DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 6 OCTOBER 1928 No. 2679 Wereldbond der kerken voor den vrede door Ds. F. Dijkema IS er belangstelling voor een verslag van wat te Praag op het Congres van den Wereldbond der Kerken voor den vrede (The World-AJliance for promoting Internationa1 friendship through the Churches) verhandeld is? Men zou gaan twijfelen als men het algemeen-heerschend gevoel opmerkt, dat de pogingen om de wereld tot den vrede te brengen schipbreuk leden en schipbreuk zullen lijden en slechts een ongemotiveerd optimisme of een even ongemotiveerd g jloof nog kunnen doen hopen, op betere tijden. De schampere opmer kingen over den Volkenbond zijn niet van de lucht en velen reageeren op de verslagen van vredesbijeenkomsten slechts met een veelzeggend schou derophalen. Het vertrouwen is wég nu men meent bespeurd te hebben, dat diplomaten en politici Talleyrand's taktiek volgen: het spreken dient 9m de gedachten te verbergen, en met een fatalis tische gelatenheid aanvaardt men de mogelijkheid, soms zelfs de onontkoombaarheid van een nieuwen oorlog. Bestaat er dan vertrouwen in de Kerken? Velen zijn overtuigd, dat zij haar tijd gehad hebben en niet meer meetellen in de machten, die het wereld gebeuren leiden. Zij teren, volgens hen, nog op ouden roem, maar haar stem heeft geen kracht en hivloed meer. Hebben de kerken", zoo vragen ze, den wereldoorlog verhinderd of hebben zij niet veeleer den oorlog aanvaard en de kanonnen gezegend? Arma togae cedunt: wapenen wijken voor de toga ! De toga heeft juist geroepen: ad arma, te wapen!" Ja, er zijn er, die, wanneer zij als rechters werden aangesteld, tegelijk met de beide groot-moordenaren" het militairisme en het kapitalisme ook de kerk tot den kruisdood zouden veroordeelen t Het congres te Praag, dat ik als afgevaardigde der Nederlandsche afdeeling bijwoonde, telde afge vaardigden van bijna alle landen der wereld, ver tegenwoordigend eenige tientallen millioenen chris tenen. Maar het heeft niet vergaderd in den waan, dat het in staat zou zijn de wereld met n slag tot den vrede te brengen. Daarvoor waren de ver tegenwoordigers te zeer overtuigd van de ont zaglijke moeilijkheid der problemen, die met het vredesvraagstuk samenhangen. De constellatie der wereld is zoo ingewikkeld en de huidige toestand het gevolg van een zóó lange ontwikkelingsketen, dat slechts revolutionnairen kunnen meenen door een plotselingen ommekeer een blijvenden nieuwen vrede te kunnen scheppen. Maar wij allen zijn daar wél bijeen geweest in het voornemen: iets te willen doen. In dat willen vereenigden zich allen en niemand is heengegaan zonder versterking van dien wil te hebben ontvangen door de herin nering aan de eenstemmigheid en de onderlinge sympathie, welke zich manifesteerden in het broederlijk samenzijn gedurende zes dagen. Want er werd niet getwist en niemand stelde eigen leer voorop. In het gemeenschappelijk bidden van het Onze Vader, dat aan elke zitting voorafging, openbaarde zich de nheid in het allerhoogste en voelden allen zich volgelingen van denzelfden WIE ZUINIG WIL ZIJN MOET EEN FABRIKAAT K O O P E N DAT DEGELIJK IS DUS: ZOMEN Meester en elkanders broeders en zusters. J n dit opzicht stond het congres te l'raag boven de samenkomsten, te Gelieve, Locarno en Versailles, dat Polen en Lithauers, Uzeohe>-Slovaken, YoegoSlaviërs, Koemenen en Bulgaren, Eranschen, Duitschers en Engelsehen, Hollanders en Belgen. boven hun belangenstrijd uitstegen en zich vereenigden tot menscheii van goeden wille, die hun gemeenschappelijke roeping gevoelden om in n heid tot den vrede samen te werken. Maar naast dat willen leefde ook de overtuiging, dat de tijd daar was waarop de kerken iets moeten doen en niet mogen achterblijven in den strijd om de wereld voor een nieuwe catastrophe te behoeden en dat te minder waar zij iets kunnen doen. Zij bereiken immers met haar prediking, haar onder wijs en haa.r zendingsarbeid millioenen. VA] kunnen tot dezen getuigen van dat Koninkrijk Gods, dat vrede en gerechtigheid zal zijn. Zij kunnen bij de haar toevertrouwde zielen de vredesgedachte wekken en do vredesgezindheid versterken. De ziel van elke verbetering is de verbetering der ziel en geen besluit of pact zal tot den vrede kunnen leiden als het niet gedragen wordt door de vredes gezindheid der volkeren. Aan een samenleving in vrede moet voorafgaan een hooge ethische ont wikkeling: ze moet er althans mee gepaard gaan. Een broederschap der meuschheid kan nooit allén rusten op belangen-gemeenschap. Zóó min de ge dachte aan de gevolgen een mensch bewaart voor 't doen van zonde, zóó min zullen utilistische redeneeringen de kracht breken van zelfzucht, heerschzucht of hebzucht. Daarom kunnen de kerken zulk een gezegend werk verrichten door haar prediking van naastenliefde, broederschapszin en solidariteit als geboden van eene hoogere Macht, welke weerklinken in het menschelijk geweten. De religie is altijd de steun geweest tier zedelijkheid en kan het nog zijn. Welnu als het ,.kunnen" gevoeld wordt, wordt het volbrengen plicht. Voor de kerken beteekent dit en te l'raag werd dit duidelijk uitgesproken , dat zij moeten protes teeren tegen den oorlog als een even wreede als dwaze poging om te trachten geschillen tusschen de volkeren op te lossen. Voorts: dat de jeugd vertrouwd moet worden gemaakt met de vredes gedachte. In dit verband wil ik ouders, onder wijzers en leeraren wijzen op het uitgebreide rapport, dat uitgebracht werd over de op de scholen gebruikte geschiedenisboeken (Heport on Xationalism in history-textbooks, distributcd by A. B. Magn. Bergvalls Förlag. Stockholm), waa.rvan een helaas ! groot aantal veel ruimte afstaat aan de politieke- en oorlogsgeschiedenis, maar slechts weinig of geen aandacht wijdt aan de vredesbeweging en aan de pacifistische middelen om de geschillen uit den weg te ruimen. Verder: dat samenwerking moet worden gezocht met allen, die den vrede trachten te bevorderen: Labour, jeugdbewegingen, vrouwenbonden enz. Maar dan ten slotte vooral dit: de kerken moeten vormen het geweten der volkeren. Tegenover haar leden hebben zij de roeping om hun den troost, de kracht en de heiliging van het Evangelie te brengen en hun persoonlijk geloofsleven te bewaren en te versterken. Maar naar buiten hebben zij de roeping om op te komen voor recht, naastenliefde en barm hartigheid tegenover welke macht dan ook, ge dachtig aan het woord, dat de keizer moet ont vangen wat des keizers is, maar allereerst God wat Godes is. Uit hoofd*; van haar goddelijke roeping hebben zij tegenover de wereld dezelfde rol te ver vullen als het geweten tegenover den enkelen mensch. Welnu te Praag werd voor dezen tijd dit in 't bizonder als haar roeping gevoeld, dat /.ij de volkeren zullen overtuigen van dclieilit/heid i'tni liet eent; gef/even u-oord. Het Volkenbondsverdrag, het verdrag van Versailles. het verdrag van Locarno en andere overeenkomsten en pacten zijn geteekend door de vertegenwoordigers der regee ringen, maar de daarin vervatte bepalingen be treffende vermindering der bewapening, ont wapening en arbitrage zijn niet vervuld. Dit is een feit. dat gebrandmerkt moet worden en de volken moeten verstaan, dat zij hun woord hebben gegeven en dat. het woord gegeven dool' een nalie. dat liet lot van alle toekomstige generaties be paalt, een uiterst heilig en bindend karakter bezit". Er is geen dubbele moraal: n voor den enkelen mensch en n voor de staten. De eer, verschuldigd aan een meiiseli. die zijn naaste onder eede iets belooft en zijn woord houdt al is het ook tot zijn eigen schade", is e veil goed door de natiën, aan elkaar verschuldigd. Wanneer de Staten gestand hadden gedaan wat zij beloofden dan zouden wij nu reeds een flink eind op den weg naar den vrede zijn. Thans bevinden we ons in een vicieiisen cirkel. ..Gebrek aan veiligheid en wederkeerig vertrouwen beletten ontwapening.. terwijl de voortdurend*; handhaving van groot e legers en vloten vrees en verdenking doen ont staan". De kerken zijn de aangewezen organisaties om op dezen misstand en op dit vcirgri.jp tegen eerlijkheid, trouw en waarachtigheid te wijzen.. En dit doende zullen zij de door de profeten ge trokken lijn volgen, die zich ook stelden tegeiioveiallen koningen, priesters en het volk als zij trouw en waarheid in het gedrang zagen en dit deden in den naam van God, door wien zij zich geroepen gevoelden om het recht te doen golven als water, de gerechtigheid als een immer-vlietvnde beek". In de resolutie', welke te Praag aangenomen werd, klinkt een zeker geluid. De kerken moeten haren leden voor oogen stellen, dat aan de heilige verplichtingen, die op alle volken, leden van dc-n Volkenbond, rusten om min bewapening te ver minderen en te beperken en een algemeen stelsel te aanvaarden, waarbij onderlinge geschillen niet meer door oorlog maar langs vredelievende!! weg door rechtspraak worden opgelost, moet worden voldaan. Ze moeten al haar zedelijken invloed bij den Volkenbond en d<; regeeringeii aanwenden ten einde; deze te bewegen met den noodigen spoed de maatregelen te; voltooien, die het beoogde doel moeten verwezenlijken. Mannen als Benesj. Albert Thomas, Politis., Donnc'dieu de Vabres. W alter Simons, iekinson. Drummond, Söderblom, Had e ze riepen allen de' modewerking der kerken in om tot ontwapening en vrede te geraken. En ik geloof, dat. als de kerken haar roeping in dezen tijd niet verstaan. werkelijkheid zal worden, wat prof. Hade zeide: ..Indien de kerken haar taak niet vervullen, /al de wereld /e met voeten treden en God /a! daartoe zeggen: Amen". HOOFIEN'S ROOMBOTER WORDT SPECIAAL BEREID In lï)2(i werd m het /uider-tran.scept van den Dom te .Utrecht een gebrandschilderd raam ge plaatst, naar het ontwerp van prol'. K. X. ]{o!and Holst. Thans hooft zich oen nationale commissie ge vormd, die; gelden wil bijeenbrengen om eiok in den Xoorder-tTaiiscoptgovel een gekleurd raam aan te brengen. Prof. Holand Holst hce-ft zich bereid ver klaard, e>*>ii eveiitueelo opdracht voor dit r;>am te aanvaarden. Prof. Dr. A.M. Brouwer zal de- noodige icoriographischo aanwijzingen geven. Het onder werp zal ditmaal ontleend worden aan het OudeTestament. Bijdragen kunnen worden gestort op ele rekening van de;n penningmeester dor commissie, .Ihr. Dr. Kaeleimacher Schorer te Utree-lit. bij de \al. Bankveroeriiging (bijkantoor t'tivchi ) of e>p zijne postrekening Ne>. l<S.'ii>S. Kon. Meubeltransport-Maatschappij DE GRUYTER 6 Co. »? *? r* DEN HAAG *» *» «* AMSTERDAM ARNHEM Verhuizingen per Auto-Trein