Historisch Archief 1877-1940
roene
voor Nederland
Sinds meer dan vijftig
jaar aan de spits der
?weekbladen . . . ."
ONDER HOOFDREDACTIE VAN G, W. KERNRAMP
Redacteuren: H. BRUGMANS, M. KANN EN TOP NAEFF
Secretaris der Redactie: C. F. VAN DAM KEIZERSGRACHT 333
Uit.: N.V. DE GROENE AMSTERDAMMER AMSTERDAM. C.
Het meest gevraagde merk T
OPGERICHT IN i8j7
No. 2679
ZATERDAG 6 OCTOBER 1928
Bij het ingaan van de
laatste ronde
NU de bel voor de laatste ronde heeft geluid en
het zittingsjaar der Staten-Generaal, dat aan
de Kamerverkiezingen voorafgaat, een aanvang
heeft genomen, beginnen zich in de pers al de
voorteekenen van den naderenden verkiezingsstrijd te
vertoonen.
Op tweeërlei wijze: door het opmaken van de
balans van wat het intermezzo-kabinet-de Geer
tot stand heeft gebracht of alsnog tot stand zal
kunnen brengen, en door bespiegelingen over het
herstel der coalitie.
Van de sterke positie, waarin dit kabinet stond
tegenover een Kamer, die onmachtig was gebleken
aan een parlementair ministerie den onmisbaren
steun van een Kamermeerderheid te verschaffen,
heef t het geen gebruik gemaakt om met doortastend
beleid te werk te gaan op het gebied, dat buiten
de politieke zone ligt.
Bezuiniging in de huishouding van den Staat
door een ingrijpende vereenvoudiging van het
raderwerk is uitgebleven; de druk van de belastin
gen is slechts eenigermate verminderd; het Rijk
moge de schroef wat losser hebben gedraaid, in tal
van gemeenten is zij weer vaster aangezet, zoowel
ten gevolge van een verkwistend beheer als van de
toenemende lasten, die het Kijk hun oplegt.
Het is mogelijk, dat het ingediende wetsontwerp
tot wijziging van de financieele betrekkingen
tusschen Bij k en gemeenten hierin verbetering brengt;
voorloopig onthouden ook deskundigen zich nog
van een oordeel daarover, omdat er tal van onder
zoekingen en berekeningen noodig zijn, voordat men
de draagwijdte ervan kan meten; bovendien blijft
het de vraag, of het den minister van financiën nog
vóór het verstrijken van dit zittingsjaar zal geluk
ken deze vrucht van zijn werkzaamheid te oogsten.
Want een parlementair jaar, dat met een Kamer
verkiezing eindigt, duurt korter dan een ander;
en bovendien staan er op het programma, dat het
kabinet nog hoopt af te werken, een aantal onder
werpen, die vermoedelijk tot langdurige beraad
slagingen aanleiding zullen geven.
Behalve het reeds genoemde ontwerp toch. denkt
men ook nog een herziening van de gemeentewet
-aan de orde te stellen; men zal moeten afwachten.
in hoeverre dit laatste ontwerp een oplossing zal
trachten t-? geven aan de vele vraagstukken, die het
bestuur en de huishouding der gemeenten betreffen
en die te voorschijn zijn geroepen door de geweldige
uitbreiding van de taak der besturen; maar zelfs
wanneer niet gestreefd zal worden naar een radi
cale herziening der gemeentewet, zal een wets
ontwerp, dat deze materie aanroert, niet binnen
enkele maanden den weg naar het Staatsblad vin
den. Vooral niet, wanneer het de autonomie
deigemeenten zal aa.nraken. door deze te bevestigen
of te verminderen een onderwerp, dat vooral
in de laatste jaren netelig is geworden, nu herhaal
delijk Gedeputeerde Staten hunne goedkeuring
hebben onthouden aan besluiten van gemeente
raden, die naar hunne meening blijk gaven van
gemis aan financieel beleid.
Vervolgens hoopt minister Slotemaker de Bruine
de ziektewet nog aangenomen te zien een wet.
die bijna een even lange voorgeschiedenis heeft als
het wetsontwerp ,,ter regeling van het voorberei
dend hooger en algemeen vormend middelbaar
onderwijs", dat minister Waszink heeft ingediend.
Indien men er nog aan mocht twijfelen, of de
molens der wetgeving ten onzent langzaam malen.
kan men van dien twijfel zijn genezen door de ge
schiedenis dezer beide wetsontwerpen.
Over die van de ziektewet heeft de heer Smissaert
in zijn rubriek van dit weekblad reeds herhaaldelijk
geschreven; wat het wetsontwerp op het middel
baar onderwijs betreft zoo zullen wij het bij
verkorting maar noemen ook dit mag er op
bogen, dat het 25 ja.ren noodig hoeft gehad om te
worden rijp gestoofd.
In 1903 benoemde minister Kuyper de
ineenschakelingscommissie", tot wier taak ook behoorde
het was niet het eenige gebied van onderwijs,
waarover zij advies moest uitbrengen?een stelsel
matige regeling te ontwerpen van het middelbaar
onderwijs.
Haar rapport verscheen in 1910; wij laten hier
rusten de daden van wetgeving, die op ander gebied
dan dat van het middelbaar onderwijs rechtstreeks
of zijdelings uit dit rapport voortsproten en be
palen ons tot den genoemden tak. Welnu dan: in
1913 diende minister Heemskerk een wetsontwerp
in, dat in de meeste opzichten het advies der
,,ineenschakelingscommissie" opvolgde; minister Oort
van der Linden nam het over, maar ,,de oorlog"
voerde het van het programma van werkzaam
heden af. Eerst in 1921 kwam de zaak weer aan de
orde door oen sterk gewijzigd ontwerp van
Minister do Visser. Ton gevolge van do critiok. die
zoowel in do pers als in do al'deelingen der Kamer
werd uitgeoefend, ging het eenige malen in de
smeltkroes; do subsidiebepalingen werden er uit
gelicht on. als afzonderlijk ontwerp, door do
Kamer aangenomen; de eigenlijke rogoling van het
onderwijs bracht het niet zoover. Minister Waszink
trok in September 1927 hot ontwerp van zijn voor
ganger in; oen door hom ingediend nieuw ontwerp
wacht thans op behandeling door de Kamers.
Als men van dezo voorgeschiedenis kennis noemt
do belangstellende lezer kan zo uitvoerig ver
haald A-inden in een artikel van Dr. ('oelingh in
Vragen den Tijds van October II. mag do twijfel
rijzon, of do heer Waszink zijn ministerieoio werk
zaamheid zoo die in don zomer van hot volgende
jaar mocht eindigen zal bekronen mot een defi
nitieve regeling van hot middelbaar onderwijs.
Ten slotte is er nog oon zeer belangrijk onderworp.
dat in hot zittingsjaar do aandacht dor Kamer
zal vragen. De ministor van buitonlandscho
zaken hoeft vroeger te kennen gegeven, dat hij vóór
de verkiezingen van 1929 hot wetsontwerp, dat do
Nedorlandsch-Belgische kwestie zal oplossen, in
behouden haven hoopt te brengen. Volgens berich
ten van Belgische couranten zijn onlangs de
Nederlandscho voorstellen bij do Belgische regeering
ingediend. Zoo men hierop mag afgaan, komt er
dus schot in do zaak. Wio zou niet hopon, dat hot
minister Beelaerts van Blokland zal gelukken, een
regeling tot stand te brengen, die zoowol Nederland
als Belgiëbevredigt? Maar do Kamors Kullen aan
dit ontwerp niet in een achtermiékftg haar zegel
hechten; zoo het kabinet-do Geer er prijs op stolt.
dat zijn naam wordt verbonden aan do beslechting
van de Nederlandsen-Belgische kwostio, zullen
sommige leden ervan er wol in moeten berusten.
dat de door hen ..aanhangig" gemaakte wets
ontwerpen blijven hangen.
Maar zij hebbon altijd nog oon kans. /.o in oon
volgend jaar weer van don kapstok to kunnen
nomen.
Want het is volstrekt niet zeker, dat hot inter
mezzo in den zomer van 1929 ten oindo zal komen.
Aan het herstel van do coalitie schijnt ijverig te
worden gewerkt: van do oude coalitie wel to ver
staan, die van do drie rochtscho groepen; er zijn
ook andere mogelijk : op oon samengaan van Katho
lieken met sociaal- on vrijzinnig-democraten be
staat echter nog weinig uitzicht; een coalitie van de
DE GROENE AMSTERDAMMER
P r ij s per jaargang ? 10.?bij vooruitbetaling.
Per No. 25 Cent. Advertentiën ?0.75 per regel.
Postgiro 72880, Gem.-Giro O 1000.
INHOUD:
Prof. Dr. G. W. Kernkamp, Bij het ingaan
van de laatste ronde.
Ds F. Dijkema, De Wereldbond der Kerken
voor oen Vrede.
Aanteekeningen Braakensiek.
H. G. Cannegieter, Achter den Afsluitdijk
A. Plasschaert, Schilderkunst.
J. J. Bekaar, Onsportieve belastingen Jordaan.
Jan D. Voskuil, Toegepaste kunst.
Dr. Jac. P. Thijsse, Een wet op komst Mr.
Frans Coenen, Kroniek
Voor Vrouwen, redactrice Elis. M. Rogge.
H. G. v. d. Vies. Tooneel.
L. J. Jordaan, Bi'oscopy.
Dr. R. Feenstra, Tikblaadjes.
H. Scholte, Ibsen's Nora.
C. A. Klaasse, De stikstoflndustrie Beurs
spiegel.
Melis Stoke, Sf. Bureaucratius op de hei. . .
Prof. Dr. J. Prinsen J.Lz., Boekbespreking.
W. van Bemmelen, De Klok der Klokken.
Uit het Kladschrift van Jantje Alida
Zevenboom's Croquante Croquetjes.
Cel 2, Telefoontje Charivaria.
3.
4.
5.
6.
7.
9.
10.
11.
12.
13.
15.
17.
18.
19.
20.
Omslag: Spelproblemen.
Bijvoegsel: Joh. Braakensiek, Italiëen Zwitserland.
_De beschaafde smaak
Vraagt Bonbons
R/NGERS
Let op den naam
Vrijheidsbond mot do drio groepen van; rechts
kwanio eerder in aanmerking; maar voorloopig
schijnt men alleen de triplo-alliantie te willen sluiten.
Mon hechte niot to veel gewicht aan de onvrien
delijke daad van oon aantal rechtsche Kamerleden.
vermoedelijk democratische Katholieken, die bij
do verkiezing van een tweeden voorzitter der
Kamer hun stem niet uitbrachten (>p don ehrist
elijkhistorischen Dr. de Visser, zoodat dozo eerst bij
herstemming; word gekozen, on nog slechts mot oen
geringe meerderheid. Wanneer men zich in belang
rijke zakon moot onderwerpen, toont men bij do
kloinoro gaarno zijne zelfstandigheid.
Als do christolijk-historischo partij hot voor haro
kiezers aandurft weder do bondgenoote te worden
van do Katholieke, zal dozo haar gaarne toeroepen :
..alles is vergoten on vergeven !" Van do
antirovolutionnaire partij weet ieder, dat zijn iets vuriger
verlangt dan hot herstel dor oude coalitie.
Ma.ar hot blijft de vraag, of dozo coalitie, zoo de
drie groepen van rechts bij do verkiezingen goon
meerderheid behalen, hot zal wagon de regeering
te aanvaarden on haar bestaan afhankelijk to stel
len van do genade dor kloino partijtjes van rechts
on van do welwillende gezindheid van den Vrijheids
bond.
Schrikt men daarvoor terug, dan wordt hot inter
mezzo bestendigd. Wat nog niot boteekont. dat het
kabinet-de Goor in zijn geheel zal aanblijven; maar
in hot soortgelijk kabinet, dat er dan zal komen,
zal men vermoedelijk oenige leden van hot tegen
woordige terugvinden.
KRRXKAMi'