote. .lat
VAT1 HELLES