DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 17 NOVEMBER 1928 No. 2685 Nieuwe Fransche boeken door J. Tielrooy Francais 3Iavriac, TM rie rif J eau Itr/rhx. Parijn, Pion, 1028, K, ir. Over Jean Racine als schrijver, over denhaitstochtelijken, teederen en wreeden psycholoog die de dichter van Andromtiqiie en l'hèdra geweest is was reeds ongeveer alles gezegd: toch weet Mauriac. nog onalledaagsche opmerkingen te maken over de vrouwelijke liefde in Racine's stukken deze altijd onderdrukte en des te heviger uitbarstende liefde en over de verraders van het type Narcisse (uit I.irittinniïmt) deze sluwe en koelie observators, niet ongelijk aan hun schepper, toen hij nog jong was. Over het leven, van Jean Racine was eveneens bet meeste al gelegd: tocb heeft ook op dit punt Mauriac's voorstelling van zaken iets eigens; het geen trouwens goed mogelijk was, omdat de schaarschte der gegevens ruimte voor persoonlijke interpretatie liet. Zoo is het vrijwel nieuw , en tevens plausibel, om Racine al; een overijverig, daardoor onhandig hoveling voor te stellen. Zoo maakt Mauriac waarschijnlijk wat meestal in 't midden gelaten of ontkend svas dat Racine in zijn hart altijd trouw gebleven is aan de dissidente sekte der Jansenisten. Zoo verklaart hij vernuftiger. vollediger en gevoeliger dan bij mijn weten ooit gebeurd was, het verbazingwekkend feit dat liacine in zijn 38ste levensjaar plotseling zijn eervol en briljant-zinnelijk kunstanaarsloven opgaf, om y.ich aan het. hof weliswaar, dus niet bepaald m askese, en in do armen van eer brave, domme. miar ook rijke vrouw op het hiernamaals voor te bereiden. Deze overgang van kunstenaar tot christen is het eigenlijke onderwerp van Mauriac's boek. Mauriac zou Mauriac niet. zijn, indien hij zich bepaald had tot het onderzoeken van litterairhistoriscne vraagpunten. Wat hem bezighield, was de vraag of een litterator Christen, en of een Christen litterator kan zijn. Is de litterator niet. ter wille van zijn kunst, genoodzaakt ten volle zichzelf te zijn en te blijven, ja in zich aan te kweeken al wat zijn binnenste in kiem bevat, ongeacht of de moraal het verwerpt? Kn i.s de Christen rri.^t daarentegen verplicht zich onophou delijk, tot het eind van zijn dagen, te herzien. telkens opnieuw het ne te kiezen, liet andere Uit te bannen? Dat vroeg Mauriac zich eens te meer af; want het is misschien wel de. quaestie in zijn leven. Drie gevallen stonden hem ditmaal voor oogen. liet eerste was dat van Andró (iide. die niets wenscht op te offeren, maar dan ook. volgens Mauriac, vooreerst nog de ware Christen niet zal worden. liet tweede was dat van Racine. die. onder invloed van het door Mauriac- te streng geheeten Janseiiisme. alles had wenschen op te I T O P N A F F K ^ : Ji. W -l A. 5 ^ Ji A-/ A -i r i M n Avon l i u 11 r i offeren, zijn kunst en zijn wereldsch belang beide, maar er door moreele zwakheid niet toe in staat bleek en eigenlijk niet veel anders ..bereikte" dan dat hij een zijner zoons, door een al te rigoristische opvoeding, tot onredelijke, hoezeer dan Christelijk schijnende zelfverzaking dreef. Kn het derde geval is natuurlijk dat van Mauriac /,e!f ! Bescheiden maar duidelijk geeft hij te kennen dat het hem mogolijk schijt.t, e.en oprecht Katholieke overtuiging met een verfijnde en diepgaande kunst beoefening te verecnigrn. Zelfs betoogt hij in een, ongeveer tegelijk met Jean Jturiiie verschenen boekje, n.l. zijn heldere en boeiende; studie over Lc roman } ). dat juist de meest on vcrva'irde psychologie, di" w.'lke het kwaadste en hef singu lierste in den meiischona/>rd wil doorgionden. noodzakelijk voert tot ..lleindie de bron is van liet ineivsehcnleveii '. Kr zou heel wat. over de vraag te zeggen zijn: maar misschien is het er hier niet de plaats toe. Andrt- (ïide, zelf immers door Ma,uria.c in de zaak betrokken, heeft zich. /onder t" overwegen of christendom en litteratuur in 't algemeen a.b-ohile tegenstellingen zijn, gehaast, op den man al' te antwoorden dat in ieder geva.l Mauri-'K: s Herul uur in haar inspiratie iets zeer onchristelijk* heelt en dat deze zich voor de verzoening der beide tegenstellingen een zichtbaar geweld moet aan doen. ..Yoi.s ii'êtes pas asscz chrétien pour n'ètre plus littératetir", schrijft, hij geestig 2) geestig omdat, 't gezegd wordt tot iemand die Katholiek propagandist zon iri!l<ln zijn. maar zich als zinne lijk, zeel' merischelijk mensch. als litterator boven dien die succes niet kan ontberen, onweerstaanbaar getrokken voelt tot ..zondige" gegevens, genoopt tot ..zondige" tafereelen. Men zon zelf Christen moeten zijn om Mauriac dit kwaliik te nemen: men zou n Christen n lit t erator moeten wezen. om ovei het door Mauriac opgeworpen vraagstuk in 't algemeen uitspraak te doen. Heden genoeg voor schrijver dezes om zich van blaam en uit spraak beide te onthouden. Het zij voldoende op het belang der vraag gewezen te hebben. En zelfs al mocht men dit belang ontkennen, dan nog blijft Maui'iac's ..lieven vart Ra.cine" de moeite waard. Over Racine te lezen is altijd de moeite waard : een m'iii a.ls Mauria,c met zichzelf te zien strijden, is altijd passiotieeretid. Zuivert zulk een sch. ijver zich bovendien steeds meer van zijn. hebbelijkheden slechts twee maal noemt hij ditmaal zijn. hoofdpersoon ..ce jeune loiip", ja ik geloot' zoo waar dat de benaming ..ce garcoti"' niet. meer dan drie keer voorkomt. ! ??ei; behoi.dt hij daarbij al de kracht, de w.'lluidendhcid ,-n de doeltreffendheid van zijn fan!, dan ve.-dient zijn Werk onze toegewijde aandacht ten volle. I) Parijn. Arlimni iln Lirn'. Milis. li) \oiir. Rcfiii' /?';<' urn /'.se. Juni Milis. Nieuwe Uitgaven .L" Thf't^lt'c t n /?'/?</uxfh1' i'n nio{fi'i/-tiiii'. l /,' ThfAlri' r.'li<i'n'ii,r, (Ta'ijs. Rieder), dooi- den mik bij ons zoo gunstig bekenden geleerde. jr,if. (ïustave Coheii. 11 el onderwerp is belangrijker da'i men wellicht vermoedt; de schrijve- een kenner bij uitstek. Ken aantal gegevens heeft hij aa'i eigen nasporingen t - danken, liet boekje bevat, bladz'.jden die als voorbeelden van litteraire critiek op werken van het verleden kunnen geld'-ii. I let t \Veede gul d ei l .l/r/.v/Vx/x»'/.'. sanicngest e ld door I). A. ('RA.MI:I! S< HAAP. is te l'ttvcht bij \V. de Haan verschenen. Het bevat een groot aantal goed geïllustreerde ojit spa niiingsbijdragen, en daarnaast cenige leerrijke artikelen (o.a.. o\ er Reclame, over een Kgyptische Koningin) \ oor het schrijven waarvan, de redactrice bekwame des kundigen op het betreffende gebi"d wist te \ inden. De uitgave is in een goeden band gestoken. Het boek i.s gesciiikl voor meisjes viin l':' 17 jaar. ('ISSY VAN M ARX VKI.DT. //(/ uil li'i'l In ,/',,!, Di-rdi druk. Amersfoort. Valkli. .11' ? -n Co. ('ISSY v\x M AI.-X VKI.DT. l/i'l hii(iiiint--in /? '-</,/ Hi'i-r l-'eiicr. Derde di-nk. \ nier-.f, ,rt. Nidkhol en l '< i. C. .l()ll. KlKVIT. /'? '.'l',,, l'flll ll'li. '/':,:,,:. /, tiende druk. \mer-foort. Valkholïen l1,.. Woningprijsvraag door Paul Bromberg Waarom in al'<I. A. sooii iler iny.«*ii dingen in ;i;iaiurrUinii kwuin Z.IJ X hel inderdaad kunstena.rt.rs-ideeeti geweest. die ons onder de oogeit kwamen r Was dit d..voorlicnting" die het ]>ub!iek ontvangt van be~ roeps-inrichters? liet is niet arm te nemen. \\ i< zijn het dan \\ cl geweest die in de rubriek \"oi kunstenaars en nieiischeu-van-hei-vak hebben ineegcdongen ? Die bij voorkeur palm- -n hloi-mt a.fel! ji s zoo ver mogelijk va.n het licht ei: het dresoir oi een a-nder meub<-i. \va.a.rop de büiiien u.-hrachte spijzen moet-»: w..rdeu lieerge/.ei. 7.1 M i \. ; mogelijk van de deii1' pla.-it >i-n ? Hoe l ie,-t en die ta.llooze [il;:.nten dan. die lilijkba.M.r in liet r (on kei- gr. ?> : en en welke hnisK rouw i- ha.ü.i' iin-;ibeliev-.-ranci..i da.iv da.nkba.rir a.ls eerst e, n w.i.ndeling do- .r het \ 'Mt rek moet \\-ordeiigema.a.ki voo," de pla.1'.! ?? bei eikt i~ \va.ar de spijzen uit de ln..ni| kunnen ge/."! w orden': \Yelke eischeii stellen de bewoners van il" \eiti-ek keil da.n. dat zij geiii .eLr'en nemen met ," !: ianip l'.(\'etv tl" eet ka.mert a!'"i. \\'a-irbi j zij pa! ;ti ;ie ^;1'...; lampen moeten kijken. dat het v,.| hcl.it in_~objeet veel te hoog hangt? Hoe vutlen d" vak-installafeuiv hun liei-oep da.n o]i, a.ls ze een laïelklei .i niet grillig wild-dessin liitkiczeii of uit laten Uii-zen bij een. vloerkleed er vlak onder, niet 'zoo mogelijk nog grilliger en woester dessin, in volkomen di~harmonie' met elkii.M.r? liij de teekeningi l": (studie waren aardige gegevens daarom gitm de prijs vraag echter niet - er "'aren iiilrrictn*. beslaa,itde te fotografeeren kamers bedoeld ! Al'd. A. heette een a.a.nnioediging te 7.ijn voor d. ..in ons land zoo bloei.-nd" biiinenhuis-architei-tuur". - . . blijkbaar had d'-ze bloei ,vlit,-r ueen be hoefte meer aa.n a-aiimoediging. £tr jiirrri'ru krijgen - J v^~ Klinkt de steiniiiiiigsvolle tekst dien de redaj-'i van dit weekblad had bed;,.chl nog in mv ooi-en: Het ging over dei'tiuv int. rieurs van statine gi-adit enhuizi-n. over interiMirs \ a.n oude landhuiz"i: waar het Velperzomietj.- binnen schijn!.... Het \Tei)>erzon.ne1 je beeft ii"ia.a,s niet ge-cliencn. d. inteüenrs bleven le\eiiloos Koud en in mm koslba i e aankleed ing t oeh be,j] oe\ end armzaüu zon-l.>,,- . Moderne huize!) niet groot., ia.ge r.'!,i;/en. door d- n a.rchitect. bedoeld om \ .-. l licht binnen te lat. n stroomen. wa.i'"M niet d:iM>- dia.perieen al-de- hoo_, l'ijzige Vensters del' oud-' ^racilt en-pa!ee/..)i bedekt : l n zulke \ ert rekken /a ge t i \v>- /.onderling r :n-uia a, k t. rookvangen geplaa.t.-t. dat \\a.ren oud-ho!;a nd-c!.. ..schouwen .... in \\ a,s da,n liet onbegrepen L'-\ olgde voorbeeld ! D-.-tijds leefde men ander-, houwd" men anders, m. .e belde men anders.... -/.inloos nee!1:1, leen echt.i i-eldge uiterlijke \-oril.i-ll ..'. .-r i-n deukt d.T) ;/ i' lek. schoonheid te bel,.ven.... .-el! 'IIOOH : De V _. '. u'i-a.cht en interieur- « ;:,ren sober, ze l j's b:j u r. io( en r'rkdom. besehaafd.zelfs bij pr-aal vertoon, de imrezon den folo's toonden e<-ht ? r o-, .-i-la.dinu a.!-. u.ü-eii h.; a l;t iek-\\'! n kels. zillii H ./.e -'l'oi .peerilli,. <ii- \\ooitd.! hiel' g'een [Henschel! dl" /.ich v'rij \\dl.-l; >ev.e_. il *i ie met dienst i M uien l ter-, .n. el -u k k« l, -n e; _.-n ia 'u '?? .? lijk op een stoel of ba;o< willen zitdi! /.ond'-r dat zij dan omringende \ a.z. :>. piedestal- m.-; bron/.'. en wankelige lal'-lij. - ^esto.-'t'eei-d n.'.-: balie! j.--franjc omver .-mijten. De \roegere b.->v> .le-r- \,-rzamelden ook.... da.:'r\..or haildei! /? -iiiaa.!\\. ( 'j;ea.rran'^eerde \itrin.-ka-tce. tnooi b!a>;kud _.--e 11 i Iderd \ a n bm n. -\ d.- t <>1 o's ua \ .-:; \\ e.i.ièi. te zien waar borden, eind.-loos veel b.u d.-n. als e. ?, rare insect enpl;:ar_' tegenop krop,-n ,-n ,;.? \iti-iiehad men di-ftig nu-'. tl.iv,< ?] uitgeslagen .-n daaiiii volgepropt. \Velke 'n i 'l i i; 11' -l 111 u' bleef bil ,,..( b.?/.!.?, der foto's over van een echt gr.f ht .'idnt .-rieiii-? b t\\'a.ïgelif(ss. slecht s de y.oin, ?[ ^. f ir der ura- i:' -?: i d r. -i i ^ door de vellst cl's bimicli . Ken int erietir ma.:i kt ,? . 'en uit /.ondel ii:?. . . . ; i ia::. bij een !'ot o die iu a :i.üin erk i M.. i\omt t- ^.-e:: oud. rlinge \'e)-Liehj k i t u,' nio^.'üjk , \, \ ci-xail IMI- eea i- iereild II 1)1 ondel' de lezer-. OOKTFRED:JPOESK£ ZANDBLAD-SIC AREN denlOds IfNIIIIl lllfllltllllllllll»IIIIIIIIMlllMMII