No. 2679 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 6 OCTOBER 1928 BIOSCOPY Russisch ? door L. J. Jordaan ,,Het <«elc Paspoort", gowk not'iliu van F. Ozep. DIT moet eeu vergissing zijn of een mystificatie ! Het kan niet anders: ,,P. Ozep" is de schuilnaam voor Kex Ingram. Ferd. Niblo, of een andere fabrikant van Amerikaansche kino-saccharine. Is daar niet het bekende, akelige ver haaltje van de miskende Belaagde Onschuld'? Is daar niet de Verlaten Echtgenoot, mitsgaders het Schreiende Kind, die beiden reeds heele middenstandsblokken tot tranen wisten te ont roeren? Is daar tenslotte niet het ver maarde gros-plan van de ,.beeldschoone" Star, waarin alle leven w ggekalkt en weggeschilderd is saai, symmetrisch en conventioneel als een stadsplantsoentje? En dat 7.011 een So\vkino-fi1m zijn? . . It's a Paramount !" * * * Het is nu langzamerhand wel duide lijk geworden, dat de Kussen, althans in het huidige stadium der kino-ontwikkeling, de leiding der artistieke filmproductie in handen hebben. I)e eenmaal zoo belangrijke Duitsche in dustrie heeft nog slechts historische beteekenis de Franscheri dreigen zich te verliezen in ftllerlei steriel geexperimenteer, voorzoover ze geen wezenlooze kitsch-films fabriceeren en de Italiaansche concerns brengen Mussolini den fascistengroet.... het ga ze verder bijzonder ! Blijft over Amerika, dat de beste Europeosche krachten systematisch naar zich toe haalt niet om de eigen productie te verbete ren, maar eenvoudig om zijn tegenstan ders te verzwakken en te paralyseeren. Daartegenover staat alleen de Rus sische school: jon» geestdriftig oorspronkelijk rijkbegaafd. En tot op zekere hoogte onaf hankelijk ! Want hier vinden de Vereenigde Staten, met hun geweldig afzetgebied binnen eigen territorium, een concur rent tegenover zich. wiens productie eveneens op een onmetelijk achterland steunt. Hier moet hun trust kapitaal den strijd aanbinden met niemand minder, dan den Sovjet-Staat zelf. die de filmfabricage in eigen beheer heeft genomen. Hier moet de aangename en voordoelige ,,vlotheid" hunner Brandblusscher. Anna v. Buerenstraat 212 's-GRAVENHAGE TEL. 72369. producten, zich meten niet een harts tochtelijk, meeslepend lan. Uier is, tenslotte, de strijd om een wereld hegemonie toegespitst in de tegen stelling Rusland?-Amerika. Xu kan het niet ontkend worden, dat deze worsteling door allerlei poli tieke en economische factoren ver troebeld wordt,. De vrees voor revolutionnaire propaganda maakt de ver spreiding dei- Russische films uiterst moeilijk en beïnvloedt het oordeel over him aesthethische waarde meer dan men zou denken, /oo staan de zaken en nu valt het volgende te coustate-el'en : De jonge Russische filmproductie. georganiseerd in 1!)25. heeft in ruim twee jaar tijd de wereld verrast, met werken als ..Knjas Potjamkiti". ..De Moeder", ..Iwan de Verschrikkelijke", ..Die von der Strasze lebeii". ..Beft und Sofa". De laatste dagen van Sint-Petersburg". ..Volgens de wet" en ..Divi Dienen", /-ij heeft een volslagen omwenteling in opvatting en techniek teweeggebracht en een nieuwe, oorspronkelijke school van filmkunstenaars in het leven geroepen. Tenslotte begint zij onweerstaanbaar op te dringen en zich baan te breken niet door, maar onduiikx haar propa gandistisch karakter. Ken dergelijke prestatie, een zooda nige vruchtbaarheid (in kwaütatieven zin) is tot heden zonder voorbeeld en wijst op een ongehoorde; vitaliteit en artistieke potentie. En wij. die slechts met de filrn als kultuurproduct te ma ken hebben, los van politieke over wegingen wij volgen in spanning de opkomst dezer jonge, stuwende kracht, die als een verfrisschende stroom dool' het brakke water der huidige filmkmitselarij vaart. * * * Tot nu toe is nog geen enkele Hussische film, die ons hier vertoond werd. een algeheele mislukking geweest. Zelfs de slechtste exemplaren, als ..Die Todesbarke". dat een vrij kinderach tige communistische hoera- f i lm - en ,, Mannen van de daad", dat een zon derling st'ikje W'irhoofdige romantiek was. hadden nog de lenige vaart en de :>randi >ze bezetenheid der .Moscovieten. /ij bleven zij het uit de \ erteverwant aan het werk van een Eisen stein, een Pudowkin, een Kuleschov vleesch van hun vleesch bloed van hun bloed. Wij maakten ons dan ook niet erg ongerust over deze wonder lijke afdwalingen: het ware dwaasheid van een cuutimi-bedrijf nis de film productie. louter meesterwerken te verwachten. Hoofdzaak was, dat de Russische film. ook in haar minder gelukkige uitingen, haar revolutionnair karakter in iirlif tirktii :in. hand haafde en haar stormloop tegen het morbide, verdoovemle amusements product, voortzette. Kerst met dit jongste werk van den heer \<\ Ozeu. heeft de Russische film zichzelf \erloochcnd. De titel is een lat aal omen gebleken. w;;nf inderdaad heeft zij /ii'hzelf hiermee!, > het ..dele Paspoort" uitv.'ereikt . om te ve. vallen tot een i li'( N'vige prostitutie \an li chaam en /.iel. l' 1 ariseheu hui'/e. L:elimyd niet een matroos, die liij d"n aauvaiu1; van l, et verhaal ..al'/.waai! " en in het hnr."eilijke leven 1 erugkeei t . \\il met haar ef!. (genoot van 'len landbouw gaan leven en begeeft zich tot dat doel naar den groot-grondbezitter Bielsky. om ..een stuk grond te vragen". Deze ietwat naïve voorstelling van zaken opent de rij der gebeurtenissen on wij zien aanstonds, dat het absoluut mis is. Met groot e ''rijmoeiügheid is. om te beginnen. Pudowkiu's ..Peters burg" gecopieerd : frappante natuuropnamen van wijde, golvende koren velden vormen den statigen aanhef. Maar het blijkt al heel gauw een platte. zinledige truc te zijn mooie plaat jes, meer niet. Kr bestaat n.l. geen en kel feitelijk of psychologisch verband tusschen de pret ent ieuse inleiding en hef karakter van het werk als zoo danig. Bij Pudowkin komt dit. t erna herhaaldelijk terug-- de oneindigheid. de rijkdom van het land. dat nochtans te eng blijkt om zijn kinderen te voe den, is het machtige, sombere grondaccoord. dat het geheele werk draagt en waaruit de felle dissonanten op klinken steeds krachtiger, steeds overheersehender, om onweerhoudbaar te stuwen naar het grandioze slot. l >if is de film in haar essentie begrepen - - het js de prachtige vondst van een geniaal en consciëntieus cineast. Bij F. Ozep is van dit: alles geen sprake. liet is waar. dat degroot-grondbezitter het echtpaar een steenachtig, on vruchtbaar stuk land toewijst. - maar men begrijpe het goed: dit heeft met den psychologische!! bouw van het werk niets te maken hef is een zuiver incidenteel geval. Wanneer de oud-matroos b.v. 's mans chauffeur geweest ware. of zijn loodgieter en hij betaalde hem slecht, dan zou het heele verhaal van den val der jonge vrouw precies hetzelfde verloop gehad heb ben. En de plechtige introductie van een garage of een loodgieterswerkplaats zou toch min of meer belache lijk aandoen. Dit is de eerste gioote font : d>' mis kenning van de verantwoording, die de cineast ten opzichte van ieder detail verschuldigd is. Verder: wanneer de dochter van den groot-grondbezitter in de stad moeder is geworden, wordt de jonge vrouw gereqiiireerd. om haar eigen baby in den steek te laten en het jeug dige kapitalistenwelp te voeden. De heel- des huize.- tracht haar 1 e verleiden en vervolgens te overweldigen. I )e portier komt als ongelegen getuige, ver telt den echtgenoot, van de voedster. die door ellende on verlangen naar de stad gedreven wordt, dat zijn vrouw de maitresse van den meester is. Tableau met vervloeking. De jonge vrouw uit het huis gedreven vervalt tot prostitutie en keert eindelijk na, veel wederwaardigheden toch weer naar de echtelijke woning terug. The happy end ! /iehior het bekende, lot den draad versleten scenario. Reeds bij de eerste scènes herk'-micii wij de handleiding voor deernc's-tegen-wil-cn-dank en zij. die het wensehen te worden. Tot on/e ontzetting ''.ien wij hoe alles niet de regelmaat '> an een degelijk menu wordt afgewerkt. Waar is hier de prachtige originaliteit der Kussen, waar hun be wegelijkheid en otilierekeiihaarhcid boeiend en altijd nieuw, als het leven zelf.' Waar is de fatale onafwendbaar heid, die zij ondanks alle-, weten te liewaren. in dit van convent ioneele toe valligheden aan elkaar hangend ge beuren? Maar vooral: wa:ir is hun ii'ui'i-hi'ui niet de relat leve waai heid dei- :'ei(eii. maar de ei-ht heiil van hun >cheppiim>roes? W,-ml dit is het ont stellende in deze eolleept ie. dat zij \ oor hei eerst uu - K'"t' i "rli l 'lij U-MM-'e, Werk l'i-eliut. een \v-lk. <t:i! ilie! litt i ;:--is>U-;l1 ie eli ere;:':e\e ,')ood7,a:|k Werd L;e!io|-e|>. M l.' l. M' lii' -?' eeu'a t ie-/uchï. . . ?. !e !'?;--(-; '? ? ,,;li 11 '?-'?Het is uiterst merkwaardig te /ien. hoe deze val.sche opzet de heele film artistiek onlmant en zich in de klein ste détails wreekt. Ik noemde reeds liet bnerenbedrog met. het imposante korenveld. Karakteristiek is ook het aanwenden van de ,.mooie" star. Noch Kisensteiii. noch Pudowkin. noch Kuleschow vernederen zich tot dit zuiver Amerika:).nsche boelen om de publieke gunst, dooi- een knap ge zichtje. Verder is daa.r de ongelukkige verlaten echtgenoot, die met een zorgvuldig gekoesterd" en gearran geerde ellende wordt omringd bet looneeltje van het baden van het kind (de zeer populaire ..lach en traan") -- zelfs de eeuwige, atelierregen. waa,rin de rampzalige verstootene. (<>t meerder effect, naar buiten wordt, gestuurd ontbreekt niet. Overal komt de auteur tussehenbeide. om ons medelijden en sympathie voor zijn sujetten op te dringen, waardoor die eigenaardige geest van valsche sentimentaliteit, va.u kille, specula tieve onwaarachtigheid ontstaat, wel ke het Amerik;;.a.nscho handelsproduct kenmerkt. liet is dan ook geen toeval. dat Anna Sten eeu frappante gelijkenis met Pola» Xegri Vertoont en de ver laten echtgenoot .Jannings' ..Vader" in huilerig zelfbeklag evenaart. Tenslotte heeft 'zelfs de beroemde techniek der Russen, door deze afval ligheid geleden. Kri niocvt zij er dooi lijden ! Wat ontbreekt, is de karakte ristieke bewegelijkheid. de alomtegen woordigheid va,u het apparaat, dat het R ussische werk de derde d i m -nsie : de diepte, geeft. In al de So\ jet -films leeft een volkomen autonome wereld haar eigen leven volgens eigen wetten, naar eigen inzichten, lu zulk e-'ii. door den filmkunstenaar ge schapen, ininiatuur-heelal. is het ap paraat volkomen vrij zich te bewegen. het leven te vatten, waar ma.",r mogelijk is. /^oodra. deze autonomie vervangen wordt, door een kunst \ ol arrangement, heeft het fotografisch oog t e zieu. wat het nnif/ zien ! Dat wil hier zeggen : wat het publiek li-ciixrlll te zien ! Volkomen geïsoleerd staat de bor deel-scène. D<it is verschrikkelijk striemend groot .... lïussi^eh ! Kn heftig schiet in ons omhoog de ge dachte, wat de/.e film had kumi--n /. i j n . . . . Int ussche» \rjigeii wij ons angstig af. of wij bij deze Ani"i-ikaansch" sovjetfilm te doen hebben met een kw.i.lijke grap, een individue ?!. af dwaling of een symptoom? liet is bij den huldigen stand van /ake een leveiisk west ie voor d ' filmkunst. EASYCHA1R RONDE BUZETTAFEL MCCC tjO V,-, DA- S LA D +~ '.-