No. 2678 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 29 SEPTEMBER 1928 In de Rotterdamsche diergaarde door Dr. K. Kuiper KRONIEK VI. De Groote Zwarte Ka ka toe WANNEER men van aangezicht tot aangezicht kennis maakt met een zeldzame diersoort die men tevoren alleen uit afbeeldingen of van opgezet museummateriaal kende, dan voelt de dieren tuinman onwillekeurig een soort huivering over zich komen, liet is een tamelijk gecompliceerde sensatie die hij dan ondervindt. Allereerst is daar natuurlijk de bevrediging van zijn. biologische be langstelling. Omdat nu eenmaal het lovende object een oneindig duidelijker beeld in ons ge heugen grift dan de beste afbeelding en de uit voerigste beschrijving, kan. de eigen observatie; die belangstelling voldoende voedsel geven. Maar er is ook iets van schroom in die sensatie, omdat het onbereikbaar ver weg gewaande daar plot seling als de gewoonste zaak van de wereld voor ons staat. En juist die eigenaardigheid, dat 7Ailke levende variëteiten slechts zelden omgeven worden met zoo opvallend veel zorg als bijvoorbeeld een ju weelenverzameling in een museum, maakt dat er zich een soort angst in onze gevoelens indringt voor een. nu igelijk ontijdigen dood van dit zeldzame specimen. Zoo ging het mij tenminste van 't voor jaar toen ik in den llamburgschen Dierentuin voor 't eerst een groote zwarte kakatoe of Arakakateieaanschouwde, liet bleek toen dat er verschillendeexemplaren van deze soort, waarvan de weten schappelijke naam is Micreiglossus (= So!enoglossus) aterrimiis, waren ingevoerd, waarvan ele meeste in Duitsche tuinen ware-ii emele-rgebracht. We moesten ems plotseling weer re-aliseeren. dat emze naburen meer uitgeslapen zijn op de vangst van bijzondere dingen uit ele aviftuma van emze ke>]emiën dan wij ze'lf. Was er niet ve>or twee jaar een oogenblik waarop allerlei para.d ijs vogels als het ware' spelenderwijze te krijge-n waren voor wie er slechts genoeg gelei voor over had l-1 Teich heb ik el« verleiding weerstand ge>be>eie'ri zoei'n groote zwarte Kakatoe te- koopen, in ele' stille' hoeip elat emze eive-rze-esche; vrienden van elen je-ugdige-n. dierentuin in Soe-rabaja we'l gelegenheid zouden vinden er ons langs elen weg van he't ruilverkee-r e'e'n te>e te' zenden. Wat inelerela?,el het geval bleek. 'At- lie'te'n he>t zelfs niet bij n exemplaar, maar achtereenvolgens kregen we' twee van ele-ze- prae-htig<; vogels. Blijkbaar is ele e-e-rst aangekomene' als volwassen ve>gel gevangen, ele twee-de als jong dier. want zoo mak als deze laatste is. y.oe> schuw en a.gre-ssie-f is de andere. Te>ch moge-n we' blij zijn elat ze beide gocel fouragoe-ren. want als zulke vogels te' jong gevangen wor<leii en elan nog ge ve >erd moe-ten worden, wil het nogal e-en s veior komen elat ze onelanks verhardende- pogingen eim huil zelfstandigheid te loeren, er maar ste-e-els iiie-( toe over willen gaan ie-ts uit e'ige'ii be'Weging te eten. Voor enkele jaren bezaten wij in. on/e Diorgaarele e-e-n wespendief elie;, als jemge vogel eloor e-en. lief hebber opgekweekt. elaar ne>e>it teie is gebrücht kunnen worden, e-n kort ge-leden zag ik hetzelfde ge-tob met e:e>n jonge zwarte' kakatoe in ee-n Ihiitschen dierentuin. Ontzettend jammer is he-t dat zulke prach tige statige vogels nie-t altijel in e'e-n. aan hun gre>otte' evenredige keie)i verblijf kunne'ii hem den. De' destructieve neiging van bijna alle papegaaien noodzaakt ems ze ver te liouelen van alle houtwerk en daarmee; is hun ele' te>e-gang tot verschillende flinke ruimten in het vogelhuis emtzegel. Ve)or ele) zwarte- kakateie-s is elit nei niet zexi'n groot bezwaar, lie-t zijn geen erg bewegelijke ve>gels. ze- ple-ge'n nie't arls ve-le1 ama.zones voeirtelurend langs ele' tralies te klimmen, maar zitten meestal rustig eip stok. Overigens vee-lzins nie-rkwaardige- elie'i'e'n ! Men kan he't zich volkome-n be grijpen elat Levaillant zich iit he't he-gin der ]!te- eeuw neig liet verleiden, dooi1 ele-n vorm van elen bovensnavel e-n ele' groote embex e-eh'rele ple-k eip de- wange-n. eim ze bij ele A ras in te eleelen. Ook ele staart, elie' aanme-rke-lijk langer is elan bij de' kakatoe-s het ge-val pleegt te zijn. zeiu in elie- richting wij/en. Maar ten slott e is he-t be/it va,!! de typische kuif e-n eie plaats van he-rkomst toch we'l be-slisse-nel voor hun vel wantse-hap nie-f ele kakateie-s. Die vlee-se-hkle-urige-, soms vuurreioele. naakte wangen vormen ee>n prae'htig e-ont ra.st met ele sombere donker leioelgrijze; bevedering. Echt ztottrt zijn ele vogels meestal niet. doordat eh> veere;n min of meer bepoederd zijn. De- seieirtnaam alerrimus: ele' /eer zwaite, doet daare m wel wat vreemd aan. Maar er zijn gitzwarte exemplaren e-n de/e verschillen van ele loe d.'^rijzen we-1 ze ovee-l elat men ze; eieirspre nkedijk voor twee soorten hield. Evenals verschillende andere; kakatoe-soorte-n zijn ele' Arakakatex-s in staat ele> voeren aan ele' halszijdc eineleü' het e)e)g zoe)danig eip te; zette-ndat ze-als he't ware e-en waaier eive-r ele wang ven-men. Als het elie-r rustig zit, verdwijnt zexxlex-nde ele- vleese-hkleurige vlek en een ele-e-1 van elen onelei'snavel vrijwe-1 geheel achter ele veeren. Niet zexi gauw echter nadert mejn Microglossus atorrimus senior of hij vouwt de-ze waaier toe en ontplooit daarentegen zijn geweldige kuif, daarbij te;lke-iis dreigende beweginge-ii me't zijn niet te; minachten bek uitvoerend. Maakt ele' oppasser mine'S eim het etensbakje uit de' keieii tehale;n, elan gaat hij tege'n ele tralies hangen en tracht elit te verhinderen. Eigenaardig is oeik elat hij ten teeken van ongeduld e-e-iiige- malen achter een met n pexit op zijn steik stampt. Dit gebeurt b.v. als zijn etensbakje lang wegblijft of als e-r erg lang bezeiek vlak veieir zijn keioi blijft staan. Ken volmaakte tegenstelling hievme-e veirmt dejemge vogel, die veilkeime-ti ..zutraulich" is en. naast het geweine; geluid de-r Arakakatoe-s elat min. of moer als e-en krijsclie-nd i-ra klinkt, oeik andere klanken, begint te; uiten elie' eonige-u aa.nle-g teit spraaknabeiotsing zemelen elex-7i ve-rrroe-ele 11. Oeik ele' vogel elie Dr. Meilmike tTde-ns xijn jarenlang veiblrf o]j Amheiina eip zijn erf had. w; s \eilkomeri mak e-ri van zijn. intellige-ntie- ge-e-ft ele-ze schrijver aardige \eieirbe-e-lden. He-t allermerkwaardigste is intussehen liij ele/.e vogels toe'h zeker ele' bek me-t de tong incluis, en ele- wijze waareip ze ele-ze- ge-liruike-n. Allere-e-rst elieneii we' oj) te nierken, elat de ondcrsna \ el. die bree'el ei L elie'p is. noeiit ge h e-e'l t egt -n den beivensna vel aansluit. Om e!ejn hek te' shiite-n drukt liet elierzijn eige-ieaai'elig gevotmeh' tong. elie a.an weers/.ijden bij ele'ti memelheie'k me't e-igenaarelige-])lexiie-n eliree-t ove-rgaat in ele kale heiiel van ele wang. tegen het \ erheme-lte. Daarmeele- is ele toegang naar ele keel en luchtpijp ge'he'e'l ve-rspe-rd. De ondersn;!\el bungelt e-r elan l'e-itelijk zeio'n l:ee-tje- bij. Toe-h bewijst ele/e la-itste- bij he't e'te-n ge-wie-ht ige- elieiisten. Dat cte-n gaat we-rke-lijk op zeio'n typise-he manii-r. dat ik niet nalate-n k;:n he-t ee-nigszins nauwkeuriger te be-se'hrijve-n. Als he-t elie-r ele kei n van ei-n kamirioneiot ((Viiüi-li-m conm urn-), zijn lie-ve-lingsvoer, elie he't oji e-en eloor Wallae-e- mmvkiiirig hese-hivven wij/e- gemakkelijk stuk bijt, mef elen snavel heeft aangevat h'gt he-t eh-/e altijel ph'.t eip ele-n otide-i'sna_ve-] en we-e-t elan met e!e-n se-he-rpe-n kant da.arvi;n. eïeior ele pit snel niet tong e-n he)\'ensiLave-l|iiint. i-einel t:' elranie n. hèt vlies er keurig at'Ie-se-liillen. Dan worelt ele- noot in stukken gebe'ten. we'lke stukken, bijna altijd tijdelijk in de holte- van. ele-n. einele-i-sna\ e-1 bewaard weireien. Dikwijls weirde-ii me-t de' elonke-re punt van ele- ze'e-r bewegelijke teing (rneirpholeigise-h is fe-ite-lrk alle-en ele'/.e' punt: tong, e'n het gehce-le- eive-i-ige ele-el beheieu-t teit het teingbee'iige-bieel. maar we- zulle n het ge'he'el ge-ma.kshalveteing blijven IKN in n i elest nkjes noeit tegen ele- vlakke- binne n/ije!c van i!t n l-eivi-psnavel fijn gewreven en verveilge-ns weireli-n die fijne- kruime's door een sneue' acht ei waart se-he bewe'ging van ele- toornige tongpunt a l'i-e st i-e-I-.e u te-ge-n e-en uitst e-ke nele-n ribbel va.n hel ve^i-ln irelt e. vanwaar 7e in ele-ri slokdaim u;<-iakin. lle't beheie'ft he-eise-h niet te ve-rweineiei-en. elat zeiei're elie-r lang werk heeft me-t zijn maalt ijelcn. Wegens den uiterst fijn ve-rde-clelen toestand waai-in he't zijn voeeise'l teit zich ne-emt. zou nie-n het veigelfle-te-he-re-n kunnen noemen, 't /al wel even geiend veior ele; spijsvert e-ring zijn als l:chooi lijk kauwen veieir eins mensche-n. Kve-nmin verbaast het eins dat ree-els Lavaillant. elie ge-le-ge-nheiel had ver schillende- h-verde- e-xe rnplare-n de/e-r soeirt te observeei-en. o.a. bij Temminck. ela.aivan ei n \rii nruukeurige be-schrijving gee-ft. Niet zoei l e-grijp-lij k i> he't eia.t van e-i'n voge-1 elie're-e-el s vrij v re n-g bekend was. waarvan reeds in 17(i l e-e-n goede be-schi-ijvini;verscheen, (om van e'e-n afbe'e'lding uit 17117 die elubie.us is. maar ti- zwiiuen). en elie bliiki-ns de Ons vestingstelsel IK zou gaarne- een e-nkel wejorel e>ver ons ver dedigiïigsstelsel in he;t mieiden bi'e'iigen. Niet zeieize-e^r in verbanel met ele; Vredesgedachte; (Cie^el zegene haar) eif met elen Volkenbond, noe-h minelei' in ve-i-banel met emze; ele-fensiemogelijkhedori en meiele-rnen vestingbouw, doch we-1 in betrekking te>t ele- natuur van eins ge-lie-t'ele- vaderland. Wie» m me-lijk in deze mooie herfstdagen ele llollandsche bee-melen eleieirreiseh-, veielde zich allicht het hart ve-rtee-elereii van derzelver liefelijke, zachtmoedige si-hoeiuhe;id. l'Jlk .aai' weer treiuwens bh eit het Ifedlandscheland, elat in elen winte-i- zeiei hope-Ieios miese;rig zijn kan, in elen zomer op teit ee-n tuin eter Be;greülsele /ielevrede. lle-t i-ustge-vend sappig we-idi-groen, zexi kalm rondom uitligge-nel teit die- vertrouwde nabijeeinders van stille- beieirnpjes, waaruit seelert eeuwen dezelfde- kerkteire-ntjes zoo knusjes eimheiog ste'ke;n; ele' vei'spi-eide eilandjes ele;r boeren' oe-\ eu, ge-elejkeu in hun gezellig gebeieimte; ele meenhutsveille lanen \'a,n heieigge;teiptc, ruste-lexize popels; ele elreieimerige sleite-ii e-n e-ven eirenime-vige; koeien. Ke>rtom. ele; heele; inventaris van het llollandsche polderland is ons dierbaar e>n eh^ vestingen hooren elaar zeiei onaf scheidelijk bij e-n in, dat wij met angst het ejeige;nblik te ge-meie;t zie'n ela.t ele Volkeribomlsvrede eiken zelfs ve'rele'eligiri's-eieirle>g finaal onmogelijk (,-ndus Xe'e-rlanels fortificatie overbodig maakt. Me-u moet /.e- zien. elie- vriendelijk greie-ne; walletje-s, spiegelenel in ele; .stille- krexisje-sgrae-ht, waar ele Va.ii ICederische waterlelie-s droeiiuig drijven. Ke'ii e-nkel boompje) l luimt e-r bovenuit, een geitje graast op eie kruin, e-ri in ele-n veiorzeimor ligt he-t gemaaide geurende gras e-r in donkerder streike-n tegenaan, en niets vei-bi-e-e-kt ele zalige) eenzaamheid. Zeiei \inelt me;i /.e' enn Amsterdam en IHrecht, als zachtzinnigeverhevenheden, elie he't \'Iakke' lanel a>itnge-naam myste-rie-use-lijk exiderbre-ken, eimela.t /.ij toe-h neig ie-ts anders sedüjiie-n te- willen elan ele weien en ele kex-ie-n. Dat elit ..anders" elooel en ve-releri' zou ziju geleiot't e-chter ge-en stei-ve-ling, e-ti gelooNCii /.ij zelf ook nie't. Da,ai-\dor zijn zij '? l ve-el te- lang \ ei-oudere), te eluideliik en openlijk weerloeis I-H \'i-eeel/.aam. Doe-li nel e-r teekenen, zijn, elat de \ederla.i!else-he krijgseive-vhe-id ela,t alle-ngskcns ook in gaat zie-n en a.ji.nstalte-nmaa.kt de/en stfi-in-de'ii-We g hier en elfia.,1op te ruime-ii. uu wordt het tijd ele Ver. voor X;1,t uiu meintime-nten Tiiet aandrang te \-c-rzoeken hen \'<ior,ul te t.'ehouden. Xij waren, immers nooit eeht. g(-nu'end, gee-n pa.e-ifist leoelt er a.an>t''(it( a.a.n te nemen a..ls ele-ze eieirleigsinrie-htingen niet \ c-relwijne-n, ma.a.r in eleii zome-r eii>e-nge-stelel wordi-n ;'ils id\'IIiscln- gelegenheden om te Jlie-llic !? ei i. Kil de geit jes mogen da.n ook blijven. K. C. BRANDBLUSSCHER HOLLANDIA' SPANJAARD&C2 FABRIEK ESPAKIA UTRECHT ervariiige-n nie-t zoei e-rg elcbie-l is in ge-vaiigeiise-liii.j). slechts zoei zelde-n exemplfireii le-veiiei naar Kurei])ii k\vanien. Tusselien de uitstekenele beschrij\'ing va.n een vogel die in. ISSii in elen Frankt'eirtsche-i elierent uin was e-n ele impeirte-n van liet laats jaar heb ik maai- enkele berichten ilienaanga.:ve l kunnen vinden. 11 e-t ve-rspre-idingsgebieel elat niet teit het eigenlijke vasteland van Xieuw-(iuinea liepei-kt is. maar waartoe ook Xoeii'el-Australie-en een groeit aantal eilanele-n aan ele Xieuw-( i uineeselu- kust zeieia.ls \\'a,igeoe-. Mysol. Jobi e-n Areie-i-ilaiieh-n behexire-ii. geeft daarvan geen afeloende \'ei-klaring. liet leven de/er vogels in hun vaderland worelt ons het best be-se-hreveii eloor \\alla.e-e. terwijl we (rok waardevolle gegevens kregen van \ «r, i{ose-nlierg. Me CilInvT-y. Mohnike. Marteiir- e-n lleim-oth. liet le/.en van hun ri-is\-i>i-hale-ii geeft >t Is ei-n sterk verlangen cm zelf te zien en te beleven. want ele stuelie van een elier in ge\;:imeii ^taat blijft toch altijd ee-nzijdig. Maar laat ik niet ga.a-i prutte-len. liet bezit van de/e nierku :i:> i-el ii_e \ , ige's is toch een reden tut verheugenis.