2683 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 3 NOVEMBER 1928 Aanteekeningen .A Tien jaar ia het geleden, dat wat eens de 'Centrale machten heette, ineen stortte, tot groote vreugde hunner vijanden, waaronder zeker niet dn de laatste plaats, wat Oostenrijk betreft. drTsjechen gerekend mochten worden. Thans viert de "Tsjecho-Slowakijsche republiek het feest van haar ? decennium. Natuurlijk, in onzen tijd van jubilea. van alles en nog wat is het tienjarig bestaan van ?een staat al reden genoeg om te jubileeren. Enfin, een mensch wil graag een verzetje hebben, en dus is er best in te komen, dat de burgers van Tsjeoho..'Slowakije zich aan feestvreugde overgeven. Op."tochten, muziek, verlichting van de hoofdstad. toespraken, dat allemaal ontbrak niet op het programma. Het in overdraehtelijken zin verlichte .?staatshoofd der jonge republiek, de wel zeer bijzondere President Masarijk heeft bij deze ge degenheid een rede ten beste gegeven, waaruit zijn /(andgenooten en ook anderen weer eens heel wat, ?wijsheid konden putten. Ronduit bracht hij b.v. de .plicht in herinnering om de Duitsche minderheid .in het land niet te onderdrukken, doch behoorlijk ;te behandelen, iets wat niet altijd door alle Tsjechen ?wordt ingezien: het is er geenszins in alle opzichten vrijheid, blijheid ! Voorts toonde hij ook, breed ^denkend en breed ziend staatsman als hij is, begrip ie hebben voor de verschillende problemen door .'meer dan een te straffe bepaling der vredesver dragen in het leven geroepen, wat b.v. bleek uit izijn opmerking, dat er ten aanzien van sommige punten in de praktijk met zekere matiging dient ?te worden opgetreden, ja. dat verduidelijking wel eens gewenscht is ! * * "? -"?->< * . _ _ Ook Poincaréis er van doordrongen. dat er zich :nog wel eenigo internationale moeilijkheden voor doen, al zal hij niet zoo grif willen erkennen, dat y.ulks ten deele aan de vredestractaten te wijten is. .Een dier moeilijkheden is natuurlijk de kwestie van .«?en mogelijke vroegere ontruiming van het Rijn land, een andere de regeling van de betalingen, die Frankrijk voor het herstel van Duitsehland moet krijgen, een derde het vraagstuk van de intergeallieerde schulden. . . . doch daarover is de vorige week pas geschrevt-n en zoc,< heeft het nu meer zin eens even de aandacht te vestigen op interne moeilijkheden, waarmee Toiiiearémomen teel te kampen hooft. Twee artikelen van de mid?delenwet hebben plots oude voeten doen herleven. met name do artikelen waarvan er een (en doel heeft de godsdienstige genootschappen in staat te stellen die kerkelijke goederen weer in handen te krijgen, die sedert de wet op de scheiding tussohen kerk en staat van JiKlönog niet geheel en al gesecu lariseerd waren, terwijl liet andere artikel liet mogelijk wil maken dat de Katholieke zendings genootschappen hun zetel en rust- en opleidings.huizen weer op Kranschen bodem zullen kunnen vestigen. Voor menigeen, die nog den (ijd van het felle .anti-clericaiisme in de Fransehe politiek heeft gekend. is een dergelijke maat regel een ?ommekeer van beteekeiiis. Aan dien strijd tegen de Kerk, tegen Home. zat meer vast dan de oppervlakkige toeschouwer misschien zou denken. Onder de derde republiek hebben do trouwe en overtuigende aanhangers van ?den republikeinschen staatsvorm heel wat te ver duren gehad van den clerus, die nu eenmaal op de liand der royalisten was en Gambetta had nog niet zulk een ongelijk in zijn dagen, (oen hij den krijgskreet aanhief: Ie clériealisme voila reimemi. AN dan op het eind der vorige eeuw de clericalcn een uiterst bedenkelijken rol in d.> droeve Dreyfuszaak gespeeld hebben, pakt Waldeek-Housseau. als leider van het staatkundige front, dat de republiek tegen zijn belagers wensehte te verdedigen, den clerus, wiens invloed op het onderwijs hij wil breken, krachtig aan. Doch /ijn opvolger Combigaat daarbij nog heel wal verdei en zoo vindt er onder diens bewind in het ja»r HI2 een toepassing van de in UK! l tot stand gekomen legen de klooster orden gerichte wet op de voivonigingeii plaats, die er toe leidt, dat duizenden kloosterscholen gesloten e n opgeheven worden, kortom, dat er vrijwel een einde komt aan het gansclic kerkelijk onderwijs. Het eind van h "t. lied was een breuk mei het VaJ icaan en do aanneming van de Setieidingswet. mei de daarmee gepaard gaande secularisatie der kerkelijke goederen. ( l !lll.~>/li i. Later begon do overheid wat za.'-hter te werk te gaan, doch pa,s mot den oorlog treedt er een geheel nieuwe pliase in. Oude binnetila.'idsclie \ ijandseha.p Het optimisme van Poincar Teekening voor de Groene Amsterdammer" door Joh. Braakensiek MTEWJATiON-SCHULD ,Er blijven neg eenige internationale moeilijkheden over, die ons beletten de oogen te sluiten". (Uit. de rede van Poincare~). wenschl men te vergoten, ja. tenslotte knoopt men nieuwe betrekkingen met hot Vatieaan aan. Kri nu was Poinearézelfs van /.iris nou' een slapjo verder te gaan. Heel stillekens. zoo door middel van oen tweetal simpele artikelen in de fina n( ioelo wet. had dat moeten geschieden. Mot zou zoogoed zijn met het oog op do trouwe zonen der moeder kerk in den KI/as en bovendien, wat was hot Vaticaan tegenwoordig niet vriendelijk voor do U geering van de Krunsclie Kepubliek: do Kl/.assche autonomisteii kreg"ii ^een steun van den Paus. die voorts a.IIesbehal\'e welwillend doel 1 egellover de Aotion lïam;;>ise. waar do Kepubliek haar luid ruchtigste vijanden teil. Dat mag nu wel allemaal /...o wezen, maar wij. aldus de radicalen, die hun tiailitie nii-1 goed kunnen noch willen verloochenen, /ijn van 7ii!k >'en toegeeflijkheid tegenover de Kerkelijke orden toeh niel gediend. Hun voorman II' rriol en i'eniuv zijner pii.rt ijgcnoot en-mode-Minist er-;, hebban dan ook in den Ministerraad Ie kennen L;e.L;'e\en. <la.1 /ij zich nie( /onder meer bij een d^r^e'; jkeii uan_ van zaken wonsehen neer (e J.-L;u'eti. i'oinoare moet dus de noodigo stuurmanskunst oaiivvnden om botsingen te voorkomen. Tut o\ermaat \an ramp /.jjn de gemoederen over en weer nog extra verhit geraakt sinds een de \m\^,. wei-k onthuld borst beeld van ('oinl.'es In-I IIIU.-M ontgelib-n en 'een de:f;!sei.-.t isehe heelden-.'.01 m.'i - zijn ^' A\ eldda ?', IL' ooscbi Mende lei<!cn<lo pol il !eke groejteii gekomen. \\ a n t ;>?[ mocht de meerderheid der Tractie bereid zijn geweest ondel'zekere voorwaarden met slecht s t wee wethoudersplaatsen voor do sociaal-democraten genoegen te nemen, de niet volgzame volgelingen in de l'oderaf ie eisclitoii het volle pond: drie zetels in het college van H. en \V.. of niets. Of Dr. \Vibaut aehteiuf geen spijt zalhebben.dat hij dosti.'ds geesten heeft opgeroepen, die hij nu niet n:oir be/weren kon ? LEIDSCHE WOLLEN DEKENS 50 x 200 m.M.