roene voor Nederland Sinds meer dan vijftig jaar aan de spits der ?weekbladen . . . ." ONDER HOOFDREDACTIE VAN G, W. KERNRAMP Redacteuren: H. BRUGMANS, M. KANN EN TOP NAEFF Secretaris der Redactie: C. F. VAN DAM KEIZERSGRACHT 333 Uit.: N.V. DE GROENE AMSTERDAMMER AMSTERDAM. C. Het meest gevraagde merk T OPGERICHT IN i8j7 No. 2679 ZATERDAG 6 OCTOBER 1928 Bij het ingaan van de laatste ronde NU de bel voor de laatste ronde heeft geluid en het zittingsjaar der Staten-Generaal, dat aan de Kamerverkiezingen voorafgaat, een aanvang heeft genomen, beginnen zich in de pers al de voorteekenen van den naderenden verkiezingsstrijd te vertoonen. Op tweeërlei wijze: door het opmaken van de balans van wat het intermezzo-kabinet-de Geer tot stand heeft gebracht of alsnog tot stand zal kunnen brengen, en door bespiegelingen over het herstel der coalitie. Van de sterke positie, waarin dit kabinet stond tegenover een Kamer, die onmachtig was gebleken aan een parlementair ministerie den onmisbaren steun van een Kamermeerderheid te verschaffen, heef t het geen gebruik gemaakt om met doortastend beleid te werk te gaan op het gebied, dat buiten de politieke zone ligt. Bezuiniging in de huishouding van den Staat door een ingrijpende vereenvoudiging van het raderwerk is uitgebleven; de druk van de belastin gen is slechts eenigermate verminderd; het Rijk moge de schroef wat losser hebben gedraaid, in tal van gemeenten is zij weer vaster aangezet, zoowel ten gevolge van een verkwistend beheer als van de toenemende lasten, die het Kijk hun oplegt. Het is mogelijk, dat het ingediende wetsontwerp tot wijziging van de financieele betrekkingen tusschen Bij k en gemeenten hierin verbetering brengt; voorloopig onthouden ook deskundigen zich nog van een oordeel daarover, omdat er tal van onder zoekingen en berekeningen noodig zijn, voordat men de draagwijdte ervan kan meten; bovendien blijft het de vraag, of het den minister van financiën nog vóór het verstrijken van dit zittingsjaar zal geluk ken deze vrucht van zijn werkzaamheid te oogsten. Want een parlementair jaar, dat met een Kamer verkiezing eindigt, duurt korter dan een ander; en bovendien staan er op het programma, dat het kabinet nog hoopt af te werken, een aantal onder werpen, die vermoedelijk tot langdurige beraad slagingen aanleiding zullen geven. Behalve het reeds genoemde ontwerp toch. denkt men ook nog een herziening van de gemeentewet -aan de orde te stellen; men zal moeten afwachten. in hoeverre dit laatste ontwerp een oplossing zal trachten t-? geven aan de vele vraagstukken, die het bestuur en de huishouding der gemeenten betreffen en die te voorschijn zijn geroepen door de geweldige uitbreiding van de taak der besturen; maar zelfs wanneer niet gestreefd zal worden naar een radi cale herziening der gemeentewet, zal een wets ontwerp, dat deze materie aanroert, niet binnen enkele maanden den weg naar het Staatsblad vin den. Vooral niet, wanneer het de autonomie deigemeenten zal aa.nraken. door deze te bevestigen of te verminderen een onderwerp, dat vooral in de laatste jaren netelig is geworden, nu herhaal delijk Gedeputeerde Staten hunne goedkeuring hebben onthouden aan besluiten van gemeente raden, die naar hunne meening blijk gaven van gemis aan financieel beleid. Vervolgens hoopt minister Slotemaker de Bruine de ziektewet nog aangenomen te zien een wet. die bijna een even lange voorgeschiedenis heeft als het wetsontwerp ,,ter regeling van het voorberei dend hooger en algemeen vormend middelbaar onderwijs", dat minister Waszink heeft ingediend. Indien men er nog aan mocht twijfelen, of de molens der wetgeving ten onzent langzaam malen. kan men van dien twijfel zijn genezen door de ge schiedenis dezer beide wetsontwerpen. Over die van de ziektewet heeft de heer Smissaert in zijn rubriek van dit weekblad reeds herhaaldelijk geschreven; wat het wetsontwerp op het middel baar onderwijs betreft zoo zullen wij het bij verkorting maar noemen ook dit mag er op bogen, dat het 25 ja.ren noodig hoeft gehad om te worden rijp gestoofd. In 1903 benoemde minister Kuyper de ineenschakelingscommissie", tot wier taak ook behoorde het was niet het eenige gebied van onderwijs, waarover zij advies moest uitbrengen?een stelsel matige regeling te ontwerpen van het middelbaar onderwijs. Haar rapport verscheen in 1910; wij laten hier rusten de daden van wetgeving, die op ander gebied dan dat van het middelbaar onderwijs rechtstreeks of zijdelings uit dit rapport voortsproten en be palen ons tot den genoemden tak. Welnu dan: in 1913 diende minister Heemskerk een wetsontwerp in, dat in de meeste opzichten het advies der ,,ineenschakelingscommissie" opvolgde; minister Oort van der Linden nam het over, maar ,,de oorlog" voerde het van het programma van werkzaam heden af. Eerst in 1921 kwam de zaak weer aan de orde door oen sterk gewijzigd ontwerp van Minister do Visser. Ton gevolge van do critiok. die zoowel in do pers als in do al'deelingen der Kamer werd uitgeoefend, ging het eenige malen in de smeltkroes; do subsidiebepalingen werden er uit gelicht on. als afzonderlijk ontwerp, door do Kamer aangenomen; de eigenlijke rogoling van het onderwijs bracht het niet zoover. Minister Waszink trok in September 1927 hot ontwerp van zijn voor ganger in; oen door hom ingediend nieuw ontwerp wacht thans op behandeling door de Kamers. Als men van dezo voorgeschiedenis kennis noemt do belangstellende lezer kan zo uitvoerig ver haald A-inden in een artikel van Dr. ('oelingh in Vragen den Tijds van October II. mag do twijfel rijzon, of do heer Waszink zijn ministerieoio werk zaamheid zoo die in don zomer van hot volgende jaar mocht eindigen zal bekronen mot een defi nitieve regeling van hot middelbaar onderwijs. Ten slotte is er nog oon zeer belangrijk onderworp. dat in hot zittingsjaar do aandacht dor Kamer zal vragen. De ministor van buitonlandscho zaken hoeft vroeger te kennen gegeven, dat hij vóór de verkiezingen van 1929 hot wetsontwerp, dat do Nedorlandsch-Belgische kwestie zal oplossen, in behouden haven hoopt te brengen. Volgens berich ten van Belgische couranten zijn onlangs de Nederlandscho voorstellen bij do Belgische regeering ingediend. Zoo men hierop mag afgaan, komt er dus schot in do zaak. Wio zou niet hopon, dat hot minister Beelaerts van Blokland zal gelukken, een regeling tot stand te brengen, die zoowol Nederland als Belgiëbevredigt? Maar do Kamors Kullen aan dit ontwerp niet in een achtermiékftg haar zegel hechten; zoo het kabinet-do Geer er prijs op stolt. dat zijn naam wordt verbonden aan do beslechting van de Nederlandsen-Belgische kwostio, zullen sommige leden ervan er wol in moeten berusten. dat de door hen ..aanhangig" gemaakte wets ontwerpen blijven hangen. Maar zij hebbon altijd nog oon kans. /.o in oon volgend jaar weer van don kapstok to kunnen nomen. Want het is volstrekt niet zeker, dat hot inter mezzo in den zomer van 1929 ten oindo zal komen. Aan het herstel van do coalitie schijnt ijverig te worden gewerkt: van do oude coalitie wel to ver staan, die van do drie rochtscho groepen; er zijn ook andere mogelijk : op oon samengaan van Katho lieken met sociaal- on vrijzinnig-democraten be staat echter nog weinig uitzicht; een coalitie van de DE GROENE AMSTERDAMMER P r ij s per jaargang ? 10.?bij vooruitbetaling. Per No. 25 Cent. Advertentiën ?0.75 per regel. Postgiro 72880, Gem.-Giro O 1000. INHOUD: Prof. Dr. G. W. Kernkamp, Bij het ingaan van de laatste ronde. Ds F. Dijkema, De Wereldbond der Kerken voor oen Vrede. Aanteekeningen Braakensiek. H. G. Cannegieter, Achter den Afsluitdijk A. Plasschaert, Schilderkunst. J. J. Bekaar, Onsportieve belastingen Jordaan. Jan D. Voskuil, Toegepaste kunst. Dr. Jac. P. Thijsse, Een wet op komst Mr. Frans Coenen, Kroniek Voor Vrouwen, redactrice Elis. M. Rogge. H. G. v. d. Vies. Tooneel. L. J. Jordaan, Bi'oscopy. Dr. R. Feenstra, Tikblaadjes. H. Scholte, Ibsen's Nora. C. A. Klaasse, De stikstoflndustrie Beurs spiegel. Melis Stoke, Sf. Bureaucratius op de hei. . . Prof. Dr. J. Prinsen J.Lz., Boekbespreking. W. van Bemmelen, De Klok der Klokken. Uit het Kladschrift van Jantje Alida Zevenboom's Croquante Croquetjes. Cel 2, Telefoontje Charivaria. 3. 4. 5. 6. 7. 9. 10. 11. 12. 13. 15. 17. 18. 19. 20. Omslag: Spelproblemen. Bijvoegsel: Joh. Braakensiek, Italiëen Zwitserland. _De beschaafde smaak Vraagt Bonbons R/NGERS Let op den naam Vrijheidsbond mot do drio groepen van; rechts kwanio eerder in aanmerking; maar voorloopig schijnt men alleen de triplo-alliantie te willen sluiten. Mon hechte niot to veel gewicht aan de onvrien delijke daad van oon aantal rechtsche Kamerleden. vermoedelijk democratische Katholieken, die bij do verkiezing van een tweeden voorzitter der Kamer hun stem niet uitbrachten (>p don ehrist elijkhistorischen Dr. de Visser, zoodat dozo eerst bij herstemming; word gekozen, on nog slechts mot oen geringe meerderheid. Wanneer men zich in belang rijke zakon moot onderwerpen, toont men bij do kloinoro gaarno zijne zelfstandigheid. Als do christolijk-historischo partij hot voor haro kiezers aandurft weder do bondgenoote te worden van do Katholieke, zal dozo haar gaarne toeroepen : ..alles is vergoten on vergeven !" Van do antirovolutionnaire partij weet ieder, dat zijn iets vuriger verlangt dan hot herstel dor oude coalitie. Ma.ar hot blijft de vraag, of dozo coalitie, zoo de drie groepen van rechts bij do verkiezingen goon meerderheid behalen, hot zal wagon de regeering te aanvaarden on haar bestaan afhankelijk to stel len van do genade dor kloino partijtjes van rechts on van do welwillende gezindheid van den Vrijheids bond. Schrikt men daarvoor terug, dan wordt hot inter mezzo bestendigd. Wat nog niot boteekont. dat het kabinet-de Goor in zijn geheel zal aanblijven; maar in hot soortgelijk kabinet, dat er dan zal komen, zal men vermoedelijk oenige leden van hot tegen woordige terugvinden. KRRXKAMi'