No. 2679 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 6 OCTOBER 1928 De stikstoflndustrie door G. A. Klaasse Hot nieuwe bedrijf van de Koninklijke H KT belicht dat de Koninklijke het plan koes tert zich toe te leggen op een nieuwen tak van bedrijf heeft in belanghebbende kringen bijzondere JL.andacht getrokken. Veel meer beteekenis wordt daaraan toegekend dan het geval 7,0x1 zijn geweest. wa.ivneer bv. sprake was van een iiiexiw paraffineproducl. of van de toevoeging van een a,ndere -iievenindustrie. Wal is dan wel de aanleiding tot i!ie meer da,:i gewone belangstelling:' Welnu, de .stikstofnij verheid heeft sedert geruinien tijd reeds <le aandacht oj) zich gevestigd. Alleen reeds hel Verloop va.i de productiecijfers in het Ir.atste de?cennium zijn een rechtvaardiging voi.r die belang stelling. Kii dan de l'iiiancieele positie van de onder nemingen die bij de productie daarvan belrokken '/.ij/i ! De meeste bedrijven zijn zeer kapitaalkrach tig ? conrerns met z.eei wijdvertakte industrieel^ .b.Jangeii. Herhaaldelijk werd al getracht (ie groe pen tot elk'.iar te bi'engen en een productieregu.1 'ering in een of aiiideren vorm tot stand te brengen. maar r.fdnend succes werd nog niet bereikt. Kn nu voegt /.ie h bij de reeds bestaand e producent en nog d e Koninklijke als aspirant-producent. Ook hier weel e,'n financieel krachtig bedrijf, dat zich in den con currentiestrijd kan doen gelden. Kn wanneer nu blijkt dat de resultaten die de Koninklijke van dit nieuwe bedrijf verwacht, inderdaad behaald wor den, dan blijkt het geenszins uitgesloten dat ook ndere olieprodiiceiiteii zich in die richting zxdlen gai'.n ontplooien, liet project lijkt heel rationeel. De enorme <|uanta aardgas, die bij de oliein<lustrie t..1 voorschijn komen, en die thans slechts zeer on volkomen, worden aangewend, zullen een uiterst goedkoope grondstof zijn. Kn naar de nieening va.n di- Koninklijke-experts is dit effectief a-an te weii<l"ii in d.' voortbreging van stikstofmestsloffen. Wanneer nu alle oli<--maatschappijen in het vo 't.spooi' van de Koninklijke haar activiteitsgeel' ga,an uit)>reide.n da,n zal dit liet aanbod van stiks-tofpraeparaten aanzienlijk vergrooteri. Kn dat terwijl .siuumige insiders toch reeds vreesden voor een overproductie in deze industrie. De Duitsehe reg.-r'i-ing heeft, in die vrees zelfs aanleiding gevonden e'-n project. 0:11 een g.'oote bestaande lieiersche krachtinstsllatie om te zetten in een stikstoffabrick te verwerpen. Misschien zijn er nog wel meer facetten aan deze ?f{uestie. Ik opperde reeds voor eenige weken toer ik voor het eerst melding maakte van de onder havige plannen de veronderstelling dat ook in directe bedoelingen voorzaten. De synthetische proilxxctie van benzine heeft een band gelegd txis.scheii de chemische nijverheid en de riiinera>>.loricproductie Ka men kan een troef slechts uitspelen wanneer men die in handen heeft. Wanneer de Koninklijke va,ten voet heeft gekregen in. de che mische industrie en wel in n van h'Mir onder <de huidige omstandigheden m°est won'lbp.iv takken dan kari dit haar bij ev.-ntucele onderhaudelin£??11 niet a'.iders dan ten goed? komen. Kn dat ar gument is o.ik in Duitsch? geïnteresseerde kringen naar voren gebracht. Meti beschouwt deze i;it:hreiding van d? werkzaamheden a.ls een bed rij fsp;>litieke.ii zet. Maar zelfs wanneer men daarmee dieper /.oekt dan nooJig is. blijft de bet"ekenis .;-i-van groot. De Stik*tof-]»o*itie. Teil strijde Zou Liebig ooit vermoed hebben dat zijn ontalekkingen op het gebied van bemesting een che mische nijverheid in het leven zonden roepen van een omvang, zooals die is bereikt in de stikstofimlustrie:1 Da,n z.-rn hij al een zeer vooruitziender! blik gehad hebben. Sedert de laatste, jaren voor den ?oorlog is de voortbrenging van alle kunstmeststof fen sterk gestegen, maar naai' verhouding is de , BRANDBLUSSCHER - HOLLANDIA' SPANJAARDScC '"'|f| ' FABRIEK ESPANA 'II UTRECHT toename in de st i kst ofnij verheid h. t sterkst. In Int tijdvak l!)i:i I!l2(i steeg de productie bv. met 7!) ))('(.. tegen die van superfosfaat met l.'i p('l. Ma.ar in gelijke male is de consumptie lot genomen. Vroeger werden nl. de stikstof mest stof l\-n eeuigszins verwaarloosd tegenover' de goedkoopere fos faten en de kali. Maar (h- landhuishoudkunde heeft geleerd, dat hier de zuinigheid de wijsheid bedroog. zoodal de vra;'g naai' die meststof sterk steeg. Kn die vra:'g slinriileerde in hoofdzaak de productie van synthetische stikstof. De ininerrh stikstof uit de ('hileens.che mijnen, waarvan de voortbrenging veel minder elastisch was. nam zienderoogen in beteekenis al'. Maakte in lïdo de ('hili-salpeter nog .">() p('t. van de wereldproductie van stikstof uit. sed-'i't is dat percentage ternggeloopen tot beneden MO p('t. De .synthetische stikstof daarentegen is de eerste plaats in gaan nemen, c n vertegenwoordigt ruim 00 p('t. van de tot» Ie productie. Kil daarmede komen wij ineens tot de kern van. het vraagstuk. In alle landen, waarvan Duitschland aan de spits, hebben de chemische, irrdnst riei'n zich loeg 'legd op de synthetische st i kst o ('product ie. Knorrne installaties werden voor' dezen bedrijfstak gebouwd, zoodei het geproduceerde quantum reus achtig : teeg. en men. voor de naaste toekomst nog (???n bela.ugri.jke stijging tegemoet ziet. In hel begin van dit jaar werd tusschen de sterkste groepen een conferentie g"hoii(h-n. Veel is van hel resulla.al iiiel uitgelekt. Tusschen de Dnitsche en Kransehe be langhebbenden scheen het wel te willen vlotlen (de belajiigri jksl e Duitsehe producenten zijn de I. (i. Farbenindustrie en ha.ar onderniaelschappijon. de Kransche zijn d,- bekende Ktabliss rnents Kuhlmann). maar de Kng -Ische Imperia! < hemical was meer platonisch, in zijn toenadering. Inmiddels zijn v< lende nieening toegedaan dat de aangelegenheid urgent wordt, te meer daar de ('hileensehe regee ring niet stilzit. Kn wanievr nu nog concurrentie van de olieindust rie te duchten is! < liili |iur:i:it Wat de ('Irileensclre plannen betreft zij het vol gende opgemerkt. Dat er ('hili's regeering \ eel aan gelegen is de nitraat indust rie te steunen behoeft niet te verwonderen. Indien men deze nijverheid al uiel de levensader van ('hili's economisch leven wil noemen, dan /.al men toch minstens moeten toegeven (.lal zij daarin een zeer belangrijke plaats vervult. Blijkbaar is de regeering zich daarvan bewust, /ij heeft maatregelen g 'troffen om althans te trachten de plaats die de chili-salpeler nog in neemt te behouden. Het eenige rnidd. l is z< rg te dragen, dat de prijsontwikkeling zooveel mogelijk gelijken tred houdt rn--t die van synthetische stik stof. Te dien einde werd de'/.en zomer besloten dat de regeering' aan de nitraatmaatschappijen ( i n subsidie zou toekennen gelijk aan de prijsverle.ging die noodig zou zijn om een eventueele verlaging van den cont ractsprijs van. het Duitsche verkoopsbureau waar-van de prij/.en reguleerend voor de markt zijn -?te volgen. De ('hileensehe regeel ing heeft dus reeds stelling genomen. Men kan spreken va^n een gewapendeti vrede tusschcn de minerale en de synl helisehe st ikst of-producenten. Kik oogenblik kan een strijd uitbreken. Al te aggressief zal Chili we' niel worden. De synthetische produ centen hebben te veel voor: zij kunnen hun produc tie vrijwel ongelimiteerd uitbreiden. Maar aandeden in nitra.at-maalschappijen of in chemische ondernemingen, die zi( h hoofdzakelijk op stikstof specialiseetvn. zal men toch nogina.;'r liever niel a la, hausse moeten gaan. Ontvangen Periodieken Thn'iK. tijdschrift gewijd aan de inrichting der woning, l'itgave va.n II. Pander tV. /onerr. meubel fabrikanten. Den. Haag. Ken bijzonder frai'i verzorgd tijdschrift over moderne woninginrichting. Ken ivclajiiewerkje van het goede soort. xooa Is er sinds de albums v a. r l V' rka.de meer en meer- in Nederland ver.-chijnen. 7).-t illustratie-materiaal is zeer- duidelijk.overzichtelijk en fraai, liet omslag prijkt niet een kleurig modern interieur-ac|uarel. liet is jammer' dat dit niet op zwaarder papier is uitgevoerd. BEURSSPIEGEL DondcrtUig. 4 Oetobei* Dl', emissiemarkt lieeft opeens een zeel' levendig aanzien gekregen. Xoowel voor binnenlandsche als buitenlandsche bestemming worden groote kapitalen gevraagd, en de gevolgen beginnen -zich al te doen gelden, liet publiek is b.v. ten aanzien van binnenlandsche genieent eleeningen reeds eenigszins terughoudend geworden. Hetgeen niet behoeft t'- verwonderen, indien men bedenkt dat alleen reeds voor Rotterdam / 10 millioen obligatien werden aangeboden, terwijl binnenkort ook Am sterdam zijn deel gaat opeisehen. en een leening van / 10 millioen. gedeeltelijk ondershands gedeeltelijk bij w ego \an publieke emissie, gaat plaatsen. Toch /iet hè) i-r op (h-n duur voor de binnenlandsche markt niet kwaad viit. Kr komen groote bedragen vrij. voornamelijk uit staatsieeningen. waartegen over geen nieuwe uitgiften staan. * * #('uk l )uitschland begint zich als kapitaalvragor weer te roeren. De lierat ungsst elle heeft een groot aantal bnitenlandsehe leeningsaanvragen gefiat teerd, zoodat binnen afzienbaren tijd de uitgifte' daarvan tegemoet gezien kan worden. Trouwens in middels \ loeien er toch reeds geleidelijk omvangrijke -ledragen over onze Ooslor-grens; op verschillende Dnjtsche inheemsche emissies, die ook weer tal rijker woi-d,.n. wordt door het l lollandsehe publiek, zij het in bescheiden mate. ingeschreven. Maar toch geeft over liet algemeen het publiek nog den voor keur aan de Duitsebe buiienlandsclie leeningen 'm Dollars of (luldens. ondanks het veelal aan7.ienlijk hoogere rendement van de Duitsehe inheemsche emissies. De beleenbaarbeid van de obligatien der hi'T ondel gebrachte emissies zal daarbij ook wel een factor van groot belang zijn. Want nog steeds is er door aankoop van die waarden met geleende middelen een aardige marge te behalen. ?XIn Diiitsehland zijn de gevolgen van hel toe nemen der in het buitenland geplaatste leehingeti reeds merkbaar. De koers van den Mark is reeds geruinien tijd betrekkelijk vast. en de Heichsbank heeft kans ge7.ien flinke posten goud in te Voeren. en bovendien nog haar portefeuille gouddeviezen aan te vullen. Natuurlijk zullen zij. die willen aansturen op vel mindering der Daweslasten . niet bijzonder gesticht zijn over dezen gang van -zaken. /ij zouden liever een passieve betalingsbalans en een zwakke positie van den Mark zien. om aldus hun eischen te motiveeren. ; l \\ordt bier en daar beweerd dat de goiidinvoeren juist de bedoeling hebben om te zijner tijd een ant i-Dawes-aet ie te steunen. Men redeneert aldus: wanneer inderdaad de Duitsehe betalingsbalans passief zon worden dan maakt het op de reparatie-crediteuren een grootere indruk, wanneer goud afvloeit, dan wanneer de Heichsbank op de deviezenmarkt moet ingrijpen. Vrij van naïveteit is die redeneering niet. /ij moge al van toepassing zijn op vooroorlogsche toestan den toen de heele verhouding tot hel buitenland steeds geconcentreerd was in den goudvoorraad, maar uu de opemnarkt-polil iek algemeen geworden is. maakt een afvloeien van buitenlandsche saldi ?/.eker niel minder indruk dan een goudbcweging. * -X* In Londen beschouwt men de Herlijnsehe goudinvoet'en evenmin met on\ erdeelde instemming. Sedert de laatste weken zijn mi omvangrijke posten goud uit Knuelaiid geëxporteerd. Alle goud dat uit Afrika op de markt kwam word voor buitenlandsehe rekening aangekocht: de liank of Kngland kon niets niaclitig worden. Integendeel: de huitenlandsche vraag strekte zich zelfs uit tot een deel \an de spaarpot vandeOld Lady in Throadneedlest reet. Tot nu toe is de geldmarkt daaronder nogal kalm gebleven, al is juist in de laatste dagen de noteering iets aangetrokken. De herfst begint nu te naderen in geldmarktslang gesproken althans. atmosferisch heeft hij reeds zijn int rede gedaan en dan is over het algemeen de markt toch al gevoelig. Te meer zal dat het geval zijn wanneer de stemming voor liet pond al flauw is. voordat de herfst financiering recht is begonnen. Bulgarije schijnt het nu binnenkort toch wer kelijk tot cel: nieuwe leerling te1 zullen bremien. De Volkenbond heeft definitief zijn g( ied keuring gehecht aan het project, zoodat de t mderhaiidetitigeii nu kunnen worden voltooid. Inmiddels is di- stemming van het publiek door al het geharre war o\--r d.- leening er niet beter op geworden. Maar Bulgarije is gewond hooge rente te betalen. C. K.