No. 2680 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 13 OCTOBER 1928 Wetenschappelijke Varia KRONIEK Romantiek en Werkelijkheid door Dr. P. van Olst O l' zijn talrijke en vruchtbare omzwervingen ui Europa, overal waar nog lichtelijk chaotische toestanden heerschen, bezocht de Handelsbladredacteur Nypels ook de Donau-delta en in liet dagblad van Donderdag 4 October vertelt hij o.a. een der romantische verhalen, die zijn Koenn-ensche collega's hem meedeelden over een der volks helden, den bandiet Tercnte. Daarbij viel mij iets op dat herinnert aan de eerste en tot mislukking ge doemde voorstellen om geruimen tijd onder wa'ei te blijven, dus tot het ontwerpen van een bruik bare duikmethode voor het verrichten van werk zaamheden onder water. Hij vertelt dat de bandieten daar vrijwel onvindbaar zijn doordat zij geleerd hebben, evenals de kozakken dat /.ouden doen, vlak bij achtervolgers of schildwachten uren lang onder water te blijven, ademhalend dooi- een buisje of slangetje, dat ergens tussclu-n het riet heel even boven water bevestigd is. Keeds heel lang is. de mensch niet tevreden niet hetgeen het vaste la;id oplevert of wat met netten. uit het water kan opgehaald worden. Hij wil ook ?/.elf op den waterbodem komen om daar te zoeken wat hem aanstaat, pareloesters, sponzen, koralen e.d. Bovendien wil hij erg graag weer aan het water ontnemen wat dit water den niensch eerst ont stolen heeft bij schipbreuk. Men kon onder water komen door te duiken en da:i,r zoo lang te blijven als de natuurlijke lucht-voorraad. die in de longen meegenomen kon worden, het toestond. Ma.a;o.ize lucht-behoefte is zoo groot dat reeds na enkele minuten de terugkeer naar den dampkring dringend noodig is. In dien korten tijd is het natuurlijk niet mogelijk veel werk te verrichten, zooals bijv. noodig y.ou zijn voor het bergingswerk van een wrak met, kostbare lading. Fig. -r. Olifant, onder water ademhalend, volgens de vroegere begrippen. (Uit Günther, Eroberung der Tiefej. Oorspronkelijk meende men. dat de oplossing van dit vraagstuk hoogst eenvoudig was. en reede in de vijftiende eeuw treft men ontwerpen aan voor een duikerpak, waarbij het voorbeeld ge volgd is van. den olifant.'die in fig. l onder water wandelt, en. waar Aristoteles reeds op wees. .Vis de olifant zijn bek dichthoudt en zijn. slurf (duszijn neusgaten) boven water houdt, kan hij, ten minste naar de m?ening van een leek. gerust blijven ademhalen. Immers zijn longen blijven door zijn neus in open verbinding met den vrijen damp kring boven water ! Zoo ontwierp men dan ook een. goed waterdicht pak. dat den duiker geheel omhulde en van boven door een naar believen te verlengen buis. die boven water uit bleet' steken. den duiker gelegenheid moest geven geregeld te blijven ademen. Vermoedelijk zullen de/.e pakken wel eens gemaakt en geprobeerd zijn. maar naar hetgeen men ervan heeft meegedeeld, was het resultaat altijd funest; het bloed kwam. uit mond en neus en, de duiker-s werden zwaar ziek. - Men kan dit (natuurlijk voorzichtig en alleen met hul]) in de buurt) zelf gemakkelijk probeeren.ook zonder de laatstgenoemde ernstige gevolgen, liet seizoen voor openlucht-/.wemmen is voorbij, maar in een badkuip gaat de proef nog beter en veiliger. .Men. neemt een niet te nauwe, rechte buis van een drietal decimeters lengte, tusschen de lippen. knijpt de neus dicht met vingers of wasehknijper en zakt met het hoofd onder water. zoodat de buis boven water blijft uitste ken en men hierdoorheen ademhalingslnclit in haalt als limonade door een rietje. Men zal dan merken dat bij geringe onderdompeling, zoodat de kruin slechts even onder water is. de ademhaling nnt/,aggelijk zwaar gaat vallen en (lat op een beetje groot er diepte de ademhaling reeds bijna oiimogeliTM Fig. 2. Schema van ademhaling en bloedsomloop bij een mensch. in lucht-omgeving. (Uit Günther. Eroberung der Tiefe). lijk wordt. Dr. R. Stigler onderzocht door proef neming reeds jaren geleden hoe diep men bet nog kon uithouden. Hij maakte de proef nog iets gemakkelijker door twee buizen te gebruiken.een voorin- en een voor uitademen. Bij een diepte van 00 centimeter onder water (van den buik af ge rekend!) kon men het slechts '.'> a l minuten uit houden; bij !)() c.M. diepte slechts een minuut, bij 1.5 Meter slecht (i seconden, terwijl Stigler zelf bij een proef op 2 M. diepte na een paar seconden zich zelf een harc\crgrooting bezorgde, die hem maandenlang bedlegerig mankte. Om Ti.i te kunnen gaan wat de reden is van deze ernstige ademhalhigsbelemiiHTing. moet men er zich eerst rekenschap van geven hoe de toestand is horr» water. Op ons lichaam drukt v<:n buiten de da.mpkring met een druk van l Kg. per vierk.c.M.. kortweg een ..atmosfeer" genoemd. Onze longen staan door neus of open mond in vrije verbinding met de buitenwereld, dus binnen in de long drukt ook l atmosfeer tegen den longwa.nd (ik laat de details van den longbouw nu maar buiten beschou wing). Bij het ademhalen doei! wij nietsa.tidersdan met verschillende spiergroepen de borst kas ruimt r of nauw'er maken, waardoor de longen als een blaasbalg de lucht inzuigen of uitblazen. In fig 2 is dr-ze to,stand aangegeven bij een liggend mensch. Bovendien is da:ir het hart en de groote liehaamsslagialer (aorta.) aangegeven, terwijl de areceriiig van het geheele lichaam bet eekent dat het bloed in alle lichaamsdeelen roiidst roomt. ongehinderd dooi- dm tlampkrmgsdmk. waaraan het organisme immers van den aanvang a.t' aan gepast is. /oodra echter de/.e ma.n uit fig. 2 komt in den toestand van fig. '.'>. waru- hij in een badkuip ligt zoodat de buikwand (i(l c.M. onder water is. drukt. op den buik behalve de gewone dtMiipkring nog' een zuil water van (i() c.M. hoog. Deze ..overdruk" ka] l door de stevige borst kas. door ribben gesteund. wel gedragen worden, maar niet dooi-den slappen buikwand. Tusschen bekken en borstkas wordt de buik dus ingedrukt en bij e vent iieeleadeinhalingsbewegingen moet tnen den. buikwand bewegen tegen dezen overdruk in. wat natuurlijk een gi-oote belemmering der a:lemhalmgsbewegiugeii is. Maai er komt nog bij dat door dezen overdruk de bloed circulatie in het heele lichaam wordt gehinderd en het bloed uit de ledematen en den buik geperst wordt naar het hart en het aorta-begin, want de/.e liggen in de borstholte tegen de longen aan. waarbinnen immers door de verbindingsbuis met de buitenlucht slechts een druk van een atnios_ ('eer blijft drukken. (Jevolg: geweldige hloed_ stuwing naar het hart. dat tegen dezen overdrn]; T t l ATM.' 60cmWA5SERbAUL OBERDRUCK Uatlio fl^ )?] zeggen, dat de tijd in het teeken der radio * staat, is de bet eekenis van die radio onder schatten, nademaal voor tallooze menschen de tijd uit radio en niets anders bestaat. Een beetje auto en sport komen er, wel is waar, nog bij. doch radio staat onbetwijfelbaar bovenaan op het lijstje. Sport en auto's kan men hier en daar, schoon zeld zaam, nog ontloopen. doch radio is alom tegen woordig a. s iïe lieve (iod zi If. Die radio heeft haar nut en verdienste. Men be hoeft de prospectussen der diverse firma's maar te lezen om te weten hoevele en welke, en wij mogen ze bekend veronderstellen. Ken er van - een groote l is, dat zij de muziek ten allen tijde ..onder ieders bereik" brengt en al dus de beschaving zal bevorderen, want goede muziek was tot nog toe iets duurs voor betrekkelijk weinig', welgefortuneerde menschen. Thans echter brengt, de radio haar tot vele ongefortuneerden en zelfs ongeculfiveerden. En is de beschaving dus in vollen gang. Jazz, cabaret muziek, hoog ernstige concerten, beroemde solisten, operettenvroolijklieid, operakoren en kamermuziek, alles valt bij de radioluisteraars zoo maar binnen, het aan hun goeden smaak overlatend een deel w-eer buiten de deur te zetten. Maar daar begint de ellende, niet enkel voor de buren. De muziek die dienen moet om den smaak te veredelen, verei.scht echter alvast eenigen smaak om genoten en gekeurd te worden. Dus, keuren de meesten niet en laten maar over zich komen met het gevolg, dat zij. dra gewend aan en afgestompt door zooveel gedruiseh. nu eens dit en dan eens dat probeeren, en op den duur maar heel gauw alles even veel of even weinig genieten. Waartoe dan machtig bijdraagt, dat men thans werkelijk geen stap kan doen en geen plaats van openbaar nut of vermaak bezoeken /.onderde bezoeking van altijd weer radioklanken. Met dit resultaat, dat niemand ooit meer luistert en het ernstigst samenspel, het schoonste stem geluid genoten wordt als tafelmu/.iek : zijnde aangenaam geraas tusschen het spreken door. r/,uo verkeerde liet beschavingsmiddel precies iti zijn tegendeel en zijn de menschen ria'.iwelijks ge voelig meer voor goede muziek, omdat er veel te veel van is en zij er zonder moeite of opoffering aankomen, l >e nx-nsehheid is op dit punt \olmaakt blaségeworden en.. .. kan er toch niet meer bui ten. Dat is het gruwelijke van het geval. Wij zijn allengs zoozeer gewend geraakt aan allerlei geluid, waar wij gaan en staan, dat dr stilte ons on\crdragelijk werd i-n wij pas op ons gemak kun nen spreken, als er ergens een symphoiüe \uu Beet hoven achter mis gebabbel mceklinkt. \\'at de vroeu'civ menscliheid alleen bij zoogenaamde ..bierconcerleii" beleefde en genoot, dat maken wij nu den gaiiseheii dag mee en schijnen het noodig' te hebben, minder voor onze beschaving (god beware!) als wel lot .-t.eun onzer niet bepaald sterke persoonlijkheden. !'".(.'. BRANDBLUSSCHER HOLLANDIA' SPANJAARD * C2 FABRIEK ESPANA UTRECHT Fig. 7. Schema van ademhaling en bloedsomloop bij iemand die onder water ligt en door een buis, die boven water uitsteekt, probeert te ademen. (Uil Güntlier, Eroberung der Tiejc}. in niet meer pompen kan en overmatig verwijd wordt. zooals de teekening aangeeft, terwijl de longbloedvaten zoo vol geperst worden dat long bloeding optreedt, dus bloed uit mond en nei'.s komt. Bij proeven niet dieren bleek dat de bloed vaten der ingewanden bijna, geen bloed meer be vatten, di- lever (anders zeer bloedrijk; vrijwel bloedloos was. en hart en longen overvol met bloed. De oorzaak van alles: het (Irul.rcrxcliil tusschen den druk op het lichaa.m en den druk in de longen, is alleen weg te nemen bij een modern duikerspak door lucht in de buis omlaag te- persen met een druk gelijk aan de atmosfeer plus den overdruk van het water. Daar iemand die zich ouder wat er .schuil moet houden (och allicht met zijn buik eeiiige deci meters onder wa,ter moet blijven als hij stellig niet met eenig lichaamsdeel boven mag komen, wat hem zich /.ou d'ien verladen, geloof ik (lat de werkelijk heid van den Koeineenscheii bandiet toch anders was dan d" r<ima:itiek erva.n maakte.