DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 13 OCTOBER 1928 No. 2680 Achter den afsluitdijk Brieven van een voortvarend reporter uit het drooggelegde gebied. Bij voorbaat gepubliceerd door H. G. Gannegieter IINIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIINIIIIIIIIIIIHIIS gnui l J. B, BENNER 6 ZOON | PIANOHANDEL S^Z^ l DEN HAAG 97 NOORDEINDE = lij IX. Oude liist,,!?!.?-. H KT was een heerlijke wandeling in het door ^fize brillen getemperde licht. Ook dit is in ons moderne leven een volslagen verseliil met wa! vroeger geweest moet y.ijn: dat wij niet meer afhankelijk zijn van de lichtbronnen daarbuiten. maar onze lichtschepping .^regelen iia.ni' ieders individueele behoeften. Eigenlijk is deze uitvinding ook weer doodeen voudig geweest. Automatisch regelen wij liet glas onzer brillen, verzwakken of versterken, temperen of verhelderen, vergrooten of verkleinen en kleuren de glazen naar welgevallen. Xoo neemt, de omgeving de kleur en de intensiteit aan. welke wij /elf ver langen. Oudtijds moet iets dergelijks reeds bestaan hebben, doch uitsluitend voor collectief gebruik. Met den schijnwerper kleedde en kleurde me?i zijn figuren en decors in den schouwburg en de licht operateur heerschte over licht en donker, over schemering en hellebrand gelijk de oude legenda rische godcïii. Wij zijn onze eigen schijnwerper, elk individueel. De kunstmatige hoogtezon op de vuurtorens van Urk en van Schok land verlicht heel ons gewest, maar wij maken van dit licht ieder naar zijn persoonlijke behoeften gebruik. I loeorigerieflijk moet dat toch zijn geweest, in den primitieven tijd : dat men overdag afhankelijk was van regen of mist; dat men had te rekenen met hef korten en het lengen der dagen; en dat men des nachts in volslagen duister gehuld was behalve tijdens het kortstondig».' glanzen van de matbleeke maansehijf. Stel je voor, dat een wolk voor de zon ons het licht zou kunnen ontnemen ! Wij kennen trouwens geen wolken meer. Kven onze electro-analysator op die dreigende schaduw gericht en onze weerwacht heeft hem uiteen doen dampen en een regenbui daarmee voorkomen. Als wij regen noodig hebben, zullen we zelf hiervoor zorgen; op den tijd, die ons past en in. de male waarin, wij dat begeeren. sproeit, na voorafgaande kennisgeving door de megafoon, de roteerende douche op den toren der waterleiding haar ver kwikkend vocht over ons uit. Ook de zon kennen wij niet 7in>cr. sinds prof. Tji Tjang van de meteorologische faculteit te Harder wijk de automatische parasol uitvond, liet natuur lijke zonlicht is ons te grillig en te weinig constant. Wij vangen het op en verdeelen het, gelijkmatig door de beide polariseerende bollen boven op onze vuuit irens, die dag en nacht haar evenredig licht en ha ir evenredige warmte door onzen dampkring verspreiden. Hoe merkwaardig is het, alweer, dat men nooit eerder aan deze methode gedacht heef!. Alle natuurvoortbrengselen is men reeds eeuwen geleden fabriekmatig gaan reproduceeren. /e waren allengs niet anders dan de ruwe grondstoffen geworden. die eerst na zorgvuldige bewerking ten algemeenen nutte werden gebruikt. Wie dacht er aan, slootwater ongezuiverd te drinken of de melk oiigepasteuriseerd tot zich te nemen uit de uiers der koe V Terwijl men den wind opving in molenwieken, en zeilen en den bliksem in bliksemafleiders, liet men het zonlicht ongebreideld zijn gang gaan. Xu heeft men door Tji Tjang's schijnwerper de natuurlijke zon onzichtbaar gemaakt, gelijk de ouden haar onzichtbaar plachten te maken, als /.e door een met roet, besmeerd glaasje naar een eclips tuurden. Wat zij in hun binnenhuizen reeds hadden bereikt, de vervanging van de crnlrale lichtbronnen door het diffuus licht uit verborgen lampen, dat hebben wij toegepast op het verkeer buitenshuis. Hoeveel rustiger en behaaglijker is het ons in dit getemperde licht en in die gelijk matige warmte ! ..Kan men zich voorstellen?", aldus vroeg ik Dorothy. ..dat men oudtijds tegen dei-gelijke \ ooide hand liggende verbeteringen zoodanig in verzet. kwam. dat moord en doodslag er het gevolg van is geweest?" ..Onmogelijk." anf u'oordde het meisje. Blij een gelegenheid te hebben om mijn geschied kundige kennis te luchten. de historie is altijd mijn particuliere liefhebberij geweest. vertelde ik haar van den b >;'ren-opsf a.iid omstreeks het jaar 11(00. ...Men moet toen." deelde ik haar mee. ..een eerste nog wel primitieve poging hebben gewaagd, om de natuurlijke wisselvalligheid van het daglicht op kunstmatige wijze lot meel' regelmaat Ie brengen. Men stelde den ..zomertijd" in. dooi- de klok ge durende een deel van het jaar een uur te ver zetten, waardoor men langer van de zon prol'iteeren kon. Maar de boeren, die toen rondom de Xuiderzce woonden, achtten dit huns inziens roekeloos in grijpen in den gang der natuur, een verzoeken va.ii ' iod. /ij liepen te hoop met knuppels en hooi vorken. en onder aanvoering van den reus Braaf hebben zij de revolutie ontketend, welke slechts te bezweren wa.s. doordat de regeering den ..zomertijd" zoo danig inkort!e. dat me?) er in de praküjk weinig meer aan had. Deze oude Braa.1 zou zich in zijn graf omdraaien. als hij hoorde, dat wij voortdurend zomertijd hebben. Kigenlijk is er in onzen cenheidstijd het verseliil tusschen zomer en winter geheel ver dwenen". ..Vertel mij meer van zulke oude geschiedenissen", verzocht Dorothy. ..Ik ben dol op dergelijke curiosa". ..Toen de /uiderzec zou worden gedempt. hebben de visschers een dei-gelijken opstand op touw gezet. /e voelden zich bedreigd in hun brood, omdat ze na de drooglegging geen viscli meer zouden kunnen vangen". ..Wat lieden, ze met die visch?" ..Verkoopen a.an de vischhandelaars." ..Maar waarvoor gebruikten hun klanten de visschen?'' ..Die at on ze op". ...\jakkes, hoe griezelig. Spaar me zulke harbaarsche nonsens." ..'t Wa.- hun voedsel. Zij konden f niet helpen; ze kenden toen onze sy nthet isehe piscario-alhumine1 ableUeii nog niet ". ...Maar d i:- opstand ? Vei-1 el eens. komt ook daarbij een reus te pas?" ..O. Dorothy! Nu toon je. dat er toch wel iets wa.ars zit in de vulga.ire aantijging, als zou de moderne vrouw nog niet alle resten van de ouderwetsche romantiek finaal hebben uitgeroeid. \\ a.t dien opsla.nd betrelt. nee. hiel was geen Keu.-. iiuiar een Klein I)uimpje de a,-Mi\"oerder. Hij moet een parmantig mannetje zijn geweest, een genera.al. die bij het la.ndleger de tegenhanger wa.s van het geen admiraal Tic! I leyn op zee voor ons vaderland verpersoonlijkte. Men noemde hem den kleinen korporaal, maar ik kan me. wat dit laatste bet relt, vergissen, \\ntit di( kan ook .Napoleon zijn geweest. In elk geval is deze manhaftige krijgsman, met gouden tressen behangen, aa.n het hoofd van een machtig leger visschers opgerukt naar Hen Haag. zoo je weet toen ter tijd de residentie van de regeerende dynastie. '1 Was onder Wilhelniiiiii. maar 't kan ook onder .luliana gebeurd zijn; dat weet ik niet heelemaa-1 zeker. l it Hoorn en Kiikhuizen. Volenda.m. \ olleiibo\ e. Marken, Vrk. Harderwijk, Huizen. Lemmer. Stavoren en Makkum kwamen, ze aanzetten, ge wapend met messen, welke ze op de punt van hun kloeten en riemen gebonden hadden. De vrijwillige burgerwacht schaarde zich als n man om den troon en o p het gezicht van (leze n om l oord l -ing ban n. muur van g feilde strijders deinsde het zeevolk lenig. Wanneer u Vollenhove bezoekt, /uit n daar o]) het havenhoofd a,a n de keersluis het standbeeld va-n den onverschrokken beschermer der visschers kunnen bewonderen. Het heeft, wat zijn omvang betreft, slechts zijn weerga in het Vrijheidsbeeld van New York". ..Hoe kortzichtig", mijmerde het meisje. ..walen toch onze voorvaderen. Want juist door de droog legging zijn. naar mijn vader mij dikwijls vei-telde. die visscheisplaatsjes langs de /uiderz.t e uit bun doodslaap herrezen, om als fabriekscentra de glorie. uelke zij in het verre verleden als koopstedcii moeten hebben b. /eten. tot in 'l oneindige te o\ ei-t i-effen." Boekbespreking Antiek IMjIwh. door l'. I{icc»r''liin. (Uili/aic C. Morks Cz., Donlrcr/d.) Keeds eerdt r vci schenen van denze:fde,i schrijve! t wee boekjes: ,,Oud-1 il ui w" en ,.1'erzischeTapijten" en deze nieuwe uitgave sluit zich volkomen daarbij aan. Practisch, met goede afbeeldingen van vel schillende soorten JJe'd'tsch aardewerk, aansporing gevend orn lij het IK s ??houwen en verzuilden bepaalde eigenschappen, eihtheid waarborgend. te leereri herkennen, kan van dit (als populaire uitgave bedoelde) boekje niets dan goeds gezeg.l worden, te meer waar uit alles blijkt, dat- de schrijver iemand is die volkomen ~\ oor zijn taak berekend is. De vervaardiging, een korf histonsoïi over zicht, de diverse fabrieken hier te l inde en buitens lands, het verzamtlen en de Vervalschinge i. l e levens eeiic beknopte literatuuropgave zijn achtereenvolgens in dit aardige werkje, aan de orde, terwijl de i i blauw afgedrukte cliché'.-. tusschen den tekst ten volle gelegenheid bieden de zoozeer uiteenloopende Vormen en versieringen met elkander te vergelijken. OTTO VAX TL'SSK.NBIÏOI-.'K Tentoonstellingen \Villem Brok. Hilversum. Schilderijen, teekeningeii. etsen en houtsneden van. Henr' van * *Delhez. Tot 15 October. Infinia. Leidschestraa.t 5^. Amsterdam. Schilde rijen en Teekeningen van Mevi. ('h. Boom l'..tJiuis en A. Boom. Tot 10 Oclober. Kunsthandel Sant cc Landweer. II eei euüraeh' :!0o', \msterdam. Fra.nselie l'rent kun-! . Tot l" October. Kunst-zalen t'nger \ \ a.u .Mens. 10, iiur;;c!.t ? -weg 27. Rotterdam. Werken \an F. l'. !-?? Meiden Tot :>'2 Oei ober. C. II. Kckhai'f s Meubelfabriek, l )ierga.;M'.iehian 1: llotterdam. Schitderijei; en Teekeiiingei! ven Joh I). Hendriks. Tot '2'2 October. Hni/.e van llassilt. SchiedaniscJiesin^el :ij".. lïotter.lam. We-ken van Kekman. Tot -J2 <>,'lob-r 't Yla-amsche Huis. Aal-t. Boeken en l ijdscunt ten: schilderijen en teekeiiingen van l-'ehx Timmer mans. Tot 2li October. De Vuurslag. Doorns! raat lid, 's <;r;i.ve:diagt Schilderijen van Jan Visser. Tot 110 Oei.ober. Volksuniversiteit, Laan van Meerdervoort ?'!!> 's (iravenhage. Werken van Jan Witlenberg l'au l Schultze. Kever Stolk. lluub (ü-r.-etsen Tot 31 October. Nationale Kunst handel. Heerengrachl, 4:lf>, \m sterdam. Indische volkskunst: Ikat-doeken. To' Ml October. Stedelijk Museum. \msterdain. Werken \ai Jlarnien Meurs. Tot li Novemher. De Bron. /out ma.nst raat l". 's-< J i a,v eii bagi Spaa.nsehe Affiches. llamdorf. Laren. Werken van Mej. Ar!;!,-). linnenholtz. Jubileumst entooiistelling ter gelegeidieje v;ui ha.ar t ach! i^'st en vef-ja,ardf",;.r. Kunst zalen d'Audretsch. N oord einde 110. - d ra venliage. Lithograpnièn en a.ft'iche.s va,n 11. e. Ton louse-l.au t rei-. Stedelijk Musi'um. AmMei-dam. /v\ eed-eh,Kunst. J. Niekerk. lle.-rengraclit -l:!7. A'i^lerdam. Fransche en l lollamh-ehe schiidei'ijen. HET adres voor prima PARKETVLOEREN tegen sterk concurreerende prijzen is FRED. MEIJER Amsterdam i v. Baerlestraat 160 - Tel. 25615 - Gev. 1908