Historisch Archief 1877-1940
DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 6 OCTOBER 1928
No. 2679
FEUILLETON:
De Klok der Klokken
door W. van Bemmelen
Slot
Semeynsz", vervolgde de stralende
hemelbewoner, ..Kil - en geen ander
dor vele aardse hèklokkenmakers, zijl
uitverkoren geworden teneinde het
grootsche werk uit te voeren, dat
thans gedaan moet worden."
Xu begon zijn hart werkelijk van
blije spanning te popelen, liet
duizelde hem en zijn verwacht ing werd
tot spriiigetis toe gespannen.
..Semeynsz". klonk het weer uit den
mond van den engel. ..gij zult met mij
mede gaan, daarheen, waai- de arbeid
u w&t.'ht. Sta op eri reik mij de hand.
dan zal ik n door de hemelen voeren !"
De geknielde man beefde over al
zijn leden, maar 't was niet meer van
schrik, maar van verrukte onzeker
heid. Met knikkende knieën verhief
hij zich echteren schroomvallig strekte
hij zijn hand uit. De engel greep haar
snel en op hetzelfde oogenblik ver
dween eensklaps de geheele omgeving
van winkel, straat en stad. en was er
enkel leege ruimte om hem heen.
De engel echter bleef zijn hand
vasthonden en hij bemerkte, dat ze samen
opwaarts /.weefden, want v< rre licht
bollen boven hem zag hij snel naderen
en. na. voorbijgeschot >n te zijn. weer
wegzinken in de onpi ilbare diepte.
liet scheen wel of hij steeds suell;']
omhoog weid gevoevd, want ver ver
wijderde lichtwolkjes groeiden in
ijlende nadering uit tot stralende
sterrenbeelden en 'IL glinsterende
zwerm van wemelende sterren stoof
als 'n verschrikte menigle uiteen.
om hun vrijen doortocht te
verleenen. Zoo moeiteloos was zijn
zwevende vlucht aan de hand van
den engel, dat hij eindelijk zijn ver
rukte verbazing overwon en. zich ver
mannend, de vraag tot zijn bemelschen
leidsman richtte: ..Waarheen, o heilige
engel, brengt, gij mij r"
..Wacht nog. spoedig zult gij zien
waarheen ik u voer en zult ge hooren
welk werk u wacht".
Vorder zweefden ze en 'n gevoel van
onuitsprekelijke verrukking doortrilde
hem. dat hij door de wereldruimte
heen voer met een ijlende vaart, die
nog sneller dan het licht was. Zonnen
niet hun planetensti'lsels zag hij
voorbijschieten als seinlichten langs
de spoorbaan. Hij. liet bescheiden
horlogemakertje uit de kleine stad.
hij maakte een vlucht door het heelal.
zooals geen sterveling nog had durven
droomen ooit te zullen uitvoeren !
Steeds hooger opwaarts /.weefden
'zij. Maar niet meer eenzaam was hun
vaart door den onbegrensden hemel
oceaan. Van alle zijden zag hij engelen
aanzwcven, die niet. hen mede op
waarts stegen, als ware lum vlucht
naar het /.elfde doel gericht. Steeds
dichter werden die zwermen van ge
vleugeld" hemelingen en onafzien
baar lum menigte.
..Wij naderen haar !" hoorde hij zijn
leidsman zeggen.
..Wat toch, o hemelseh lieer, zal het
zijn;'" vroeg hij nu in uiterste nieuws
gierigheid.
..Kijk ! Daar. nog heel ver. schemert
al tle groot e. wijzerplaat '."
Semeynsz. de wijzende arm met zijn
ongen volgende, bespeurde werkelijk
in het verre hemelsehe verschiet den
matten glans van een reusachtige
schijf. Zieiideroogen groeide het ronde
vlak uit, terwijl hij in zijn zwevende
vaart haar naderde en niet enkel de
zware wijzers, maar ook de machtige
cijfers kon hij reeds onderscheidden.
Kdoch. ver nog was de klok Weg.
zoodat onze t ijdnieterman in groeiende
verbazing «'as over haar ontzagwek
kende afmetingen, en over den ge
weldigen slinger, dien hij ondel1 haar
zag zwaaien. In uiterst sta.tige schom
meling bewoog zich de schitterende
reuzenschijf heen en. weel', achtei een
dnbbelkettinu' van. oiigeloofelijk
zware schalmen. Maar wat hadden
die ook niet te torsen!:- Keeds de
a.:mb!ik wr/i den koloss.ilen Joodklornp.
die aan de ketting trok. verpletterde
hem bijna, zoodat zijn blikken zich
ontzet afwendden.
Daardoor ontwaarde hij. dat de
/.wennen der met hen meezwevende
hemelingeti begonnen om te wenden
en terug te keereii. zoodat. toen
eindelijk de engel en hij in bijna
grijpende nabijheid van de gigant ische
klok stilhielden, zij alleen waren over
gebleven.
Met on\'ei-holen verhijst ei ing z-ig
hij naar het ontzagwekkend gevaarte.
De hoogste verrukking doortrilde
hem ! Welk een alle aardsche maten
overtreffende klok ! K n met vragende
verbazing keek hij den engel aan.
..Begrijp je liet niet alreeds welke
klok dit is?" zoo beantwoordde de
hemelsche gids zijn vraagblik. ..De
wereldklok U liet. de klok der klok
ken !"
Kil toen. Semeynsz hoorde beves
tigen, wat hij al half bevroedde', voer
hem een ware rilling van begrijpend
besef van zulk een h' melsche ver
hevenheid door de leden.
..Dit is het machtige hem"luurwei-k.
dat den wereld t ij d aangeef t..\eoiien h er
is deze klok haar loop begonnen en in
den eeuwigen duur van het heelal
schrijdt haar tijd onveranderlijk voort.
Immer trekt het gewicht aan de
ketting, die het kamrad drijft en
sehalm na schalm zakt het weg in
den bodemloozen afgrond van het
universum. Met lederen heen- en
wederzwaai va.n zijn slinger is de eeuwigheid
n tijdsdeel onder geworden. Wan
neer zijn uurslag door de onbegrensde
ruimten galmend weggolt't wordt mis
schien hier een. hemelbol geboren of
zinkt elders 'n planeet terug in den
dood van den chaos. Wa.iit alles in
den kosmos moet volgen het uur dat
deze klok aanwijst, en al moge ook
voor lederen hemelbol. ja voor ieder
stofdeel een eigen tijd gelden, niet
temin moet toch die eigen tijd den
wereldtijd volgen, zij het ook dat die
eigen tijd schijnbaar sneller of trager
verloopt. Zoo moeten dan alle
hemelingen. die deelen van den
kosmos besturen, hun tijd van deze
wereldklok aflezen. (ie hebt gezien
hoe ?/.{? met ons meezweefden. komende
van alle kanten van het heelal en
weer omkeerden, toen ze op dit
uurWerk hadden gezien hoe laat het was
in de eeuwigheid".
..Maar" .... en bij dit \\ oord
^ preidde zich 'n smart elijke trek uit
over liet gel;',at van den engel....
..hoe onbegrijpelijk ook. l och valt liet
niet meei- te ontkennen .... er moet
een onregelmatigheid in het raderwei k
der klok l'-mneng; sl< '}>en /.i.jn. .luist de
hemeling, die jouw aarde bestuurt, is
komen klagen, dat zonder twijfel de
klok soms een kleinen sprong vooruit
maakt, want nij moet zijn. aardetijd
telkens, nu meer. dan minder, ver
snellen om bij te blijven. Daardoor
nadert, het tijdstip va.n het einde der
mensehheid onrustbarend snel!"
..Kijk ! Wanneer de klok twaalf uur
zal slaan, zal dat uiteinde van het
a.ardsche leven der volken gekomen
zijn. Thans wijst zij al kwart voor
twaalven aan. zóó ras heeft ze
;.(loopen ! Kr moet het kan niet
anders - - "en storing zijn ontstaa1!,
die haar loop \ ers: eld heeft".
..Maar wat het is. dat haar te snel
doet loopen - - wij kunnen het niet
vinden! Kn daarom is besloten een
aardschen klokkenmaker op te ro 'pen,
ten einde liet euvel op te sporen. Op
jou. gelukkig sterveling, is de keus
gevallen en mij is opgedragen je bij
te staan in dezen arbeid".
Alle uiterste Verba/.ing. verbijstering
en ook verrukking, die de horloge
maker al doorgemaakt had bij zijn
sne'le reis dooi- de onafzienbare
verten der wereldruimte eii de
a.-'iikomsf bij het ontzagwekkende uur
werk weken allengs bij liet aan hooren
van de merkwaardige wooi den vanden
engel. Zijn horlogemakers-instinkt
werd wakker en het hief zich hoog op
in 'n zalige verheffing van ongekende
gewichtigheid, liet groeide snel uit tot
'n niet te omvatten geluk. Hij. Jan
Semeynsz. geroepen om de wereld
klok te herstellen ! 't Wa.s niet in te
denken, niet te omvatten! 11 et wa.s
boven allen en a.lles. ongeloofelijk ,
onbegrijpelijk ! Kn toch had de engel
het gezegd. Toch was hij meegevoerd
naar de groot e klok. l lém. ja werkelijk
hém was opgedragen om de oorzaak
der onbegrijpelijke versnelling in den
gang van het werelduurwerk op te
sporen, opdat de mensehheid niet 'n
ontijdig einde Zou vinden !
droote (Joden! Nog maar een
hemelkwartier was haar toegemeten
en nog steeds liep de si a.ndaardklok
te snel '. Iedere' seconde, die hij thans
talmde zou het menschelijke tijdperk
bekorten! Dadelijk, zonder verwijl
moest hij a.:m den arbeid ! (leen oog
wenk tijds mocht hij dralen ! Onmid
dellijk moest hij de leiding nemen !
Thans geen sidderen van eerbiedige
verbazing meer! Nu daden! Onver
wijld optreden en ingrijpen moest hij
thans.
..Kngel!" riep hij in geestver
voering. ..voer mij naar het anker !
Dat, dat alleen zal het euvel der ver
snelling dragen. Daar moet ik het uur
werk nakijken. Snel ! Breng mij er
heen en voer onmiddellijk a.lles uit.
wa.t ik beveel !"
De enge' boog. Werkelijk . de
hemeImg boog voor Item. den u.-irdsehen
sterveling ! Kn zijn hart zwol van den
louteren trots van den vakman, die
een. hoogverheven werk moet gaan
verrichten.
De engel voerde hem langs de
beruhooge wijzerplaat, tot zij bij haar
rand kwamen en achter haai1 zich
konden begeven. -Nauwelijks wa.s hij
zoo ver o l' hij za.g het raderwerk ....
Keu siddering va.n ontroering voel
door hem heen. ondanks zijn
opstuwenden. drang tot dabden.
...Mijn (iod ! Wat een tandwielen !
Wat 'n reusachtig raderwerk !"
..Wees sterk nu. Jan!" riep hij
echter tot zich zelf. ..('een zwakte.
geen spoor van zwakte mag je ver
lammen ! Kracht, inzicht, vernuft
moet je tha.ii" ten toon spreiden '. Jij.
jij en niemand ander.- zijt thans ge
roepen tot ingrijpen !"
..Hel anker, waar is het ?"
.. l hiar. ik zie Ie t al.... mijn hemel.
welk een a.fmet ingen heeft het ! (leen
oceaan zon diep genoeg zijn. moest
het 'n schip vastleggen. Wat 'n
woreldwichtighoid van zwaai, die hel
kamwiel zijn voortgaande sprongen
toestaat !"
..Maa.r wat is het euvel? Waaraan
schort het ? \Ya,arom laat liet anker
het naa.r doordraaien snakkende ka
nwie' te veel aan zijn heet verlangen
ti tegeven ?"
Heel zijn horlogemakersziel zwol
op van zucht tot zoeken: steigerend
door den spoorslag van het gevaar.
Want elke tand. die ongeoorloofd
voorbij sprong, verkortte het leven
van het mensehdom. van zijn
medemenscheii en van hem en zijn kinderen
en kindskinderen.
Zijn horlogemakersblik verslond hel
a.nker a,Is om zijn speurend vernuft te
voeden. Hij ontleedde met hartstoch
telijke drift da.t anker en zijn beweging.
Hij peinsde met trillende lippen.
snakkend om het bevel te kunnen.
geven, 'l bevel tot den herst
ellingsa.rbeid.
Toen. een oogenblik van leegheid
van denken en dadelijk daarop als oen
bliksemschicht het inzicht. Het be
grijpen als '11 zonne-opgang. De blik
zich werpend als '11 valk op de schroef.
die het euvel verborg.
Dan, uit schreeuwend a.I: n ge
spannen ga.s. dat barstend losbreekt,
het bevel: ..Daar ! ! Die schroef:
maak los haar ! Zij perst wat niet
geperst mag worden ! Zij klemt daar.
waar vrijheid van beweging moet zijn !
Maak ha.a.r les ! !" zoo roept hij in de
hoogste geestdrift, die hem door
straalt als 'n sprankelend bronwater.
dat bruist door prikkelende gassen.
Kn nauwelijks heeft hij het bevel
geuit, of de engel, geholpen door onge
merkt, toegevloden helpers, grijpt de
schuldige schroef en maakt haa.r los.
...Niet te veel ! !" brult echter
Semeynsz. Maa.r blijkbaar te la.at is
zijn tegeubovel. wa.nt reeds is de
schroef geheel en a.I weggenomen.
...Neen. neen ! ! niet heelema.al ! !
'n weinig slechts!" schreeuwt hij
razend.
Maar 't is te laat. l'eeds is de
schroef gansch en al uit het anker
genomen.
Ken ijskoude schrik glijdt afgrij
selijk door zijn leden, want bliksem
snel va.art door zijn brein het begrijpen
\an hel gevolg, dat cnat'wcndbaar en
onmiddellijk za.l zijn. Heel de omvang
van dat rampspoedig gevolg sta.a.t
zonder eenigen overgang plotseling
voor hem in al zijn noodlottigheid
a.ls een berg van vreeselijkheid !
'n Ondeelbaa.r oogenblik later ziet
hij reeds hoe hel ka.mwiel aangegrepen
wordt, als 'n \\illooze slaaf, door de
duldelooze zwa,arte van den drin
genden gewicht sklomp. waaraan een
heelal vol hemelbollen met hun
gravitatiekracht trekken. De bescherming
v.'u i den regelenden slinger is ver
broken: het kamwiel slaat door! Kn
met 'n heilloos geknars en gekraak
antwoordt jammerend het opge
schrikte raderwerk. Met 'n
dooda.ngstigen ruk en 'n wilden
wanhoopssprong vlucht een ta.nd voorbij. Niet
in 11 en a f ge m et en. bed a.a rden r h yl hm u s
van 1e \oren. maar in razende vaart.
liet koude a.ngst zweet breekt den
armen man uit. want het priemt hem
door zijn hersens. da,( iedeie versnelde
voort draaiing van liet karnwie! den
levensduur va.n het nieiisehdom za.l
verki u1! en.
Sneller en snelle)-zal zijn h-vensgang
zich moeten a.fspelen. Kn hij. o
vreeselijke gewisheid. hij is de oorzaak
dooi- zijn Ie jiaa.stig gegeven bevel.
dal mi de mensehheid met versnelde
vaart zi.|n einde tegemoet ijlt.
Opkoms! en ondergang van \olkeii.
van geheele beschavingen, ja. einde
lijk van u'a.nscli het meiischelijk ge
slacht, het zal zijn \ erloop st eeds meer
bespoedigen, hoe la.nger !i<»e meer. tol
eind -lijk de gebeurtenissen elkander
oj) zullen volgen niet de overstelpende