Historisch Archief 1877-1940
DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 22 SEPTEMBER 1928
No. 2677
Een nieuw boek van
De Ligt
door Mr. H. Giltay
B. De Ligt: Wereldcrisis en Wijsbegeerte.
(Van Loghwn Slaterus, Arnhem, 1928)
DE Ligt's nieuwe boek bestaat voor ongeveer
de helft uit een paraphrase van
MassonOurseFs in 1925 verschenen Philosophie
comparée." Met deze paraphraseering heeft de schrij
ver een goed werk verricht, want de ideeën van
den Franschen cultuurphilosoof zijn hier te lande
nog weinig bekend en verdienen zeer zeker onze
belangstelling. Het is daarom dubbel te beja.nim.eren
dat de schrijver zijn studie weer heeft bedorven
door een poging om, aan de hand van
MassonOursel en allerlei ander niet altijd gemakkelijk
bereikbaar materiaal." aan te toonen, dat zich
thans een wereldrenaissance, een sociale en geestelijke
wedergeboorte aan het voltrekken is. Want deze
poging is volslagen mislukt.
De hoofdfout van De Ligt is, dat hij verzuimt
allereerst aan te geven, wat hij onder cultuur"
verstaat, hoe hij zich, in groote trekken, het ivezen
der cultuur-ontwikkeling denkt, en waarin zijn
cultuur-ideaat bestaat. Met name had hij klaar en
duidelijk zijn standpunt moeten preciseeren ten
opzichte van de twee belangrijkste
cultuurbeschouwingen, welke onze tijd heeft voortgebracht: de
cultuurphilosophie van Spengler en de opvattingen
der Psychoanalyse. Wie heden ten dage over cul
tuurproblemen schrijft, kan aan deze twee niet
voorbij, hij moet zich aan een principiëele
Auseinandersetzung" wagen.
De Ligt deed dit niet. Met betrekking tot den
genialen schrijver van den Untergang des
Abendlandes" bepaalt hij zich tot het qualificeeren van
dezen als een pathetisch prediker", terwijl hij
voor het overige in een aanteekening een zekeren
meneer Davray laat constateeren", dat wij met
Spengler weer zijn aangeland bij de oude leer der
kosmische kringloopen. Wel wil De Ligt erkennen,
dafc Spengler's ideeën haar waarde hebben, omdat
zij het denken over cultuurproblemen krachtig
prikkelen," maar daarbij blijft het dan ook.
Ik weet niet, of De Ligt Spengler ooit gelezen heeft,
maar als hij het deed, heeft de prikkel dezer lectuur
bij hem althans geen heilzame gevolgen gehad.
En wat hij over de psychoanalytische
cultuurbeschouwing zegt, is al even weinig principieel.
Wel citeert hij een aantal schrijvers, die verband
hebben pogen te leggen tusschen historisch materi
alisme enpsychoanalyse,maar met een uiteenzetting,
laat staan dan principiëele waardeering der psycho
analytische gronddenkbeelden laat hij zich niet in.
Hij bepaalt zich tot algemeenheden van dezen
aard, dat Freud, evenals Marx, den voortgang
zijner ideeën zeer heeft verhinderd door het aan
wenden van te ruwe termen en het gebruik van
geforceerde formules. Alsof die terminologie en
formuleering iets willekeurigs was! Terwijl zij
juist de onbedriegelijke uitdrukking is van de
onderbewuste levensbeschouwing, die aan de
quasiobjectieve theorie ten grondslag ligt.
Hierdoor, door dit gemis aan een klare uiteen
zetting zijner grondideeën, is een principiëele
VAN
PERZIE
NAAR
a M o o T E
Z E N D l N a
KLEED J ES
25.
T A P IJ T e N
OOK IN
O R O O T E
MATEN
VRAAGT
ZICHTZENDING
g ZOMBM
Officieel optimisme
Teekening voor de Groene Amsterdammer" door Joh. Braakensiek
Mevrouw: Zijn ze zóó duur?!"
Koopvrouw : De prijzen der producten mogen bevredigend heeten
Mevrouw: 't Is maar wat je bevredigend noemt!"
(Troonrede)
Auseinandersetzung" met die ideeën onmogelijk*
Wij kennen ze niet. En ik betwijfel, of De Ligt
ze zélf wel kent. Zijn beschouwingen maken op mij
den indruk van die van iemand, die over voel mate
riaal" beschikt, die veel te veel ! heeft gelezen
en doorloopend leest, die met onverdroten ijver
citaten verzamelt, maar door gemis aan
zelfbezinning nooit is gekomen tot een waarlijk eigen kijk
op de dingen, tot een vaste, organisch-gegroeide
overtuiging.
Er klinken ons uit dit boek tallooze stemmen
tegemoet, stemmen van Kwee Kek Beug, van
Hegel, van Biroekoff, van Yoean Pei Tsai, van Yoe
Lan Foeng, van Krishnamurti zelfs, maar bijna
nergens vernemen wij De Ligt's eigen geluid. En
telkens weer worden wij herinnerd aan Nietzsche's
woord over menschen, die keine Finger für
Nuancen" bezitten. Zoo bijv. waar De Ligt van
de uitspraak van een Chinees zegt, dat zij evenzeer
in den geest is van Hegel en Marx, als in dien van. .
Tolstoi en Domela Nieuwenhuis." Marx, Tolstoi on
Domela Nieuwenhuis in n adem genoemd ! Het
doet denken aan De Ligt's opruiing" indertijd,
in naam van Jezus, Tolstoi, Marx, Bakoenin en
Herman Groenendaal."
Wanneer De Ligt de tallooze europeesche,
chineesche en Indische brillen, die hij afwisselend op
den neus zet, eens een tijdje liet liggen, de wereld
met eigen bloot oog bekeek en zich over zijn
eigen ideeën klaarheid trachtte te verschaffen,
zou hij misschien tot het inzicht komen, dat al de
door hem aangevoerde argumenten niet alleen niets
voor een cultureele wedergeboorte bewijzen, maar
integendeel illustraties zijn voor de smartelijke
waarheid, dat de moderne menschheid meer en
meer samenklontert tot een cultuurlóóze, vervlak
te, scheppingsarme, ziellooze, vermechaniseerdo
menschenmassa, die in den grond der zaak nog
alleen maar gelooft in honger en (sexueele) liefde
en er op uit is, deze behoeften" op zoo rationeel
mogelijke wijze te bevredigen.
Maar mijn feitenmateriaal dan?" hoor ik De
Ligt roepen. De wijsheid der oude Chineezen wordt
thans vrijwel over heel de aarde gekend !"
Gekendja. Zooals ook hot evangelie van Jezus gekend wordt.
Maar beleefd, en geleefd?
En de treffende boodschappen dan, die thans
uit Egypte en Perziëen Indic naar Europa klin
ken?"
Hierop antwoord ik: wat ge met die Perzische
en Egyptische boodschappen bedoelt, weet ik niet
recht, maar ik weet wel dat Europa de treffende
boodschappen", die haar bereiken, naast zich
pleegt neer te leggen.
Kon. Meubeltransport-Maatschappij
DE GRUYTER 6 Co.
css G\S c\s DEN HAAG <?& <x> <*&
AMSTERDAM - ARNHEM
Internationale Transporten