DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 22 SEPTEMBER 1928 No. 2677 Een nieuw boek van De Ligt door Mr. H. Giltay B. De Ligt: Wereldcrisis en Wijsbegeerte. (Van Loghwn Slaterus, Arnhem, 1928) DE Ligt's nieuwe boek bestaat voor ongeveer de helft uit een paraphrase van MassonOurseFs in 1925 verschenen Philosophie comparée." Met deze paraphraseering heeft de schrij ver een goed werk verricht, want de ideeën van den Franschen cultuurphilosoof zijn hier te lande nog weinig bekend en verdienen zeer zeker onze belangstelling. Het is daarom dubbel te beja.nim.eren dat de schrijver zijn studie weer heeft bedorven door een poging om, aan de hand van MassonOursel en allerlei ander niet altijd gemakkelijk bereikbaar materiaal." aan te toonen, dat zich thans een wereldrenaissance, een sociale en geestelijke wedergeboorte aan het voltrekken is. Want deze poging is volslagen mislukt. De hoofdfout van De Ligt is, dat hij verzuimt allereerst aan te geven, wat hij onder cultuur" verstaat, hoe hij zich, in groote trekken, het ivezen der cultuur-ontwikkeling denkt, en waarin zijn cultuur-ideaat bestaat. Met name had hij klaar en duidelijk zijn standpunt moeten preciseeren ten opzichte van de twee belangrijkste cultuurbeschouwingen, welke onze tijd heeft voortgebracht: de cultuurphilosophie van Spengler en de opvattingen der Psychoanalyse. Wie heden ten dage over cul tuurproblemen schrijft, kan aan deze twee niet voorbij, hij moet zich aan een principiëele Auseinandersetzung" wagen. De Ligt deed dit niet. Met betrekking tot den genialen schrijver van den Untergang des Abendlandes" bepaalt hij zich tot het qualificeeren van dezen als een pathetisch prediker", terwijl hij voor het overige in een aanteekening een zekeren meneer Davray laat constateeren", dat wij met Spengler weer zijn aangeland bij de oude leer der kosmische kringloopen. Wel wil De Ligt erkennen, dafc Spengler's ideeën haar waarde hebben, omdat zij het denken over cultuurproblemen krachtig prikkelen," maar daarbij blijft het dan ook. Ik weet niet, of De Ligt Spengler ooit gelezen heeft, maar als hij het deed, heeft de prikkel dezer lectuur bij hem althans geen heilzame gevolgen gehad. En wat hij over de psychoanalytische cultuurbeschouwing zegt, is al even weinig principieel. Wel citeert hij een aantal schrijvers, die verband hebben pogen te leggen tusschen historisch materi alisme enpsychoanalyse,maar met een uiteenzetting, laat staan dan principiëele waardeering der psycho analytische gronddenkbeelden laat hij zich niet in. Hij bepaalt zich tot algemeenheden van dezen aard, dat Freud, evenals Marx, den voortgang zijner ideeën zeer heeft verhinderd door het aan wenden van te ruwe termen en het gebruik van geforceerde formules. Alsof die terminologie en formuleering iets willekeurigs was! Terwijl zij juist de onbedriegelijke uitdrukking is van de onderbewuste levensbeschouwing, die aan de quasiobjectieve theorie ten grondslag ligt. Hierdoor, door dit gemis aan een klare uiteen zetting zijner grondideeën, is een principiëele VAN PERZIE NAAR a M o o T E Z E N D l N a KLEED J ES 25. T A P IJ T e N OOK IN O R O O T E MATEN VRAAGT ZICHTZENDING g ZOMBM Officieel optimisme Teekening voor de Groene Amsterdammer" door Joh. Braakensiek Mevrouw: Zijn ze zóó duur?!" Koopvrouw : De prijzen der producten mogen bevredigend heeten Mevrouw: 't Is maar wat je bevredigend noemt!" (Troonrede) Auseinandersetzung" met die ideeën onmogelijk* Wij kennen ze niet. En ik betwijfel, of De Ligt ze zélf wel kent. Zijn beschouwingen maken op mij den indruk van die van iemand, die over voel mate riaal" beschikt, die veel te veel ! heeft gelezen en doorloopend leest, die met onverdroten ijver citaten verzamelt, maar door gemis aan zelfbezinning nooit is gekomen tot een waarlijk eigen kijk op de dingen, tot een vaste, organisch-gegroeide overtuiging. Er klinken ons uit dit boek tallooze stemmen tegemoet, stemmen van Kwee Kek Beug, van Hegel, van Biroekoff, van Yoean Pei Tsai, van Yoe Lan Foeng, van Krishnamurti zelfs, maar bijna nergens vernemen wij De Ligt's eigen geluid. En telkens weer worden wij herinnerd aan Nietzsche's woord over menschen, die keine Finger für Nuancen" bezitten. Zoo bijv. waar De Ligt van de uitspraak van een Chinees zegt, dat zij evenzeer in den geest is van Hegel en Marx, als in dien van. . Tolstoi en Domela Nieuwenhuis." Marx, Tolstoi on Domela Nieuwenhuis in n adem genoemd ! Het doet denken aan De Ligt's opruiing" indertijd, in naam van Jezus, Tolstoi, Marx, Bakoenin en Herman Groenendaal." Wanneer De Ligt de tallooze europeesche, chineesche en Indische brillen, die hij afwisselend op den neus zet, eens een tijdje liet liggen, de wereld met eigen bloot oog bekeek en zich over zijn eigen ideeën klaarheid trachtte te verschaffen, zou hij misschien tot het inzicht komen, dat al de door hem aangevoerde argumenten niet alleen niets voor een cultureele wedergeboorte bewijzen, maar integendeel illustraties zijn voor de smartelijke waarheid, dat de moderne menschheid meer en meer samenklontert tot een cultuurlóóze, vervlak te, scheppingsarme, ziellooze, vermechaniseerdo menschenmassa, die in den grond der zaak nog alleen maar gelooft in honger en (sexueele) liefde en er op uit is, deze behoeften" op zoo rationeel mogelijke wijze te bevredigen. Maar mijn feitenmateriaal dan?" hoor ik De Ligt roepen. De wijsheid der oude Chineezen wordt thans vrijwel over heel de aarde gekend !" Gekendja. Zooals ook hot evangelie van Jezus gekend wordt. Maar beleefd, en geleefd? En de treffende boodschappen dan, die thans uit Egypte en Perziëen Indic naar Europa klin ken?" Hierop antwoord ik: wat ge met die Perzische en Egyptische boodschappen bedoelt, weet ik niet recht, maar ik weet wel dat Europa de treffende boodschappen", die haar bereiken, naast zich pleegt neer te leggen. Kon. Meubeltransport-Maatschappij DE GRUYTER 6 Co. css G\S c\s DEN HAAG <?& <x> <*& AMSTERDAM - ARNHEM Internationale Transporten