DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 20 OCTOBER 1928 No. [Achter den afsluitdijk Brieven van een voortvarend reporter uit h(t droog gelegde gebied. Bij voorbriat gepubliceerd door H. G. Gannegieter Een vraag Teekening voor de Groene Amsterdammer" door Jordaan X. Op het lely-plein AL koutend waren wij op liet Lely-plein aan geland, dat als het centrum van de Zuiderzeemetropolis de uit het stervormig stratennet op gestuwde drommen tenslotte, opvangt. Het' is een van de aardigste pleinen, welke de steden van onze grootste en nieuwste provincie bezitten. Welk een benauwde plekjes zijn toen de markten. der voorhistorische steden geweest ! Ik vertelde mijn gezellin van den trots, waarmee de voorvaderen bekrompen slopjes als de Dam en het IJembrandtplein in het thans afgebroken Amsterdam eenmaal aan de bezoekers van hun woonplaats hebben laten zien. Zoo tijden, zoo zeden ! Zelfs het voormalige Vondelpark, dat ik in mijn archivarisch zwak kortgeleden nog juist op een oude kadastrale kaart heb uitgemeten, zou volgens mijn berekening juist tienmaal in het Lely-plein gaan. Het is er ruim en gerieflijk, dank zij het goede verkeersstelsel en de uitstekende hygiënische zorg. Overal verspreiden op regelmatigen afstand ozoneii terebenthineautomaten hun dampen gelijk vroeger de vieze en onpraktische boornen, welker rottende blaren het plaveisel zoo gevaarlijk moeten hebben gemaakt. In het midden staat het indrukwekkende beeld van Doctor Lely, den pionier van de drooglegging. Op leerzame wij/.e wordt door middel van lichtletters, welke als een nimbus zijn hoofd omkransen, bij afwisseling telkens een korte toelichting gegeven omtrent de beteekenis van zijn werk. Natuurlijk geschiedt dit uitsluitend in de licht looze oogenblikken. In heel het Zuiderzee-gebied houden de kunstmatige hoogtezonnen om de vijf minuten telkens hun licht een minuut in. De/,e intermitteerende duisternis, welke door een stoot op de sirene wordt aangekondigd, is noodig om de lichtreklame gelegenheid te geven haai- werk te doen. De overheid heeft het hemelruim terwille van den lieven vrede in segmenten verdeeld en iedere gemeenschap of groep kan om de beurt over zulk een segment beschikken, liet middengedeelte is vrijgehouden; in dien cirkel vlak boven ons hoofd worden de officieele berichten van de regeeringsorganen bekend gemaakt, zooals men da.t vroeger placht te doen op die onpraktische vodjcs papier. welke men in honderdduizenden exemplaren indi vidueel onder de menschen verspreidde. Aan die voorhistorische instelling ontleent, naar men /.egt, onze luchtkrant haar naam. Dj>ar zij om de vijf minuten verschijnt, zou men haar dus, in navolging van de ouderwet sche dag bladen, welke met haar drie edities in het etmaal Kil heel modern meenden te zijn. een krant van 288 edities per dag kunnen noemen. Rondom het Lely-plein staan de groote tempels der voornaamste kerkgenootschappen. Ik heb a.l verteld, dat het Boeddhisme, het Confucianisme, het Mohammedanisme, het Hindoeïsme' en het ('ha misme benevens het Atheïsme en het Amerikanis me onze voornaamste godsdiensten zijn. Ieder vindt rondom het Lely-plein derhalve iets van zijn galing. De grootste van alle tempels is die van het Infantilisme, waartoe iedereen toegang heeft, ook zonder dat hij tot een bepaalden godsdienst be hoort. Deze tempel heeft een fantastisch Decon strueerden en bont beschilderden gevel. Van binnen is hij met rood pluche behangen en gedrapeerd met goudkoord en goudfranje. Schijnwerpers bestralen de krioelende menigte daarbinnen met een menge ling van tegen elkaar vloekende kleuren. Ken pneu matisch orchestrion. samengesteld uit claxons, si renen, stoomhamers, signa^ll'luiren. donderbussen. rinkelende glazen, trommen en ij/er zagen laat zich voortdurend hooren. Men heeft bij deze muziek profijt getrokken VUIL de melodieuse krachten, welke in de SchokUndsche diergaarde bewaard zijn gebleven. Het geluid van de muzikaalste voorwereldlijke dieren heeft men grammophonisch tot een potpourri verwerkt en In het ajdeelingsverslag der Gemeentebegrooting wordt de vraag gesteld., of B. en W. voortaan leiding willen geven bij het vieren van den Hartjesdag" Foei! door een geluidsversterker tot een orkanische gelnids-explosie doen aa.iizwellen. Het is zelfs voor een kenner der archaistische zoölogie moeilijk, liet geloei van den olifant, het gebalk van den ezel. liet gehinnik van het paard, liet- gebrul van <len leeuw. het gejank van. den hond en den kreet van den straatventer in deze geluidsmengeling afzonderlijk te onderkennen. In dezen tempel bevredigen wij. individueel ver eenzaamden, onze behoefte aan geineenschjipsbelevitig. I let verband met den Kosmos wordt ons slechts hier nog bewust. In ons gewone leven spreken of /.ien Wij on/.e medeschepseleiiuitshiitend radiografisch. Voor geen enkele maatschappelijke verlichting behoe\eii wij ons vertrek te verlaten, we doel! alles o]i onzen stoel at'. Arbeid, wetenschap, kunst, sport, en spel. het wordt ons alles mechi.nisch en automatisch ver strekt. .Maar in. dezen tempel ontdoen we ons opzettelijk van ons modern comfort en worden we weer als de onweteM.de kinderen van vroeger tijd. Hier mogen we ons zonder motorische hulp op de kracht en de begeerte van eigen spieren en zenuwen laten drij ven; hier vinden we elkander als voorwerpen vjm vleeseh en bloed. Hier zien. hooren en tasten wij de schimmen, waarmee wij overigens te doen hebben. als iets werkelijk bestaanbaars. Of' is dit vleeseh en bloed het schimaeht ige en het radiografisch procédéhet prima.ire r Wij weten het langer niet. \Vel voelen we, dat we di* noodig heb ben, ons een enkel ntif van de week te \ erplaat~eti in het bewustzijnsleveii vjïn 't voorgeslacht en ongjmg t e zoeken met (ien voorvv rreidüjkrn nu-nseh vuri 1900. zooals de voorwereldlijke meii^rh \ an. 1!)00 uit eenzelfde behoefte d< n omging gezocht heeft met de Oud-Israëliet ische herdeir^t J', linnen. wier cultuur tot de zijl?e stond als de zijne tof die va.n ons. We grijpen elka.ars lijven en. <ip de ni;:at van het eeuwige levensrhyt hine schuiven, schudden en sidderen we. tot n onbewuste klomp saniengestreiigeld. in godsdienstige extase rond. Zóó leerden het- ons de zendelingen. <li<- uit Al'rikc/s ge/.i 'geilde binnen la. uden d est ij d s met zelfopoffering hun kruistochten ondernamen iia.ar liet harbaarsehe en bijgeloovige Knropa der twintigste eeuw. Met een dankbaren blik op het beeld van de oude godin .losephine Baker stortten Dorotliy en. ik ons in den kronkelende», wringenden maal stroom. Nieuwe Uitgaven Eilifiiril linrh't'. \'!-ij<i<':<'ll<'nlciioii/}i'n. l irl.. uit hel l'ttitt. tl. hlli; lltirtin'f. Aiti^ii i'fltiin ::. t. Sei/1 ntrdl * 7>'<>rA- i'tt J/!/,':if/,'/"/m/r /_ Om den titel van dit boek te kunnen b..-rijpen. moet men weten, wat de vi-rtiialster meedeelt in een noot op blz. ti: .. Hachelors' Uuttons" in liet -Kngelsch wordt, letterlijk \ertaaid: Vrijuvzellenknoopen. I let is de na.a.m v oor een dubbele ivïnonkel of boterbloem". De vertaling is frappan' van letterlijkheid. mr.;: r het blijft een /ond'-rlinn'e manier van doen om als titel van een b... k een woord te kiezen dat niet bestaat en dat m.-n dus voor die gelegenheid eerst labrjeeeivn moet. ! te roman zelf is de zouteloo/e geschiedenis van een vrijgezel, die dooi- een erfenis plotseling rijk wordt en dan zijn wedervaren vertelt met vrouwen tot het oogenblik waarop hij trouwt. .Ie zou denken dat het heel wat was. maar het is niets. ..De open hartige biecht van een beschroomd vrijgezel" heet de ondertitel. De openhartigheid is er. ma, i wal hebben we er aan, op elke bladzijde te vern men. dat. deze vrijge/.e! een halve idioot is? In dit heele dikke boek komt ni"t n geestige bladzijde vooi : het verhaal valt van de eene kinderachtige situatie in de andere, het herhaalt zich. het is g run w van verveling, en de schrijver doet mij denken ;>M n zieligeii circus-clown, die het ook niet helpen kan dat hij niet grappiger is. Maar waarom vertaalt men zulke boeken ': \\ aarsi-hi pili j k omdji l de \\ unn »i v jui dit gehalte in het land vjüi Dickei.- uo,|betert ! voor 't opscheppen ligt. IIKUMA.X MIDDHMMHM' BRANDBLU5SCHER HOLLANDIA' SPANJAARD&C2 FABRIEK ESPANA UTRECHT