No.' 2677 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 22 SEPTEMBER 1928 Gemeente-Schulden door C. A. Klaasse 0£' de markt der biniionlandsche beleggingswaarden begint langzamerhand de vraag het aanbod weer te overtreffen, (iedurende de zomer maanden zijn geen nieuwe emissies uitgekomen, maar wel kwamen uit coupons en af lossingen gelden ter belegging en herbelegging vrij. Zoodat liet van bdeggerszijde natuurlijk wordt toegejuicht dat geleidelijk weer wat materiaal begint t-oetestroomen. Te meer richt zich in den jongsteii tijd do belang stelling der kapitaalbezitters en die der instellingen niet groote te beleggen vermogens op gemeontepa,pier, omdat de kans om staatsfondsen te krijgen steeds kleiner wordt. Reeds kan men in de komende jaren op de; crisisleeningen nog aanzienlij ko af lossingen tegemoet zien. Maar daarbij komt nog pen andere wellicht niet minder belangrijke factor. Het sterk aangroeien van het Invaliditeitsfonds iti verband met de bepalingen der iiivaliditeitswet heeft n.l. de aandacht opnieuw gevestigd op de argumenten vóór de belegging van het vermogen van staatsfondsen en -instellingen in staatsschuld. Kn nu met positief resultaat, naar het schijnt. Ken wetsontwerp tot regeling van deze kwestie is n.l. nog in de vorige zitting van de Staten-Gene raal aanhangig gemaakt. Kn wordt dit tot wet verheven, dan zal binnen afzienbaren tijd een be langrijk deel van de staatsschuld worden over geheveld van de vrije markt naar de portefeuilles dei' fondsen. * * * Maar dat is niet de eenige zijde van het vraag stuk der gemeenteleeningen. \Vant niet iedereen ziet de gemeontesohuld met zulk een welgevallen aangroeien als de groote beleggers. De voor korten tijd gepubliceerde Inleiding van de Statistiek der (iemeentefinaiiciën, uitgegeven door het Centraal Bureau voor Statistiek, geeft daarvan een. beeld. Wel zijn helaas de cijfers niet al te recent, althans wat betreft het totaal der uitstaande gemeente«chuld. In den aanvang van. 192-1 stond in totaal / 1.530.000 schuld tenlaste van gemeenten uit, en op l Januari l!>2(i reeds ? l .020.000. Nu geven deze cijfers wel een ietwat te ongunstig beeld. feitelijk hoeft men een juist ore voorstelling indien van deze bedragen, worden afgetrokken de sommen die werden opgenomen ter financiering van ge meentebedrijven. Zulke schulden toch hebben met het gemeentebeheer als zoodanig weinig te maken. Kvongoed hadden die bedrijven geëxploi teerd kunnen worden door particuliere vennoot schappen. Trekt men. dan deze sommen af. dan komt men tot een stijging van de zuivere gemeenteschuld met rond 'i ton. In de l jaren sinds 102-1 is jaarlijks de schuld met ruim ? 100 millioeii toe genomen. Tot dat cijfer komt men door van de DRlQMMf l'tf PRQ 8 x vergroeiend, ons speciaal merk rniOIVIMIVI.ilVr.no cristal-Prisma,onovertroffen 11.45.JOS. HARTOG. Hoofdsteeg 17 Rotterdam. Nobelstraat Utrecht. 28 ABONNEMENTSPRIJS van ,.De Groene Amsterdammer" per jaar, bij Vooruitbetaling franco per post: Voor Nederland . . . f 10 ,, Ned.-lndié' p/mail . ,, 15 ,, ,, ,, p/zeepost ,, 13.50 ,, ab. binnen Europa ,, 13.50 uitgezonderd: ,, Kngeland-Itahë. \ -. ,, .Zwitserland e.a. J ,, Amerika .,..,, 15..?? ,, Zuid-Afrika 13.50 ,, Belgiëdirect uit Holland 150 francs ,, ,, via den Ned. Bhl. Antwerpen 125 ,, Postgiro No. 72880 Gemeentegiro ,, G. 1000 gemeenteleeningen de conversies af te trekken. Natuurlijk geeft dat cijfer niet ecu geheel juist beeld, omdat men ook rekening zou moeten houden met de aflossingen. .Maar gezien totale schuld en gemiddelden aflossingstijd kan men aannemen dat inderdaad een belangrijk bedrag .,nieiur i/i'lil" tel ken jai-e wordt geabsorbeerd. * * * In tegenstelling met de staatsschuld dus. die, zij het ook zeer geleidelijk, afneemt, is dus de genieeiitescliuld stijgende. Ook die kwestie nu kan men weer uit tweeërlei oogpunt beschouwen. Allereerst hangt natuurlijk de fiiiancieole politiek der geiieent-on daarmee ten nauwst'o samen. De lasten uit schuld nemen jaarlijks met 7 a ,S millioon. toe, en de schuldondionst neemt op de gemeente lijke budgetten een zeer belangrijke plaats in. * * * Kapitaal is een productiefactor, die allerminst in onbeperkte nuite aanwezig is. en waarmede dus economisch moet worden omgesprongen. Indien de gemeenten kapitaal tot zich trekken, wordt dat onttrokken aan andere bestemmingen. De gemeen schap dient zich dus wel degelijk aftevragcn of het kapitaal dat nu de gemeenten absorbeercii nuttiger wordt aangewend dan het elders zou kunnen worden gebruikt. Laat men zich met zulke over wegingen niet in dan kan oneconomische verniogeiisaanwending daarvan het gevolg zijn. De vorengenoemde vraag is makkelijk te be antwoorden indien het blijkt- dat het kapitaal wordt gebruikt tot financiering van gemeentebe drijven die op cominorcieelon grondslag worden geëxploiteerd. Maakt dan de opbrengst der kapi taalsbesteding de kosten, inclusief rentelast, goed dan is het aiiingaan van een. leening gvniotiv'eerd. Maar met het oog op deze omstandigheid Werdt-n dan ook leeningen met zulk doel hierboven reeds uitgeschakeld. Veel moeilijker wordt het zich een ooi-deel te vormen, wanneer gelden worden besteed voor werken die niet op commercieele basis worden geëxploiteerd. of waarvan, de opbrengst moeilijk op geld waardeerbaar is. Men moet dan ///.s Illinn liincin het nut van een aan de geineentenaren bewezen dienst ta.xoeron. of zuiver ideeele waarden omzetten in economisch.'. * * * In. een kortelings verschenen publicatie wijdt de tliosaurier-geiierivil -Mr. Van. Doommek aa-n dit vraagstuk een beschouwing. De kern van zijn betoog ligt in een waarschuwing aan het adres der gemeenten, die bij de vra:ig of voor bepaalde uitgaven geleend mag worden zich laten leiden door andere motieven dan de staat. Sedert een twintigtal jaren heeft de sta.at. met onderbreking gedurende den oorlog, slechts leoningen gesloten voor kapitaalbehoeften \ oor reclitsst reeks produc tieve uitgaven. Voor n i t gv.. v en dus die «uit f l ex film il ~i'lrc voordeden of besparingen opleveren, waaruit de schuldendienst kan. worden bestreden. De ge meenten daarentegen volgen de politiek om uit Iceningtedekkena.lle die uitgaven welk.'g-sohiedeii ten behoeve van werken welke de gemeenschap diensten bewijzen langer dan het jaar waarin de uitgaven geschieden. Daarbij is het geen vereischt e, dal rechtstreeksche rendabiliteit bestaat (zooal.bij de st aa-islooiiiimvii i. terwijl /.ell's veelal niet een. indirecte ivndahilit.-it a.ls vereischt e \\ordl gesteld, /nik eeu indirecte rendabiliteit b,-staal bv. tra n nci'i' «'<?! turl hi'l l'Tiit'nilr oi'i'flii'n/xli<-hu<iu/ zt'h'i' muil r 'lini l* n-f i tic f/r in i'i'ii.???'?/' tt /> vrucht en t t-ek ken uit liet gefinancierde Werk. evenredig aan de kosten. * * * Nu moet onmiddellijk worden toegegeven dat het bezwaarlijk is voltehoudcn. dat een gemeente slechts zou mogen leeiien voor direct remleeivnde werken. Maar wel dient den betrokken autoriteiten voor oogen gehouden te Worden, dat. indien en voor zoover men verder gaat met de financiering van die Wei-ken uil lecngeld. men grondig moet overwegen of daarvoor kapitaal aan de gemeen schap onttrokken mag worden. In zooverre hebben de gemeentebesturen een economische taak te vervullen, die zij niet mogen onderschatten. BEURSSPIEGEL DotulrrfliiK, 20 September D K zonierslapte is nog niet heelemaal achter den rug op de effectenbeurs. In de af deelingen waar bijzondere st i muleerende factoren ontbreken is de handel beperkt, terwijl do koersen veelal aan den flauwen kant zijn. Zoo kunnen rubberwa.a.rden zich maar niet aan het huidige koersniveau ontworstelen. De ontwikke ling van de productsmarkt is overigens weinig bevredigend. In I.ondenscho insiderskringon stelt men zich van de naaste toekomst te dien aanzien niet al te veel voor. De eerstkomende jaarversla gen over het looponde boekjaar zullen ons nu nog moeten loeren welke kloof beslaat tusscheii de aandeelenkoerseii en hun rendementswaarde op basis der huidige prijzen. Voor kunstzijdepapioren heeft in de afgeloopen week in zooverre een. nieuwe factor zich doen gelden, dat de conferentie te Parijs van de bij het internationale kartell aangesloten ondernemingen eeilig positief resultaat heeft opgeleverd. Veront rustend was dat rosulta-at niet. Tot prijsverlaging werd niet besloten, maar het besluit om een uit gebreide reclamecampagne op touw te zetten. komt voorloopig ongeveer op hetzelfde neer. De nett o-opbrengst en zullen erdoor verminderen. Slechts heeft de gekozen methode in zooverre iets voor boven een politiek, van prijzenoorlog da.t het resultaat wellicht blijvend zal zijn. liet succes van prijsverlaging strekt niet verder dan. tot ha-ar op heffing. Heeft een reclamecampagne succes in dier v< icge dat zij de vra.ag naar de gead vert eerde soort en verhoogt, dan. za,l dut resultaat ook na het staken of beperken der campagne voortduren. Althans wanneer de meerdere vi"i.ag berust op het bekend wol-den van de bijzondere eigenschappen van de gea-dverteerde soort product, hetgeen hier in de bedoeling I:gt. Intussohen is daarmede de strijd tusschen do twee machtige kunstzijdegroepen nog niet geëindigd. De ..Aniem ' schijnt wel erg bevreesd te zijn voor vreemde invloeden. Werd voor kort een ..Nationaal Bezit" opgericht, thans dwingt zij. door een emissie met een aanzienlijke claim via dat ...Nationaal Bezit" onder te brengen, de houders harer aandeden pra.ctiseh om hun fondsen voor de helft om te zetten in aandoeloii ..Nationaal Bezit". Wellicht een practisehe dwang die wel wat al te ver gaat. /.ij komt door deze a.a nuelegenheid 1 ronwens tot de meest gewrongen constructies. Zoo moet aan a,ajicleel-reeepissen van / 5IMI. een gelijk claimrecht gegeven worden als aan aandeden van / 10IIO. . Kn om onbillijkheid te voorkomen zal die verhouding in de toekomst ook steeds u'eliandhaa!'d moeten blijven. Kn bovendien is het de vra.ag of dit alles iets helpen zal. De Belgische Kloot i'o-Trust heeft reeds een zeer omvangrijk belang in de maatschappij zelve, alsook in hel ...Nationaal liezit ' verworven. De Koninklijke hoeft blijkens de jongste borieht en een nieuw t e n-e i n van ;:c' i v i t eit aa ne-eboord. Zij Zou zich ni. willen begeven in de st ikstol'prod net ie. /al dit een s] ir i n gpla n k \v< >rden voi ir verdei-e peiiel rat ies in de chemische industrie tegen den tijd dat liet ernst wordt met de sv nt het iseheolie ? Of ligt het werkelijk in de hododiug de basis te vet'breeden en los van olie en olieproduct ion een nieuwe industrie te elll a n loeren ? De plannen om de 1'inaiieieriiiL-. van de behoeften van '^ l! ij k-; schat kist t e concent reei-eii bij ili- Kijksfotidsen. waarvan wij vu.ir eenigen lijd nn-ldinu' maakten, nemen ve^tei-e \ornien a;',n. Ueeds is een «et ingediend nopens de/e kwestie, on niet de l i'iuiit voerlegu'im;1 van de ich-e werd in April jl. een aanvang gemaakt (oen de afgeloste leening '^'ili bij de fondsen Werd geconverteerd. Kn mi -laat weer een aflossing op het prouram nl. die' dor Doliarloeniim- l!l'J:!. Wederom ligt het in het \ooriiemeti om de ter ;? flos-iiu; honoodigde ueld.-n op te nemen bij de fondsen. Zoo wordt v-oor de overige hel.'g-gors hel beschikbare materiaal in l!ijK>leoningon steeds beperkter. Al ueldt dit voor de onderhavige leemnu;. die in hef buitenland werd oüdergehra ehl . wa a I-M-h ij n lij k in mindere mate. C. K. PANDBRIEVEN BEURSKOERS DIRECTIE M? 5.J.VANZlJST-M? J.F.VERSTEEVE