DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 20 OCTOBER 1928 No. 2681 Een nieuwe Entente door Dr. Jan Romein Teekening voor de Groene Amsterdam mer" door Kar el van Seben. ALS het waar is, wat Guilielmo Ferrero, de beroemde Italiaansche historicus en publicist ergens gezegd heeft, namelijk, dat er in de diplo maten, gezanten en ministers van Buitenlandsche Zaken een atavistische rest van monarchaal abso lutisme huist, dan is het stellig niet minder waar dat er al te vaak in de hen omstuwende copij-grage Journalisten nog de geest woont der voormalige hofdignitarissen en lakeien ! Hoe hebben velen hunner niet onlangs op bevel van hun meesters hun longen leeg- eii het zooge naamde Kellogg-pakt" opgeblazen, om de goe gemeente diets te maken, dat het wonder wat om t^et lijf had. Intusscheri, het zij tot de eer van het beroep gezegd, er zijn teekenen die er op wijzen, (fet de lakeiendienst hun met den dag minder goed afgaat. De blauwe mantel van hoop en liefde, waarmee men getracht heeft het Kellogg-pakt te bedekken, vertoonde reeds na een dag of veertien erbarmelijke scheuren, waar de droeve en harde qpgen van de waarheid doorheen kwamen kijken. De meening. kernachtig door Pre f. K. M. '. Jorchard van de Vale-Universiteit, een bekende s.utoriteit op internationaal-rechtsgebied. uirge< irukt, toen hij schreef, ,.dat het tractaat. wel verre ' ran den oorlog uit te bannen, aan bepaalde oor logen de plechtigst denkbare sanctie verleent", ' >elde reeds vóór de onderteekening aanhangers. maar wint er nu. na het feest, met den dag mér. De meening van Prof. Borchard berust op de overweging, dat het Engelsche en Fransche voor behoud er alle beteekeiiis aan heeft ontnomen; i:en juiste overtuiging, alleen in zóó verre niet 'rolledig, dat het. onuitgesproken, maar feitelijke Amerikaansche en Japansche voorbehoud er niet in vermeld wordt. Wij kunnen dit echter daar laten: reeds het ~3ngelsche en Fransehe voorbehoud is van een het ^erdrag vernietigende beteekenis. Niemand minder «lan Briand zelf heeft dat eigenlijk met zooveel Voorden gezegd, toen hij bij de onderteekening ijneedeelde, dat het pakt alleen ..egoïstische en Vrijwillige oorlogen" uitbande. Dat wil zeggen, de Zoogenaamde ..verdedigingsoorlogen" blijven als Doorheen, en worden er slechts te rechtskrachtiger dooi-, zoo goed als dat liet. gelijk voorheen, aan de betrokken regeeringen blijft overgelaten om uit te maken of een oorlog al of niet tot de geoorloofde soort gerekend dient te worden. Maar de beteekenis van het Fransehe. en het -ïng'êlsche voorbehoud, waarbij deze landen zich liet recht voorbehielden bepaalde ..eigen" gebieden van de zegeningen van liet pakt uit te sluiten. schuilt nog veel dieper, en die diepere beteekenis wiüet onderwerp van dit artikel zijn. It is noodig, dat wij ons daarvoor de ontksgeschiedenis van dit Fransch-Kiigelsche behoud in het geheugen terugroepen, liet was jiet begin van dit jaar. in Genève. dat Briand hamberlain gezamenlijk het bedoelde voorbeopgesteld hebben. Xaar achteraf gebleken thans zeer waarschijnlijk geworden is, zijn en toen tevens de grondslagen gelegd voor die Fransch-Engelsche overeenkomst, die men lang zamerhand gewoon wordt de Nieuwe Kntente te noemen, en die men ook ondanks officieele en «émr'Wficieele tegenspraak gerust zoo kan blijven , tenzij te eeniger tijd toch nog de kaarten afel worden gelegd en wat onwaarschijnlijk ''het onschuldig karakter er van blijken zou. is de inhoud van die overeenkomst 'i Vóór s die vraag voorleggen, is het zaak. ha'ir vfergi'schiedenis kort na te gaan. Dat zij bestond. N J V. J. S. MEUWSEN'S Grootste keuze. . . . STETSONS bleek uit een onverwachte verklaring van Oiamberlain in het Lagerhuis van den SOsten Juli j.l. De inhoud werd alleen in vage bewoordingen aan geduid als een poging om na de mislukking van de Geneefsche vlootconferentie van verleden zomer l) tot een voorloopige maritieme overeen stemming te komen. Deze zonderlinge mededeeling zonderling, omdat niet de FranseliEngelsche tegenstelling, maar de Kngelscli-,\mcrikaansche, gelijk iedereen weet. de vlootconferentie heeft doen mislukken n de opmerking, dat de overeenkomst niet gepubliceerd kon worden uit beleefdheid tegenover Amerika. Japan en Italië, aan welke mogendheden zij toegezonden was. was alles, waarmee de profane buitenwereld mocht trachten haar toch begrijpelijke nieuwsgierigheid naar een zoo belangrijk document te bevredigen. Gissing volgde dan ook op gissing. En de twee karige, gelijktijdige mededeelingen van onlangs, de eene door Lord Oushendun. dtnKngelschen minister van Hiütenlandsche Zaken sinds de ziekte van Chamberlain, in Genève gedaan, en de andere, afgelegd door Leygues. den Franschen minister van Marine te Parijs, hebben voor die oude slechts nieuwe gissingen in de plaats gesteld. Immers, deze beide heeren hebben ons vooreerst verleid, dat er geen ..geheime clausules" waren iets waar men. niet in de eerste plaats nieuwsgierig naar is bij een in zijn geheel geheim gehouden verdrag: en verder. dat er geen Kntente gesloten was. die een gecom bineerde militaire en maritieme actie bedoelde, en tenslotte, dat er geen aanslag op het verdrag van Washington van 1921 gepleegd was. Kigonaardig genoeg, wordt in deze verklaringen de meest aannemelijke gissing omtrent de be teekenis van de gesloten overeenkomst nii't tegen gesproken: zij heeft daardoor o.i. voldoende waarschijnlijkheidsgraad gekregen, om haar. voorloopig althans, als juist te accepteeren. Die gissing mi komt hierop lieer: Frankrijk heeft Kngeland zijn steun toegezegd bij volgende onder handelingen over de ontwapening ter zee; Amerika met zijn eiseh van groot e kruisers zal dus hij eeti volgende gelegenheid niet alleen Kngeland. maar ook Frankrijk tegenover zich vinden. Tegenover die Fransche concessie, die. volgens sommigen, zóó ver zou gaan, dat de Fransche vloot haar medewerking bij een eveitfueelen KngelscliAmerikaanschen oorlog aan Kngelschon kant zou verleeneii. staan er twee van Britsche zijde. De eerste bestaat hierin, dat Kngeland Frankrijk vrij zal laten in het aantal van zijn. duikboot en. de tweede houdt in, dal Kngeland zich niet langer ver zetten zal tegen de eenigsziiis on-Hart jesachtige rekenmethode, die Frankrijk er op nahoudt, als het zijn legerstcrkte telt. Volgons Fransche opvat ting vallen namelijk de geoefende, niet. meer dienstplichtige reserves daarbuiten. Voor wat hoort wat. Kobert Dell schrijft woordelijk in ..The NTation." van S September: ..Inderdaad, de JCngrlsche regeering heeft er iu toegestemd om althans passief, de Fransche hegemonie in Furopa. te steunen". Kn ..Foreign Afl'airs" van September is niet Tuinder positief in zijn o< rdeel. Men zou geneigd kunnen zijn. de heele gissing en. zeker de door Dell en ..Foreign Aff'airs" er uit getrokken conclusie voor voorbarig te houden. indien de uiterlijke feiten er niet zulk een treffende overeenkomst mee hadden geleverd. Doch het is den. laat sten tijd steeds duidelijker gebleken, dat de destijds beroemde ..geest van Thoiry" zoo dood is als een pier. ofschoon hij nog pas twee jaar oud was. 2) Kr zijn Fransehe manoeuvres in het Kijnland gehouden, waaraan. tegen alle tot nu toe ge volgde politiek in, Kiigolscho troepen hebben dei 1goiioinon. Kil dat Frankrijk in den jongst en lijd de kracht voor een verscherpt optreden legen Diiitsehland hè'ft gevonden, is ook a.I. behalve vati zijn versterkte t'inantieele positie, een vrucht van de nieuwe Kntente met Kngoland. Streseinann heeft het. bij gelegenheid van. de ondert eekeiiing va.n het Kollogg-pakt nog wel. tot zijn schade en schande ondervonden. F.u Herman ^liiller heel'f het nu pa,s te Gelieve weer te voelen trekregeii. ?d, Mr. P. Dr ooglever Fortuyn Burgemeester van Rotterdam. xVERPAKJE CERIJEN gjEnZblen als in ouden tijd MEMO, eind op weg. Iedereen begreep, dat de bezetting niet meer niet ..den geest van l.oearno" strookte. VS at Duitsehe waarde-papieren, en de /.aak zou in orde komen, verzekerde Briand. Kn nu. bij de onderteekeniiig van liet ..vredes-piikt"': BHand liet liet l'oincai-ézelf maar zeggen: ecu algelieele regeling van de oorlogsseluilden. een oostelijk Locarno (om de Poolselie grenzen te waarborgen!en een verbod van den ...\iisel.lusz" (t ussehen Duitschland eii Oostenrijk l, dal waren nu de voor waarden, niet voor de vervroegde ontruiming. maar voor mogelijke onderhandelingen ovei de A* er v roegde on t ruiming. \ oeg hierbij di' Kngolseho l licht -nianoen \ re*. dan wordt de waarschijnlijkheid, dat de KransehKngolseho overeenkomst niet '/.mi onschuldig is. a'.zij wordt voorgesteld, tot zoo goed als zekerheid. liet zou goed zijn. als de mensehen even van hun gewichtige dagelijksche beslommeringen wil den opzien, om naar het politieke zwerk hoven zii-li d- kijk/.n. dat \veer allet-bcdenkelijkst begint ie kruien. 1) Zie lii't nrlil.'i'l .,<>/> ilc /inliliiL'i -i.iiilïiuiik" ili't iri'i'h-ljlinl rnil (i Aai/Hutu* l'.'l^T. -) '//n' In-I iirii/.i'l ..l'.'rn /rniili!/</ in ili' iiilii'niitiiiniili' jinliticl,- II" i/il iri'i-lcliluil ni,i !> Orliil/f: lill'li. Kon, Meubeltransport-Maatschappij DE GRUYTER 6 Co. »??«»? DEN HAAG ~ ** *» AMSTERDAM - ARNHEM Bewaarplaatsen voor Inboedels