No. 2683 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 3 NOVEMBER 1928 Het Karlograaf-zendapparaat waarvan inmiddels de synchroniseer-inrichtmg weer is verbeterd. RADIO-FO TOGRAFIE door L. J. VAN LOOI D K laatste maanden begint het pu bliek zich ineens te intei'esseereii voni' het overbrengen van foto's en teekeningen per radio, een tak van de groote radio-wetenschap, die de Duitsehers ..Bild-funk" noemen, en waarvoor wij dus, zee!' leelijk. ..beeldradio" sehijnen te ga.an zeggen. ..Radio-fotografie" is niet alleen min der leelijk, het' is duidelijker ook. \Vat is radio-fotografie eigenlijk? D/'-rop moet in de allereerste plaats m-t een negatieve aanduiding wor den geantwoord : het is "'én tolevhie ! Kr 7.ijn nog maar a,I te veel monsoheii. di" de/,e twee /.aken niet uit elkaar kunnen houden en daardoor mede werken, om het misverstand verder te verbreiden. Ka.dio-fotograi'ie is het o\ erseinen va.n een foto of een teekening door middel van een draadloozen -/.ender. Televisie is het op ven-en af stand zichtbaar maken van een iVn-fi/end beeld, waarmede niet gezegd wil zijn. dat. als de getele\ isioneerde man even stil sta,at, het geen tele visie meer zou zijn. Hij de radio-foto grafie komt het. er in prineipe niet op ."«n. hoelang het duurt, voordat de teekeiiirig is overgebracht l)ij de televisie is juist de tijdt'actor tiet groot e struikelblok voor de uit vinders, die zich met liet vrjiagstnk bezig liouden. Xiouw is de- radio-fotografie niet : reeds in IST.'i heeft ('ai cv gepoogd haar te verwezenlijken. Xijn stelsel miste echter de hulpmiddelen, die \vij nvi kennen, en was daardoor prak tisch onbruikbaar. Xa hem kwam een lange reeks van uitvinders. Pa.iva. Senlecq. 1-e Ulam-, von Milu'ly. Dieckmanu. Bruun en Vedersen. })rol'. Koi-n en tenslotte prof. Karolns. In principe is het stelsel van prol'. Karolus betrekkelijk eenvoudig en makkelijk te begrijpen. Doch vóór dat het stelsel praktisch bruikbaar was, moesten heel wat moeilijkheden overwonnen worden eenige daa-rva,n zullen wij in den loop vjm dit Ji.rtikel kunnen opnoemen. l let /.ondapp;>,rJ]a,t ziet, er eeriigszins uit als een onderwetsclie gram mofoon, niet rollen, inplaats van pla ten. Verder dau de draaiende trom mel ga:11 de gelijkenis echter niet. De werking van hel, appa.raa.t berust op de eigenseha.ppen van een vinding der laatste jaren: de foto-elect rische cel. De vinding is eigenlijk al ondel en stamt af van Hert/., maar de prak tische constructie is nog jong. Ken foto-elect rische cel is te be schouwen a.ls een weerstand van Itooge waarde, ingesloten in een lucht.li-diu buisje. Simpel beschreven zijn het twee plaatjes va,n geschikt materiaal, die tegenover elkj!,j!,r zijn opgesteld in een gla,zen buisje. Wordt nu een spjimiin^ tusschen de t \\ e e pij! a t j es veroorzaa kt. dooi' er een bji.tt.erij op juin te sluiten. dan gebeurt er niets, zoolang het buisje in het donker blijft. Krengt men het buisje echter in liet licht, dan zal er van de eeiie njiar de andere plaat een eleetrische stroom ga;1)! vloeien. De luchtledige ruimte wordt dan gelei dend. Kn het eigenaardige is. dat de sterkte van dien stroom precies even redig is a".n de inteiisit -it van liet licht, (h'.t het buisje bestraalt. Men noemt de t'oto-elect riselle cel Wel hel ..efectrisch oog". In het /cndapparaat vjin prol'. Kj'.volns wordt ile Ie Ver/etldeil Tol o *>, V H U Pi -i Uil.}]?. Vingerafdrukken langs draadloozen weg overgesemd. nf teekoning in origineel op de trom mel bevestigd. Deze trommel wordt door een motortje in de rondte ge draaid en tegelijkertijd, doordat in den as van de trommel schroefdra.ad is gesneden en die as in een eveneens van schroefdrajul voorzien lager loopt. voorwaarts bewogen. Die voorwaa.rtsche beweging .ge schiedt /.eer langzjiani bij elke t rommelwcnf ding slechts l. ."> in.M. Om de trommel is een lichtdichte bak aangebracht en in den wand van dien bak zit de t'oto-elect rische cel. Deze rel is zoodj'.nig geconstrueerd. dat men juist, door hel middelpunt erva.n een /.ér fijnen straa.l licht op de zendt rommel kan laten vallen. Deze lichtstraal heel') een oppervlak! e \ au l 2.~i vierkanten millimeter. De strjij»! belicht, dus slechts een heel klein puntje van de foto. die ter ver zending oj) de trommel is gospjmnen. De motor wordt, aange/el. de trommel draait en beweegt /ieh voor waarts, en drjia.it zoo ji.an het fijne lichtpuntje voorbij. De lichtstraal t,rekt rond de geheeie trommel en over het geheeie beeld lichtstrepen naast elkaar. Dat licht wordt door de foto natuurlijk weel-kaalst eii hot weerkaatste licht treft de foto-eleetrisclie cel. Keil Helde partij in de foto zal veel licht weerkaatsen, een don kere partij daarentegen absorbeert het meeste licht eii geeft, er slechts weinig v;ui ;>j>n de foto-electrische col. Deze cel antwoordt op deze voort durend wisselende belichting' met oen doorlaten van .stroom in dezelfde sterkteverhouding als liet, haar tref fende licht. Wij krijgen dus een stroom, waarvan de sterkteva.riji.ties volkomen overeenst enimen niet de donkert e-nujinees v;m de foto. De/e stroom wordt aan een g ?wonen radiozender toegevoerd en met een uoi-ma.»l ra.diotoestel kunnen wij de nit/eïiding <uit vjtngen. Door den luid spreker geeft /nik een uit/.ending een ongewoon geluid, liet. is een vreemd soortige niu/iek vjin f l u it t oonfjes en rjltelgehlidell. die Zelfs Iliet op een compositie van MJIX Tak bij een oor logsfilm gelijkt. Maar gelukkig is de luidspreker niet liet orgaan, waar mede wij de ra.diol'otografie moeten ontvjingeii. \\ i j voeren den stroom VJM1 het. ontvangtoestel toe JI.JUI een /..g. K Jl rolus-eel. (igenliik \\el '/t' uitvinding, waardoor de Karlograaf i/oo noemt men dit systeem) niet zulk een groot e vohiijia ktheid ka.n werken. De Ka.rolus-cel werkt op de basis van het KeiT-effect.dat t e ingewikkeld is om in het het bestek van dit jirtikel te verklaren. Kr zij slechts van ge/.ogd. d;>t dool- deze ooi alweer een lichtst,ra.al van dezelfde oppervlakte als bij den zender (' ;i ipnM.) wor<ll gevoerd en dat de cel de eigenaardig heid heeft. d;tt licht te verzwakken of in ge\\-nlle intensiteit door te Ijlten. ;d IUKM' de s}»;Mnnng. die jiau de ee wordt aangeleml. De werking is dus omgekeeril die van de. foto-cel. D -ze liet nn-'i1 s t r o o m door. naarmat e zij f..||r-r wi-i-<l lie-t i-aald. en de Kji.ri,hlscel la.jit mei r | i e h t ilooi'. na.ariiu't e de spanning van den toegevoerden stroom Tootei- is. l-'n jijMige/icn de sojinning. die \\ ij de K.-!,rolus-cel jianlegueii. afkoiii~tiu is van hel ontvjingI irest el en \ jH'ieert ill dezelfde V( !'hirlldim.' II Is hel op de fol o-eei ill (lell /.,.rider \\ cc! kaJ'tste ellt \ JMI de foto. zul de Kiin>!us-eel liclit doorlaten in precies de/.! ? l l'd e Verhouding, liest o 11 -, dll- d;-t licht te Ij'te.l \-Jlllell op een -.1 lik ge\\ ii(i|! licht LeVoelig pj'piel'. «ordl gebi-iiiki (ii dJLl stuk papier op zeiult romnn-l. in precies de/elfde snel heid voorbij den. lichtstraal van de Karolus-cel te laten draaien. Da.n zal dat gevoelig papier schroeflijn na. sehroel'lijn \v"ord<'ii beliefd en na de ont\\"ikkelinu' /al een reproductie va.n d" foto uit den zender te zien zijn. liet is. zooji Is reed s eerder werd opge merkt, nogal eenvoudig als men tenminste niet let op de constructie van de foto-cel, op de vinding van de Karolus-cel. om van de moeilijk heid van de synchronisatie VJMI zen der on ontvanger, dut is het precies gelijk loopell VJIIl de beide trommels, die zich op soms honderden kilo meters ji.fstjtnd vji.it eikajM' tievindeti. maar niet te spreken. Op dit laatste gebild is een luiuw keurigheid vjm 1/10(1.(10(1 por mille bereikt ! .Natuur lijk lelt (rok de snelheid vji.,n overdrjiicht mee. als een systeem ekononiisch gebruikt moet worden. Het is met het stelsel-Karolus reeds gelukt om een foto van 1(1 bij 10 c!\l. in 20 seconden over te brengen. Op de korte l:di vrrgcht dvr X;\d>milt^5J. .m*; denGrümk'ti s'c' <*onm- ivl .irn l n{rrr/rhcn. !i}i L'Hic ficiniM ;iris. tl,, ^( irndc* BiW vor inir. D.Ti l cWkn-u/ mit tlcrilunklci «,-rcir Uolki'1! ili-r nnhTfflicnrirn S,,nn<-. < i.ir ?.,!. ApponiC ,iu' uiid cin. ck-ni. bei V>niii-niiiu<-ri...i.!: t! nrdil laiip-üln-rlom'n. [Ia M-randi-rl M,'l i:i lui.i \ln !?itc d.um rt'(h: kur/ - --(i iK-kotnuu' uh in I'K-^. 41 Portret, per Karlograaf overgebracht. golflengte, waarop uien thji.ns proe\'en neemt, /.ji.' do snelheid aanzienlijk groot er kunnen zijn. Met, hel gevolg. djit, het binnen niet, jil te Iji.ngen tijd veel goodkoopor zü,l zijn een telegram in origineel ji.ls ..fotogram" over te seinen, dan hel op de gewone ma.nier met, een l elegraa fl (,ost cl te doen. liet fotogram hevjr.l dan het handschrift va.n den a.f/.ender. (u-drukte stukken. bijv. daghladartikeleii. /uilen djm eerst fotogrji.fisch \-erkloind wm-den en per pagina 'm enkele seconden na.a.r Amerika kunnen worden geseind. Int iissehen begrijpt men. dat een systeem, dat zoo vlug en d u s buit enuvw l nauwkeurig mooi werken, niet eschikt z.jd zijn om a,-n de i.-idioluis(er:-ai> (e worden voorgezet om teekeliilii-en Ie o,l| \ ;.||g,.,| (er \ erdlliilelijkiuu' \;-n radiolezingeii. Xells is het t c ing.->\ ikki-ld om op de p,,||f |eb'ire;iu\ Ie v\,.rdeii '.eplaüt-t . In h.-t \olgeiid ai-tikel zullen «ij t «???? 'ihdclv -i -l ,-üleii bch;;nde!e,!.